De Heidelbergse Catechismus

(27).

De Nationale Synode en het onderwijs aan de kinderen. catechetisch

In het woord catechese zit het woord echo. Weerklank clus. Het is een woord uit het Latijn, clat we moeten omschrijven als het antwoorden op vragen, die gesteld worden. We zijn er aan gewend geraakt, dat cle onderwijzer vraagt en de leerling antwoordt.

Het godsdienstig onderwijs der kinderen was sedert de Reformatie in handen der schoolmeesters, aan wie door de dassen werd voorgeschreven, welke handleidingen zij daartoe gebruiken moesten. Dit onderwijs had meestal tweemaal per week plaats: 's woensdagsmiddags en 's zaterdagsmorgens en bestond uit het van buiten leren der tien geboden, de artikelen van het Christelijk geloof, het avond-en morgengebed, de gebeden voor en na het eten en enkele andere gebeden. Wanneer zij dit kenden, de Heidelbergse Catechismus, zonder enige verklaring. Het overhoren van de laatste had meestal plaats in de namiddagkerkdienst.

Toch gevoelde men reeds vroeg behoefte aan een geschikter leerboekje voor de jeugd. Het was te moeilijk. Hier en daar kwamen dan ook kleine catechisatieboekjes in gebruik, die vaak niet gedrukt, maar geschreven werden. Op veel plaatsen werd het catechetisch onderwijs echter geheel nagelaten in weerwil van verschillende synodale en classicale vermaningen, , liep de jonge jeught in 't wilt en werd de onderwijsinghe bijna geheellyck nagelaten." Terecht oordeelde cle Dordtse synode, dat het zo niet kon en besloot dit stuk op de agenda te plaatsen.

Ds. Bogerman opende de volgende zitting met een rede over de noodzaak van catechiseren. Hij zei o.a.: „Die melk is voor de kinderen en volwassenen noodzakelijk, zij is de grond der religie, de enige weg om cle mensen de beginselen der christenheid in te storten, een oud gebruik bij de patriarchen, bij de apostelen, bij Origenes in het werk gesteld en bij cle oudvaderen toegestemd. Het nalaten van die oefening heeft de onwetendheid bij cle gemene man veroorzaakt en al die secten van papisten, mennisten en vrijgeesten. Zij is thans noodzakelijker dan ooit, omdat de Jezuïten zeer naarstig zijn om zich van clat middel te bedienen."

Na tfeze inleiding deelden de leden hun adviezen mee over cle geschiktste werkwijze. Dit gebeurde mondeling en schriftelijk, eerst cloor cle buitenlandse, daarna door de eigen theologen. De theologen van cle Paltz gaven het volgende advies:

„Wij verblijden ons en wensen cle Eerwaarde Synode geluk, dat zij cleze kwestie van de wijze van catechiseren, die voornamelijk een zodanige plechtige vergadering waardig is, goed gevonden heeft te onderzoeken. Want daar is veel aan gelegen op welke wijze cle zuivere kennisse Gods en Zijn ware dienst de eenvoudigen ingestort wordt.

Wij twijfelen er ook niet aan, of de voornaamste oorzaak, dat zoveel ketterijen en nieuwe leringen overal ontstaan en naar voren komen, is gelegen in het nalaten van het catechiseren. Want waar geen vast fundament van de Godzaligheid wordt gelegd, daar kan het niet anders, of het volk moet met allerlei wind van leer her-en derwaarts gedreven worden. Daarom is ook overbodig te spreken over de noodzaak van de catechisatie. Liever moeten wij vragen naar de wijze van catechiseren. Wij zullen clan de toehoorders des Evangelies in zekere groepen moeten onderscheiden.

In het Keurvorstendom cle Paltz worden drie groepen onderscheiden: de jongens en cle meisjes, cle jongelingen en jongedochters, en de ouderen of volwassenen. De catechisatie van cle jongens en de meisjes wordt gehouden in de scholen. De andere in cle kerk. Maar omdat de ouderen de catechisatie bezwaarlijk kunnen volgen, is het noodzakelijk, dat men voornamelijk de catechisatie der jongeren behartigt.

Het is cle plicht van een Godzalige Overheid, daarin zeer naarstig werkzaam te zijn, dat niet alleen in cle steden, maar ook in de doqien, scholen voor jongens en meisjes gesticht worden, waarin zij mogen leren lezen en schrijven en waarin zij onderwezen worden in de fundamenten der Godzaligheid. In cleze zaak heeft onze Doorluchtige Keurvorst geen kosten gespaard. Het gevolg is geweest, dat in weinige jaren tijds in de Paltz, naar het woord van de profeet Joel, de zonen en dochteren profeteren, cle ouden dromen dromen en cle jongelingen gezichten zien.

Maar over cleze scholen moeten zodanige schoolmeesters gesteld worden, die zelf de leer des Evangelies wel weten en ook enige bekwaamheid hebben om die anderen te leren en te verklaren. Daarna behoren de herders van die plaats dikwijls cle scholen te bezoeken. Naar cle ontwikkeling der kinderen moet cle catechetische onderwijzing worden ingericht. De kinderen moet men melk te drinken geven, clat is: de vijf hoofdstukken der Godzaligheid en enkele vragen, uit de catechismus samengesteld, die cle religie samenvatten, moeten hun worden onderwezen. Die wat ouder zijn, zal men met vaster spijze voeden. De vragen in onze catechismus, met sterretjes aangegeven, moeten ze leren. Deze vormen als het ware een kleine ca-

techismus. Anders zal het zijn met degenen, clie in cle scholen ouder zijn van jaren. Dezen moeten de gehele catechismus van buiten leren. We moeten eenvoudig met hen beginnen en opklimmen in moeilijkheid, tot ze de hele catechismus kennen. Deze manier van catechiseren gebruiken wij in de scholen en wij stellen deze gaarne cle Synode voor. De onderwijzing van cle volwassenen, die nooit op school hebben gegaan, zal het best op zondag in de kerk kunnen plaats hebben, des namiddags, alwaar na de catechismuspredikatie, cle leraar, van de stoel komende, degenen clie er tegenwoordig zijn, cle hoofdstukken der Godzaligheid alsmede enige uitgezochte vragen van cle catechismus, die de samenvatting zijn der religie, zal voorlezen. Met een levendige stem moet hij ze in het kort verklaren. In het eerst moet hij de woorden van cle hoofdstukken der Godzaligheid en der vragen overhoren, maar daarna moet hij ook onderzoeken, of ze de betekenis daarvan wel hebben begrepen.

Misschien zijn er wel, die menen, clat wij op deze wijze cle mensen weer terug willen brengen onder het juk van de Spaanse inquisitie. Daarom is het goed, clat de predikanten dikwijls hun toehoorders inprenten, welk een grote oorzaak van dank het moet zijn, clat we juist van dit juk der dienstbaarheid zijn verlost. Ja, dat het een nog groter reden geeft tot dankbaarheid, clat zij nu onder het juk van Christus zijn gebracht, waarvan onze Zaligmaker getuigt, dat het gemakkelijk is en licht.

Omdat het ook in deze Nederlanden gebruikelijk is, dat zij tot cle gemeenschap van het Avondmaal worden toegelaten, die eerst door een openbare catechisatie onderzocht worden, kunnen de predikanten overwegen, of dat niet misschien eerst aan enige anderen kan worden opgedragen, clie ijveren voor de ere Gods en voor de belijdenis van Zijn Naam, opdat alzo deze een goed voorbeeld zouden zijn, aan wie straks daartoe zullen geroepen worden."

Eén van de Zwitserse theologen vertelde nog, dat het bij hen gebeurd was, dat een jongeman zijn trouwdag moest uitstellen, totdat hij en zijn bmid „hunne lessen beter hadden geleerd." Ook de afgevaardigden uit Hessen oordeelden, „dat men de bruidegom en de bmid niet moest trouwen, voordat zij hunnen voortgank in de religie hunnen predi-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen