Zingen in de Schilderswijk

Tijdens een telefoonrondje bij een aantal basisscholen blijkt dat muziek natuurlijk wel op het rooster staat. Maar slechts één uur per week. En het is niet duidelijk hoe dat uur wordt opgevuld. Is dat het zingen bij een cd en ondertussen lekker tekenen? Er wordt wel veel aan de vrijheid van de leerkracht overgelaten. Daarbij wil de overheid meer aandacht voor taal en rekenen. Dat is mede een oorzaak voor dat het ene uur muziek snel wordt opgeofferd voor “belangrijker” zaken.

Tijdens de PA BO-opleiding krijgen studenten vijftien blokuren muziek. Dat is veel te weinig voor een leerkracht die niet zoveel affiniteit heeft met muziek. Een vakleerkracht is een goede optie. De meeste scholen geven aan dat te duur te vinden, of het geld liever ergens anders aan te besteden.

Koningin Beatrixschool

Midden in de Schilderswijk van Den Haag, tussen een hindoestaanse, islamitische en openbare school, neemt de Koningin Beatrixschool een bijzondere plaats in. De school werd opgericht in 1883 vanuit de Vergadering der Gelovigen. Daarbij hadden de oprichters oog voor álle kinderen uit de wijk, zodat ook de kinderen van 24 niet-christelijke ouders in aanraking konden komen met de Bijbel.

Patrick Vogelaar, directeur: ‘Aan die visie, doelstelling en werkwijze is in al die jaren niets veranderd. Nog steeds staat de school open voor alle kinderen. Wel houden we toelatingsgesprekken met de ouders. Zodat zij weten welke regels wij op school hanteren. Eén van de regels is bijvoorbeeld dat alle kinderen meedoen met de godsdienstlessen. Daar kan niet van worden afgeweken.’

Ook in 1880 stond de Schilderwijk bekend als een achterstandswijk. Al is de bevolking in de loop de jaren van “kleur” veranderd. Patrick Vogelaar: ‘Deze wijk en onze school worden voornamelijk bevolkt door allochtone kinderen. Daarnaast hebben wij ook een percentage autochtone kinderen. En de laatste jaren komen er steeds meer kinderen uit het voormalig Oostblok bij. Het is een culturele mix. Ik zeg wel eens: “We zijn intercultureel, maar niet interreligieus.” De Bijbel is onze leidraad.’

Mooi om eens te zien hoe op deze school muziek les wordt gegeven.

Muziek op school

Op de vraag hoe op de Beatrixschool omgegaan wordt met muziek antwoordt Vogelaar: ’Onze school stond al bekend als de “zingende school”. Wij zingen gewoon erg veel en graag! We beginnen natuurlijk elke morgen met de Bijbelse geschiedenis. Daarbij wordt veel gezongen. Met kerst wordt uitbundig gezongen. Bij de paasviering is veel aandacht voor de liederen. Daar wordt ook veel voor geoefend. En de kinderen van groep acht oefenen voor hun afscheidsmusical. Daarnaast zijn we een “Kunstmagneetschool”. Daarmee versterken wij de kwaliteit van het muziekonderwijs.

Kunstmagneetschool

Kunstmagneet is een kunst- en cultuurprofiel voor Haagse basisscholen, en in aangepaste vorm voor scholen voor Voortgezet Speciaal Onderwijs. De belangrijkste pijler van het profiel is de doorgaande leerlijn kunsteducatie van groep 1 tot en met 8. Op de tweede plaats komt de (facultatieve) samenwerking met een kunst- of cultuurinstelling in de stad. Alle Kunstmagneetscholen zijn vertegenwoordigd in het Stedelijk Overleg Kunstmagneet. In dit overleg wordt sturing gegeven aan de ontwikkeling van Kunstmagneet in Den Haag.

Patrick: ‘Op het rooster is er één uur ingeruimd voor muziekles. Doordat we een “kunstmagneetschool” zijn, kregen wij subsidie voor de aanschaf van muziekinstrumenten en de inzet van professionele docenten. De subsidie was na een paar jaar op. Toch hebben we destijds besloten om door te gaan met dit waardevolle concept, zodat onze muzieklessen nog steeds door muziekleraren worden gegeven. Ook de andere scholen die meededen aan dit traject zijn doorgegaan met eigen middelen. Daarnaast biedt de school ook extra faciliteiten voor muzieklessen. Op deze manier ontstaat een win-win situatie. De school geeft professioneel muziekles. En de kinderen kunnen doorstromen naar reguliere muzieklessen op de muziekschool.’

Het Koorenhuis

De Beatrixschool werkt samen met de Haagse muziekschool, Het Koorenhuis. Deze Haagse muziekschool levert de docenten. Zij vullen het muziekuur vanaf groep drie, en hebben een lesprogramma ontwikkeld voor de groepen drie tot en met zeven. Daardoor is een doorgaande lijn ontstaan in de opbouw van de muzieklessen. De groepen drie, vier, zes en zeven krijgen klassikaal les van een docent. Tijdens die lessen leren ze ondermeer noten lezen.

Groep vijf is een speciaal jaar. In dat jaar mogen de kinderen een muziekinstrument kiezen. Er worden vijf groepen gevormd, waarbij de leerlingen op de verschillende instrumenten les krijgen: viool, blokfluit, keyboard, gitaar en trom. Voor elk instrument is een eigen docent beschikbaar.

Les ook na schooltijd

Mochten kinderen verder willen op een instrument dan kunnen ze na schooltijd op muziekles bij een docent. Dat gebeurt dan in school, met een fikse korting. De leerlingen mogen oefenen op school op het instrument van hun keuze. Patrick: ‘Het is een mooi gezicht om kinderen te zien oefenen op hun keyboard, hoofdtelefoon op en spelen maar. Dit gebeurt niet op grote schaal. Per jaar zo’n vijf à zeven kinderen. Veel ouders uit de Schilderswijk zijn niet zo draagkrachtig. En muziekles is vaak toch duur. We zien echter heel talentvolle kinderen, die op deze manier toch een kans krijgen. Dat vinden wij erg waardevol.’

Advies voor scholen

Hoe kunnen andere scholen hun muziekonderwijs op een hoger peil krijgen? Patrick Vogelaar: ‘Wij kregen destijds een opstap vanuit de gemeente. Ik zou adviseren: “Kijk eens rond bij Kunststichtingen in de buurt. Praat eens met de plaatselijke muziekschool. Overleg over de kosten. Het is voor hen een mooie manier om leerlingen te werven. Daarnaast krijgen de kinderen muzieklessen van niveau.’

Wilt u inspiratie op doen voor een muziekles of zoekt u een leuk uitje met de klas? Ga dan naar het onderwijsmuseum in Rotterdam.

Tot 1 april 2012 laat het Nationaal Onderwijsmuseum in Rotterdam zien welke rol het vak muziek en zang op school speelde, en hoe dit werd ingevuld. De tentoonstelling Zing! geeft in acht thema’s weer hoe er vroeger muziek- en zangles werd gegeven in Nederland. Er wordt getoond hoe de visie op het vak zich in de loop van de geschiedenis ontwikkeld. Verder komt bijvoorbeeld aan de orde hoe liedjes bij andere vakken als gymnastiek en taal gebruikt werden.

Het onderwerp van kinderliedjes is door de eeuwen heen sterk veranderd. De politiekeconomische situatie in Nederland is terug te vinden in de liedjes die op school werden gezongen, maar de liedjes vertellen ook hoe men destijds in het leven stond. Ze waren immers vaak geschreven om de moraal van het volk op te vijzelen. Pas vanaf de jaren vijftig werd er steeds meer gekeken naar de belevingswereld van het kind. Van al deze typen liedjes zijn voorbeelden te horen in de tentoonstelling.

Verstofte viool?

Tijdens ons gesprek kwam de aanschaf van muziekinstrumenten ter sprake. Subsidie om een muziekinstrument te vervangen is er niet. Terwijl de Koningin Beatrixschool graag nog meer instrumenten zou bezitten. Mocht u nog een verstofte viool in de kast hebben of een blokfluit of gitaar “over” hebben, dan kunt u contact opnemen met de redactie. Wij zorgen dan dat het instrument op de juiste plaats belandt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen