Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Kerkgeschiedenis

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Kerkgeschiedenis

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Scheidingen. Er waren in deze tijd een drietal stromingen, die voor de Reformatie een bedreiging vormden, nl. de mystische beweging, de boerenkrijg en het humanisme.

Zich van deze te scheiden was daarom ter zeerste nodig en Luther heeft het gevaar gelukkig ingezien.

le. De mystische beweging. Nog tijdens het vertoef van Luther op de Wartburg had men in Wittenberg diverse bewegingen, waarover wij in ons vorig artikel handelden. Het gevaarlijkst w r aren de zgn. „Zwickauer profeten", die, uit Zwickau verdreven, nu naar Witten-

berg kwamen en daar de boel op stelten zetten. Karlstadt voelde zich zeer tot hen aangetrokken. Hij begon de studie te minachten; scholen en universiteiten moesten maar verdwijnen, want zij stonden de zaligheid in de weg!

De gevolgen bleven niet uit. Veel studenten lopen en kozen een handwerk. gingen

Toen Luther voor goed teruggekeerd was, zijn bekende predikaties gehouden en de „profeten" de stad uit gepreekt had, keerde de rust tot blijdschap van de Raad terug.

Voor Karlstadt was dit alles een hele ontnuchtering. Was hij nu maar zo wijs geweest op zijn baan terug te keren, zo was alles ten beste gekeei'd. Maar dat deed hij niet.

Hij raakte nog meer in het mysticisme terecht en verder op de dool.

Met Luther kwam hij in strijd over de avondmaalsleer. Het werd een twistgeschrijf over en weer en dit maakte de breuk volkomen. Karlstadt onderwierp zich in 1525.

Uit Keursaksen verdreven begon hij een zwervend leven en leed vaak armoe. Zelfs in Holstein en Oost-Friesland is hij geweest. Ten slotte kreeg hij asyl in Zwitserland en stierf in 1541 als geestelijke en professor te Bazel.

Wij gaan op die avondmaalsstrijd niet al te diep in, maar willen er slechts dit van zeggen: Karlstadt beweerde, dat het woordje „dat" in de instellingswoorden (dat is Mijn lichaam) betrekking had op de menselijke natuur van Christus, waarnaar deze met de hand wees.

Een van de ergste mystici was Thomas Münzer, door ons reeds in het vorig artikel genoemd.

Hij is een onverzoenlijk vijand van de Roomsen, van Luther en de vorsten geweest. Ja, hij predikte tot oproer en vond daartoe gelegenheid in de sociale wantoestanden op agrarisch gebied in Duitsland.

Zo speelde hij een rol in de Boerenkrijg van 1525.

2e. De Boerenkrijg. De duitse boeren verkeerden in deze jaren in een zeer treurige positie. Zij werden uitermate geknecht.

Dat dit tot weerstanden aanleiding moest geven, laat zich begrijpen. „Voorwaar, de onderdrukking zou zelfs een wijze dol maken." Pred. 7 : 7.

Het waren inderdaad sociale wanverhoudingen.

Toen klagen niet hielp werd het eisen, Men bedenke wel, dat in dezen roomse en lutherse boeren schouder aan schouder stonden.

Luther sympathiseerde in de aanvang met deze verdrukte stand. Hij, de nederige volksman, leed mee met deze verdrukten.

Maar, nu kwam er een gevaarlijk element in deze beweging. Zij werd gekoppeld aan de reformatorische beweging. Wij zeggen hiermee niet, dat de reformatorische beginselen niet ook moeten gelden op sociaal gebied. Juist wel. Maar in het onderhavige geval was er toch een fout.

Sommigen gingen opstellen de „Twaalf artikelen van de boerenstand", een serie eisend) op kerkelijk en sociaal terrein. Over die eisen werd gesproken als van een „goddelijk recht".

Luther schrok er van; al had hij veel begrip voor de klachten. Had hij niet zelf geschreven over „de vrijheid van een christen mens? "

Genoemde 3 2 artikelen vonden echter slechts in een kleine kring en tijdelijk ingang.

Maar erger werd het in de grote gebieden waar de Reformatie nog' niet was doorgedrongen. In Midden-Duitsland kreeg de zoeven genoemde gevaarlijke Thomas Münzer het heft in handen en toen werd de tegenstand tot Revolutie. Moord en brand, tomeloze verwoesting joegen door het land.

Rome beschuldige dus Luther niet, dat hij de oorzaak is geweest van dit tumult. Revolutie is nooit geweest een vrucht van de Reformatie; deze niet en de ganse Revolutie niet, gelijk Rome beweert. Dat Luther het voor de verdrukten opnam eert hem en is tot schande van de verdrukkers.

Het is juist buiten de reformatorische kreits, in roomse gebieden, dat de brand woedde.

De Overheid was radeloos. Toen heeft Luther ingegrepen; eerst met zijn geschrift. „Vermaning tot vrede", betrekking hebbende op de zoeven genoemde 12 artikelen.

Toen het vuur hevig oplaaide, schreef hij zijn hartstochtelijk geschrift: „Tegen de rovers-en moordenaarsbenden. der boeren." Hij riep nu de vorsten op om zonder pardon deze revolutie de kop in te drukken, zich beroepend op Rom. 13.

Deze hebben dat ook gedaan en de boeren bij Frankenhausen totaal verslagen. (15 Mei 1525). Thomas Münzer werd gevangen genomen en onthoofd.

Men mene nu niet, dat Luther ontrouw geworden was aan de beginselen, neergelegd in: „Van de vrijheid van een christen mens, " de verdrukkingen tolereerde en aan de kant van cle verdrukkers ging staan.

O, neen! Toen de vorsten zich na de slag bij Frankenhausen schuldig maakten aan de hevigste weer-

wraak, heeft hij ook tot hen zijn bestraffende woorden gericht naar de regel der H.S.

Zo kwam hij feitelijk alleen en boven de partijen te staan, wat altijd ten gevolge heeft, dat velen van beide partijen zich van ons afwenden.

Dr Berkhof maakt echter de goede opmerking, dat Luther voor de sociale consequentie van het Evangelie toch veel minder oog gehad heeft, dan voor het Overheidsgezag. In de Lutherse kerk speelt dan ook de Overheid een grote rol.

Het was aan Calvijn gegeven reformatorische lijnen uit te stippelen voor de terreinen van Kerk, Staat en Maatschappij, haar grenzen af te bakenen, maar ook de relatie aan te geven.

Dit artikel werd u aangeboden door: Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 april 1953

Daniel | 12 Pagina's

Kerkgeschiedenis

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 april 1953

Daniel | 12 Pagina's