Pontius Pilatus (2, slot)

BIJBELSE FIGUREN

door H. Hartman, Ridderkerk

Pilatus als rechter

Pilatus heeft als vertegenwoordiger van de bezettende macht, een hoofdrol gespeeld in de berechting en kruisiging van de Heere Jezus. Wat de vier Evangelisten over Pilatus mededelen, heeft vooral daarop betrekking. De Evangelist Johannes is daarbij het meest uitvoerig. In het proces tegen Jezus heeft Pilatus een dubieuze rol gespeeld. Het Sanhedrin heeft Jezus wegens Godslastering des doods schuldig verklaard. Maar Pilatus moet dat doorvonnis bekrachtigen en doen uitvoeren (Matth. 27 : 1, 2; Joh. 18 : 31). De Joodse leiders beseffen wel: een beschuldiging wegens Godslastering zegt Pilatus niets. Ze moeten het over een andere boeg gooien. Daarom beschuldigen zij Hem, zichzelf tot Koning van de Joden te hebben uitgeroepen, en te hebben aangezet tot opstand tegen het Romeins gezag (Lukas 23 : 2). Ook zou Hij het volk ervan weerhouden om belasting aan de keizer te betalen. Pilatus echter heeft door, dat de Joden andere motieven hebben om Jezus over te leveren. Dat het om een godsdienstige kwestie gaat. En daar heeft deze heiden geen notie van. Hij is geen Jood! Hij probeert de zaak van zich af te schuiven. Hij stuurt de Beklaagde door naar Herodes Antipas, die over Galilea regeert en nu in Jeruzalem is (Lukas 28 : 6, 7. Maar deze volstaat ermee, Jezus te bespotten en Hem in een schitterend kleed naar Pilatus terug te zenden. Deze weet met de zaak niet goed raad. "Wij zien Pilatus in de wanhopige en erbarmelijke pogingen om zich te ontdoen van de verantwoordelijkheid die zijn positie met zich brengt; hij wil niets doen, maar ook zijn niet-handelen brengt hem in schuld" (E.L. Smelik: "Het Evangelie naar Johannes"), Pilatus ziet wel, dat deze Rabbi, politiek gezien, niet staatsgevaarlijk is. Deze Man is onschuldig. Hij wil Hem loslaten. Hij grijpt nu de gewoonte aan om bij het Pascha aan een gevangene gratie te verlenen, om Jezus vrij te krijgen. Jezus komt op een tweetal te staan. Hij tegenover Barabbas, een terrorist die betrokken was bij een doodslag.

Tegen de verwachting van Pilatus in, kiest de schare, opgehitst door hun leiders, voor de vrijlating van Barabbas. En Jezus dan? Wat zal ik dan doen met Jezus? " (Matth. 27 : 22). Die moet gekruisigd worden. Het volk schreeuwt het uit: "Kruis Hem. Kruis Hem!" Pilatus krijgt een waarschuwing. Zijn vrouw zendt hem een dringende boodschap. Ze vraagt haar man om het proces tegen Jezus te stoppen. Ze noemt Jezus rechtvaardig en heeft in een droom over Hem veel geleden (Matth. 27 : 19). Maar Pilatus kan niet terug.

De zaak moet worden afgehandeld. Intussen duurt het smarteHjk hjden van de Heere Jezus voort. De Romeinse soldaten maken Hem tot spotkoning. Ze drukken Hem een kroon van doornen op Zijn hoofd; een stuk riet is Zijn scepter; een oude rode soldatenmantel Zijn purperen koningsgewaad. Spottend brengen zij Hem hulde: "Wees gegroet Gij Koning der Joden!" Dan grijpt een soldaat de rietstaf en slaat Hem ermee op het hoofd.

„ O hoofd vol bloed en wonden, Bedekt met smaad en hoon, O hoofd zo wreed geschonden. Uw kroon een doornenkroon, O hoofd eens schoon en heerlijk En stralend als de dag, Hoe lijdt Gij nu zo deerlijk! Ik groet U vol ontzag.

Pilatus probeert bij het volk medelijden te wekken. Hij Avijst op Jezus en zegt: "Zie, de Mens". Maar de Joden kennen geen medelijden. Haat vervult hen. Opnieuw klinkt het met groot geschreeuw: "Kruis Hem! Kruis Hem!" Nog weifelt Pilatus. Hij blijft zoeken naar mogelijkheden om Jezus vrij te laten. Dan schiet het volk een pijl af die doel zal treffen. Zij schreeuwen de stadhouder toe: indien gij Deze loslaat, zo zijt gij des keizers vriend niet". Jezus laten gaan betekent: in ongenade vallen bij de keizer. Wanneer Pilatus niet zou optreden tegen Jezus, zouden de tegenstanders de keizer in Rome ervan in kennis stellen, dat de stadhouder zijn plicht niet deed en het land niet tegen oproerkraaiers wilde beschermen. Dat kon vergaande gevolgen hebben. Het kon hem zijn baan kosten.Voor deze chantage zwicht Pilatus. Om zich openbaar onschuldig te verklaren aan de dood van Jezus, wast hij in een bekken water zijn handen (Matth. 27 : 24). Hij "wast zijn handen in onschuld" en legt de verantwoordelijkheid van de terechtstelling van de Heere Jezus in de handen van de Joden. Zo geeft Pilatus tegen beter weten in, toe aan de druk van de Joden en spreekt ambtelijk het vonnis uit. "Toen gaf hij Hem aan hun over, opdat Hij gekruisigd zou worden" (Joh. 19 : 16). Hoewel overtuigd van de onschuld van Jezus, verwijst hij Hem tot de kruisdood. Zo wordt de Man van Smarten weggeleid naar Golgotha om daar de vervloekte kruisdood te sterven.

Uit minachting voor de Joden laat Pilatus op een bord boven het kruis in drie talen de beschuldiging aanbrengen: "Jezus de Nazarener, de Koning der Joden". Hun protest tegen dit voor hen krenkend opschrift schuift Pilatus terzijde Qoh. 19 : 19-22). Nadat Jezus is gestorven, geeft Pilatus het lichaam aan Jozef van Arimathea. Ook laat hij na de begrafenis het graf door soldaten bewaken (Matth. 27 : 62-66).

Pilatus einde

Na dit halfslachtig optreden van Pilatus, waarbij in de naam van het recht, het grootste onrecht werd gepleegd, kwam aan het bewind van de stadhouder al spoedig een eind. In het jaar 35 dook in Samaria een profeet op. Niet een profeet door God gezonden maar een valse profeet. Hij beweerde, dat hij gouden voorwerpen uit de tabernakel had ontdekt uit de tijd van Mozes. Deze zou die schatten hebben verborgen op de berg Gerizim, dicht bij de stad Samaria. Duizenden Samaritanen beklommen met de profeet de berg. Wisten zij veel, dat Mozes nooit in het land Kanaan was geweest! Om op alles voorbereid te zijn, waren de meesten bewapend. Pilatus, bang voor onrust, greep in. Zijn soldaten overvielen de volgelingen van de pseudo-profeet en joegen hen uiteen. Het gebeurde in het dorpjcTirathana. Het werd een waar bloedbad. Een delegatie uit Samaria diende bij de legaat van Syrië, Vitellius, een aanklacht in over zoveel onnodige wreedheid. Deze zette Pilatus af en zond hem naar Rome om zich voor de keizer te verantwoorden. Toen hij in Rome arriveerde, was keizer Tiberius intussen overleden en opgevolgd door Caligula. Over de maatregelen die deze keizer tegen Pilatus trof, ontbreken historisch betrouwbare gegevens.

Hetzelfde geldt van zijn levenseinde.Volgens Eusebius, die de eerste kerkgeschiedenis schreef, zou Pilatus door keizer Caligula verbannen zijn, en inViënne in het zuiden van Frankrijk zelfmoord hebben gepleegd. An­ deren zeiden dat Pilatus door deze keizer is berecht. Weer anderen noemden als plaats waar Pilatus een eind aan zijn leven maakte, de stad Rome.Veel wilde, niet te controleren verhalen, gingen over de gewezen stadhouder van Judea de ronde doen. Volgens sommigen is Pilatus een gelovig christen geworden. Zelfs laat de Koptische kerk Pilatus als martelaar sterven, terwijl de Ethiopische kerk hem onder de heiligen opnam. In tegenstelling daarmee is er ook een legende die Pilatus voorstelt als een gedoemde. "Zijn geest zweeft over de wereld en wordt tenslotte vereenzelvigd met de één of andere berggeest, die uit een bergmeer op komt zetten om onheil te brengen b.v. bij de Pilatusberg in Zwitserland. Zo verspeelde Pilatus in de grote beslissingen door zijn aarzeling de zin van zijn bestaan" (Smelik, a.g.w.). Ook over de vrouw van Pilatus is veel gefantaseerd. Een legende noemt haar Claudia Procula en laat haar christin worden. De conclusie moet zijn, dat na Mattheüs 27, historisch gezien, de sporen zich geheel in het duister verliezen.

Dat Pilatus als rechter de volkomen onschuldige Heere Jezus tot de kruisdood veroordeelde en de schuldige Barabbas vrijliet, "zou", zo schreef J. van Andel in zijn verklaring van Lukas, "er ons toe brengen te wanhopen aan de zegepraal van het recht, wisten wij niet, dat hier Gods Raad werd vervuld". En hij vervolgde: "wij zien en aanbidden daarin Gods liefde, dat Hij de Christus behandelde naar wat wij verdienen en ons naar wat Christus waardig is, opdat Hij tegelijk rechtvaardig blijven en rechtvaardig maken zou .

En als de Heidelbergse Catechismus in Zondag 15 vraagt: "Waarom heeft Hij onder de rechter Pilatus geleden? ", luidt het antwoord: "opdat Hij, onschuldig onder de wereldlijke rechter veroordeeld zijnde, ons daarmee van het strenge oordeel van God, dat over ons gaan zou, bevrijdde". Als wij door een waar geloof met de Heere en Heiland verbonden zijn, zal deze waarheid ons diep verootmoedigen, maar ook zeer vertroosten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen