De ziekentroost

(5) Vorige keer zagen we dat het geschrift 'de Ziekentroost' in een spervuur van kritiek is terecht gekomen. Het is aangeduid als een verlammend geschrift, een voorbeeld van een verengde vorm van pastoraat en een prekerig geheel. Tegen dergelijke kwalificaties komen we direkt innerlijk in opstand. We voelen intuïtief aan dat op deze wijze geen recht wordt gedaan aan een klassiek gereformeerd geschrift en dat een karakatuur getekend wordt van een vorm van bijbels pastoraat. Toch denk ik dat we er goed aan doen niet te gemakkelijk de geuite kritiek naast ons neer te leggen. We dienen deze goed en grondig te overwegen en te bezien hoe we deze kritiek kunnen verwerken, juist als we toch in het spoor dat de Ziekentroost wijst menen te mogen en te moeten voortgaan.

Zo zullen we dr. K. J. Kraan toegeven dat in het pastoraat aan zieken, ook aan ernstig zieken en stervenden, een Schriftgegeven als Jakobus 5 : 14, 15 niet uit het oog verloren mag worden. 'Is iemand krank onder u.? dat hij tot zich roepe de ouderlingen der gemeente, en dat zij over hem bidden, hem zalvende met olie in de Naam des Heeren. En het gebed des geloofs zal de zieke behouden, en de Heere zal hem oprichten, en zo hij zonden gedaan zal hebben, het zal hem vergeven worden.'

Het persoonlijk gebed en ook de voorbede mag mede op genezing gericht zijn, in het vertrouwen dat de Heere op wonderlijke wijze genezing wil schenken, ook wanneer dat menselijkerwijs en medisch gesproken hoogst onwaarschijnlijk of 'onmogelijk' zou zijn. Het is ook zeker niet te veroordelen wanneer de zieke tot het laatste toe naar het leven blijft haken. Alleen zal het pastoraat er toch op gericht zijn de zieke niet alleen te begeleiden in het verzet tegen de ziekte en de dood, maar ook te mogen helpen om tot overgave tc komen. We mogen de Heere toch niet op dvv'ingende wijze om genezing blijven vragen, wanneer Hij ons kennelijk losmaakt van het leven hier en nu. Bidden is grote dingen venvachten van de Heere, maar het is niet Hem pressen om te doen wat wij zo heel graag willen. Maar nogmaals: Kraan heeft inzoverre gelijk dat dc Ziekentroost eenzijdig is door de mogelijkheid van genezing buiten beschouwing te laten en niet te verwerken dat de Geest in de gemeente ook gezondmaking als charisma, als genadegave, schenken wil.

Dr. G. Heitink vraagt terecht aandacht voor het hele scala van levensvragen waar mensen mee bezig zijn. Ook op het ziekbed zijn er niet alleen sten'ensvragen, moet een mens niet alleen de dood onder ogen zien, maar kunnen velerlei zaken hem of haar bezig houden. Ook in deze situatie is het van het grootste belang dat een pastorale bezoeker niet zijn eigen programma komt afwerken en zich niet bijvoorbaat, richt op die specifieke vragen waarvan hij veronderstelt dat de bezochte broeder of zuster er mee bezig zal (of móet) zijn. Ook nu weer begint pastoraat met luisteren, met naar de ander toekomen en bereidheid hem of haar te volgen in de gang van het gesprek. En dan kan er in dat gesprek van alles en nog wat aan de orde komen. Dat behoeven niet alleen 'geestelijke' onderwerpen te zijn. Het kan ook gaan over het beroep, de zaak, familieverhoudingen, hobby's, financiële problemen, allerlei onbestemde angsten en zorgen. Zo'n gesprek is dan een wezenlijk pastoraal kontakt. Het is wat anders wanneer er 'over koetjes en kalfjes' gesproken wordt. Die uitdrukking wijst op een ondiep, kabbelend converseren, waarin men elkaar in feite niets zegt. Maar pastoraat heeft een brede reikwijdte, het gaat in het pastoraat om de héle mens en daarom kunnen in een pastoraal kontakt in principe alle mogelijke vragen en onderwerpen aan de orde komen. In zoverre ga ik dus een heel eind met Heitink mee. Toch heb ik de stellige indruk dat op een beslissend punt de wegen wTer scheiden. Het is heel goed te waarschuwen tegen een vereniging van het pastoraat, maar daarbij zal dan toch erkend dienen te worden dat de kernvragen cirkelen rond schuld voor God en verzoening met God en dat de mens als zondaar en begenadigde in het hart van de pastorale aandacht staat. Hoe breed de omtrek rondom de kern ook is, de kern blijft de kern. In 2 Korinthe 5 : 10 — 6 : 1 vinden we de apostolische sleutelwoorden over de bediening van de verzoening in prediking en pastoraat. Hedendaagse opvattingen en inzichten op het terrein van de zielszorg mogen ons daarvan niet vervreemden, hoe verrijkend kenissname van die inzichten ook kan zijn. Terecht schrijft prof. dr. G. Trimp in zijn boekje Media Vita (Kamper Bijdragen 24): Wie zich van deze woorden vervreemdt, breekt tegelijk met de kerk der eeuwen, die in haar gebed en lied zich voor' God heeft vernederd vanwege haar zonde en zich tegelijk heeft laten oprichten door het evangelie van diezelfde God — Vader, Zoon en Heilige Geest... Dit evangelie ontsluit het Koninkrijk van God en is onaantastbaar voor de presente en agressieve macht van het dodenrijk (Matth. 16 : 18). Wie deze troost in de wereld verkondigt, zorgt voor zielen. Hij verkondigt de genezing, die is verdiend door de striemen van Christus (1 Petr. 2 : 24, 25)", (blz. 66, 67).

De vraag of er niet beter gewaakt moet worden voor een 'prekerig' pastoraat, verdient zeker diepgaande overweging. Wellicht neemt dr. C. A. Tukker het al te vlot voor de Ziekentroost op, wanneer hij stelt: „Moet ik zeggen dat er ontzettend veel wordt overgelaten aan de Heilige Geest en wat Hij met het Woord doet". Het is ongetwijfeld waar: „De laatste nood van ons mensen vraagt niet naar menselijke woorden, maar naar het Woord van God, ofwel naar woorden, die de Heilige Geest leert". Maar is dat een motief om waar de nood het hoogst is, enkel maar teksten uit het Woord te citeren of aanéén te rijgen.? Is er ook niet de opdracht vanuit het intense luisteren naar de ander hem of haar gericht aan te spreken, te ontmoeten in het Woord, zodat cr een wezenlijke communicatie plaatsvindt.? Heeft de inspanning om een relatie te leggen, om een opening te zoeken, om als het ware op de juiste golflengte uit te zenden, ook niet alles te maken met het werk van de Geest.?

Op deze vragen gaat dr. Jac. J. Rebel dieper in in zijn proefschrift Pastoraat in pneumatologisch perspektief. In navolging van Heitink wijst Rebel er op dat het volgende gedachtenpatroon onbijbels is: je kunt niet klein genoeg van jezelf en groot genoeg van God denken" — als een grondgevoel dat een eigen leven is gaan leiden ten koste van het geloof als een 'blijde wetenschap' (Miskotte). Maar: od en mens zijn toch geen concurrenten. Door de Geest mag de mens er toch zijn voor Gods aangezicht.? Versta ik Ezechiël 2 : 1 goed als ik dat hiermee in verband breng: Mensenkind, sta op uw voeten, en Ik zal met u spreken'.? Terwijl Ezechiël op zijn aangezicht was gevallen bij het zien van de afglans van Gods majesteit! Maar de Geest stelde hem weer op zijn voeten! Rebel zegt dan: door de Heilige Geest komt de mens tot zijn volle bestemming en zijn wezenlijke levensdoel in alle relaties" én — dat gaat nog weer een stap verder: , Pneumatologisch krijgen ook de psychologische 'vondsten' en 'ontdekkingen' hun eigen waarde en plaats". (203). Hierop wil ik een volgende keer nog wat verder doorborduren.

V. J. H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen