Gegrepen door puddingvormen

Alledaags is de hobby van Erika Boerma niet, maar wie haar spreekt wordt als vanzelf gegrepen door haar enthousiasme. Voor puddingvormen. „Ik verzamel selectief. Dat wil zeggen dat ik vormen verzamel die ik mooi, grappig of bijzonder vind. Onlangs liep ik tegen een diepe puddingvorm aan met het opschrift: Maïzena. Tegenwoordig staat maïzena nauwelijks meer in het keukenkastje, maar vroeger was het, volgens mijn moeder, een van de handigste bindmiddelen voor puddingen, sauzen en andere gerechten. Niet verwonderlijk dat fabrikant Honig op deze manier reclame maakte voor zijn product.
In een receptenboekje van Van Houten dat ze op de kop tikte, maakt de chocoladefabrikant onder meer reclame voor zijn cacao in de vorm voor chocoladepuddingen. Al deze puddingen maakt men het best met Van Houtens Cacao, omdat juist in zon koele pudding de bijzondere, geurige smaak daarvan ten volle tot zijn recht komt. Met andere cacao, zelfs als men daarvan veel meer zou gebruiken, zijn dezelfde resultaten niet te bereiken.
„Het leuke van puddingvormen is, dat je ze nog steeds kunt gebruiken, vindt Erica. „Bij mij staan ze er niet alleen voor de sier. Trots laat ze een heerlijke frambozenpudding in hartvorm zien. „Van veel vormen zijn de onderborden verdwenen, als die al bestonden. Op het onderbord werd immers de koude, stijve pudding gestort. Van jongere vormen zijn veel meer originele onderborden bewaard gebleven.

Broodpudding
Hoewel tal van gerenommeerde serviesfabrikanten tevens puddingvormen in het assortiment hadden, was de puddingvorm slechts een bijproduct. Oorspronkelijk werden grove tulbandvormen van aardewerk of steengoed gebruikt om broodpudding te maken. Broodpudding is de voorloper van pudding zoals wij die kennen. In eerste instantie was broodpudding een hartig gerecht waarin (oud) brood verwerkt werd. Later werden puddingen steeds zoeter.
Nog steeds worden tulbandvormen met geschulpte rand gebruikt voor het recept Charlotte Russe. Dit is een pudding met lange vingers die men rechtop tegen de geschulpte rand plaatste. Vervolgens werd in het midden de hete pudding gegoten, met toevoeging van allerlei heerlijkheden als rozijnen, sucade en amandelen.
Omstreeks 1800 kwamen puddingvormen in de mode, maar uit opgravingen blijkt dat er in de 18e eeuw reeds Delftswit aardewerkvormen hebben bestaan. Ook in Engeland waren in die tijd al puddingvormen bekend. Doorgaans waren de vormen van aardewerk en steengoed. Porseleinen vormen werden mondjesmaat gefabriceerd. Een uitzondering vormde de Ierse fabriek Belleek, die al rond 1800 zeer fraaie porseleinen puddingvormen vervaardigde. Puddingvormen van rood koper kwamen eveneens voor. Deze werden altijd aan de binnenkant voorzien van een laagje tin, om vergiftiging te voorkomen.

Oude mallen
Wedgwood bracht een aantal bijzondere grote vormen uit met schitterende motieven in de bodem. Dierfiguren als leeuwen, pelikanen en zwanen waren populair, maar ook Egyptische motieven en zelfs vormen van zon en maan. Het geheim van een mooi motief is de kunst om figuren, krullen en lijnen scherp te snijden in het materiaal. Na het storten van de koude pudding moet het motief immers haarscherp te zien zijn.
Puddingen in vormen als tafelversiering waren al gebruikelijk omstreeks 1750. Wedgwood speelde daarop in door het uitgeven van bijvoorbeeld een grote visvorm met er omheen kleine visvormpjes met een inhoud van 50 tot 70 cc. Eveneens spectaculair waren de ingenieuze puddingpiramides die uit twee delen bestaan. Vooral de Engelse adel was grootverbruiker van puddingvormen, gezien de vele banketten en diners in die kringen. Zo zou de Duke of Wellington op een gegeven moment minimaal vijfhonderd vormen in bezit hebben gehad. Blijkbaar was hij een echte zoetekauw. Momenteel zijn er in Engeland fabrikanten die de antieke mallen herontdekt hebben. Er zijn plannen om de puddingvormen opnieuw uit te geven. Onder de verzamelaars en andere liefhebbers neemt de interesse weer toe.

Kindervormpjes
De fabricage van puddingvormen lag in andere landen, zoals Duitsland, België en Amerika, ook niet stil. Uit Duitsland kwamen bijzonder mooie vormen uit de serviesfabrieken van Villeroy & Boch en Roesler. Aan mooie bodemmotieven hadden de fabrikanten geen gebrek: er waren sprookjesfiguren, fruitmanden, hartvormen, gestileerde bloemen, geometrische figuren en zelfs een hoorn des overvloeds met fruit.
In de jaren 30 waaiden uit Amerika kleine aluminium puddingvormen over met grappige motieven op de bodem van onder andere Micky Mouse. Vooral bij kinderen waren deze puddinkjes erg in trek, wat waarschijnlijk ook de bedoeling was. Toen Dr. Oetker het puddingpoeder introduceerde, gaf deze fabrikant, heel slim, ook puddingvormen uit van porselein en plastic in visfiguren en schelpen. Onze eigen glasfabriek Leerdam bracht glazen vormen op de markt met op de bodem een fors anker. Een ode aan onze zeevarende natie?
De bekende Nederlandse industrieel Petrus Regout richtte rond 1830 de kristal-, glas- en aardewerkfabriek De Sphinx op. In de jaren 50 bracht Sphinx eenpersoons vormpjes met konijntjes, schaapjes en eendjes op de bodem. Ook de speciale vormen die gebruikt werden voor rijstpudding zijn gewilde verzamelobjecten. De randen zijn rond en ovaal, in de bodem zijn bloemmotieven aangebracht. „Lang niet alle vormen zijn gemerkt of gesigneerd, zegt Erica. „Dat maakt het lastig, zo niet onmogelijk, om de herkomst en of de fabrikant te achterhalen. Soms geeft het motief duidelijkheid of het type aardewerk, de kleur en dergelijke.

Met dank aan Marian van Zijderveld.

Tips voor puddingmakers
*Spoel de vorm altijd eerst om met koud water.
*Van sommige oude vormen laat de pudding moeilijk los. Vet de vorm dan van tevoren dun in met zonnebloemolie.
*Leg altijd een natte doek onder de vorm voor u de hete pudding erin giet.
*Voor de garnering kunt u zowel vers fruit gebruiken als chocoladevlokken, slagroom, koekjes of een saus.

Recept voor aardbeienbavarois (8 personen)
Nodig
20 gram gelatine
kilo aardbeien (600 gram voor ca. 4 dl puree en 150 gram voor de garnering)
125 gram suiker
sap van 1 citroen
3 dl slagroom
3 eiwitten
2 dl room en 40 gram suiker

Werkwijze
Week de gelatine, was de vruchten en laat ze uitlekken.
Het deel voor de garnering apart houden en de rest door een zeef wrijven.
Los de gelatine en de suiker op in iets warm water.
Voeg de gelatine-oplossing in dunne straaltjes al roerende bij de aardbeienpuree.
Voeg het citroensap toe.
Spoel de puddingvorm om met eiwit en dek deze dan af met een theedoek, of bestrijk de vorm aan de binnenkant dun met olie.
De room en de eiwitten apart stijfkloppen en deze luchtig door de vruchtenmassa mengen.
Laat de massa afkoelen en schep die regelmatig om; tevens de bodem en kanten los houden.
Zodra de massa niet meer inzakt, vult u de vorm ermee.
Laat de pudding nu stijf worden (eventueel in de koelkast).
Stort nu de pudding op een onderbord en garneer deze met de rest van de vruchten en de stijfgeklopte room met suiker.

Vereniging
Er is een vereniging: De Kring van puddingvormenverzamelaars. Het Kringblad verschijnt twee keer per jaar. Eens per jaar is er een ontmoetingsdag, eens per twee jaar een ruildag. U kunt zich opgeven bij:
Marian van Zijderveld
Branding 46
2201 WV Noordwijk
tel. 071-3612726

0.Erika heeft nog een aantal puddingvormen met bijpassende onderborden.
1.Gekleurde visvormen.
2.Een prachtig bloemmotief op de bodem van de vorm.
3.Erika maakt speciaal voor de fotosessie een pudding met lange vingers, genaamd Charlotte Russe.
4.Ingrediënten voor de pudding.
5.Zet alles klaar voordat u de pudding maakt.
6.Honig gaf een boekje uit met honderd recepten die van maizena gemaakt konden worden.
7.Allerlei heerlijheden worden toegevoegd.
8.Voor Renske en Thijs Jan heeft Erika pudding gemaakt in echte kindervormpjes. Thijs Jan probeert de vorm van de pudding af te halen.
9.Zelf pudding maken is reuze gezellig; misschien mogen ze de pan uitlikken.
10.Een deel van Erikas verzameling puddingvormen.
11.Op de achtergrond de diepe vorm met opschrift maizena, voorts een geel vlindertje voor kinderen en een vorm met mooi bloemmotief.
12.In deze vorm heeft Erika een frambozenpudding gemaakt, gegarneerd met frambozen en toefjes slagroom.
13.Deze grappige gezichtjes zullen kinderen vast verleiden om veel pudding te eten.
14.Een schitterende collectie zelfgemaakt puddingen in allerlei vormen, waarvan de motieven in de vormen goed tot hun recht komen.
15.Soms wil de pudding niet helemaal los laten. In dat geval maakt u met een scherp mes de boven/zijkanten iets los.
16.Trots laat Erika haar pudding zien.
17.Volgens cacaofabrikant is chocoladepudding van zijn cacao de allerlekkerste.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen