Landgoed Velhorst, een idyllisch stukje Achterhoek

De sneeuw knarst onder onze schoenen als we het bruggetje over lopen. Vannacht is er weer nieuwe sneeuw gevallen en we zijn vroeg. Dus zijn we de eersten die onze voetstappen erin mogen zetten. Dat vond ik als kind al bijzonder, en nu ik veertig ben, vind ik dat nog steeds.
Er vliegen een paar aalscholvers op uit de bomen. In het water van de rivier de Berkel maken een paar zwanen en meerkoeten zich uit de voeten. We wandelen een mooie bomenlaan in, met aan weerskanten hoge beuken en eiken, waarvan er vele zijn overwoekerd met klimop. De sneeuw plakt aan de stammen.
Links en rechts komen we langs kleine, lage boerderijen met leuke, rode luiken naast de uit kleine ruitjes bestaande ramen. We zijn er bijna, bij Landgoed Velhorst, het gebied dat we voor deze mooie winterse dag hebben uitgekozen om eens lekker in de sneeuw te gaan wandelen.

Vele eigenaren
Landgoed Velhorst ligt in de Achterhoek, ten zuidoosten van Almen. De buitenplaats is zon veertien hectare groot en bestaat uit een landhuis, een koetshuis/oranjerie, een botenhuis, een werkschuur, een parktuin, een moestuin, een boomgaard, een siertuin en een bosgebied met een theekoepel.
De eerste vermelding van het landhuis dateert uit 1313, onder de naam Varlehorst. Sindsdien is het huis vele malen van eigenaar verwisseld, hetzij als huwelijksgeschenk, hetzij als erfenis of als afkoop van een schuld. Wie zich in de eigenaren wil verdiepen, wacht een enorme rij van familienamen. Laat ik me maar beperken tot het vermelden van de huidige eigenaar: sinds 1972 is landgoed Velhorst eigendom van Natuurmonumenten. Dat is mooi, want wie de wandelschoenen aantrekt en hier eens lekker aan het struinen gaat, zal het met ons eens zijn dat dit schilderachtige landschap het zeker waard is om bewaard te blijven!

Gezellige hooimijten
Wij struinen inmiddels lekker verder door de sneeuw, luid nageroepen door een kraai die in de beuk boven ons zit. Onder de beuk zoeken vinkjes naar gevallen beukennootjes in de sneeuw. Vogels voldoende in dit gebied, zo te horen. Verderop horen we de boomklever in het bos alarmeren. Nadat we de bomenlaan achter ons hebben gelaten, komen we langs twee hooimijten. Ze zien er gezellig uit, zo met hun besneeuwde kappen. Als ik een steenuil was, dan nam ik hier mijn intrek.
Achter de hooimijten ligt een akkertje. Het zal ons niet verbazen als daar s ochtends vroeg in de lente een ree komt grazen. We lopen nu langs de akker die links van ons ligt, rechts van ons ligt bos.
Aan het einde van dit pad steken we een slingerende beek over, met aan weerskanten enorm hoge, dikke bomen vol knoesten. Ze hebben een mooie plek gekozen daar aan de voet van die beek. Geen zorgen om drinkwater. Na de beek komen we zo te horen al in de buurt van het landhuis Velhorst, want een klok slaat.

Haardhout
Achter een veldje met rododendrons ligt eerst nog een ander, klein huis. Het is omgeven met een haagbeuk. Er zit niet veel blad meer aan, maar de haag lijkt toch nog vol, omdat de sneeuw op de bladeren nu voor de dichtheid zorgt. Aan het vele haardhout te zien dat in de tuin rondom bomen en onder schuren ligt opgestapeld, wordt hier gezellig veel gestookt.
De luiken zitten dicht, maar ik hoef niet veel fantasie te hebben om me in te beelden dat die vast rood van kleur zijn, net als alle andere die ik tot nu toe heb gezien.
De fruitbomen in de tuin staan er nu kaal bij, maar zijn door de besneeuwde takken prachtig van vorm. Er vliegen een paar ganzen luid gakkend over.
Achter het huisje ligt een weiland, met aan het einde van de laan een oude boerderij met rieten kap. Hier staan de luiken van de ramen wel open, en inderdaad, wederom dezelfde rode luiken. Er lopen wat kakelende kippendames in de openstaande schuur. In de tuin staat een stenen waterput met een enorme houten hefboom erboven, waar een ijzeren emmer aan bungelt. Alles is even idyllisch hier en dat komt niet alleen door dat laagje sneeuw dat alles bedekt. Dit landgoed is gewoon idyllisch.

Beukenlanen
Zoals ik al zei, het landgoed dankt haar charme niet alleen aan het mooie landhuis. Ook deze omliggende, authentieke boerderijen met hun waterputten, bakhuisjes en hooibergen dragen hun steentje bij aan de sfeer. Het totale gebied, dat een oppervlakte heeft van zon 318 hectare, heeft daarnaast prachtige bomenlanen met statige eiken en beuken.
Het bestaan van de beukenlanen heeft trouwens een cultuurhistorische reden. In de omgeving van een landhuis werden beukenlanen aangeplant omdat dat voornaam stond. Maar net zo belangrijk was dat zon laan een schaduwrijke wandeling beloofde, die voorkwam dat de huid bruin kleurde. Het hebben en houden van een blanke huid was belangrijk voor de status, want dat betekende dat men rijk genoeg was om niet op het land te hoeven werken.
De specht maakt het niet uit of de beuken destijds voor de status zijn aangeplant of niet, hij maakt er nu in ieder geval dankbaar gebruik van! De groene en de zwarte specht doen het namelijk goed in dit gebied, evenals andere soorten, zoals de buizerd, de bunzing en de bosuil. Dat is weer het voordeel van de grote variatie die het gebied kenmerkt. Niet alleen zijn er boerderijen en bomenlanen, ook vinden we er door houtwallen omzoomde weilanden, mooie parkbossen, heideveldjes en akkers. Daar maken veel soorten dieren dankbaar gebruik van.

Van 1,5 tot 23 km
Inmiddels zijn we aangekomen bij de weg die naar het landhuis voert. Het landhuis zelf wordt verhuurd aan particulieren en is om die reden ook niet toegankelijk voor bezoek. We kunnen het dus alleen bekijken vanaf het pad. Het huis ziet er vriendelijk uit. Het hek is ook niet een hoog afwerend ding, maar gewoon een laag, uitnodigend openstaand tuinhek. De gouden puntjes van de spijlen zitten onder een laagje sneeuw. Ook het landhuis heeft kleine ruitjes in de ramen, maar geen luiken, zoals alle huisjes in de rest van de omgeving. Maar dit is dan ook een statig gebouw, en geen lieflijk boerderijtje.
Het landhuis beschikt ook nog over een parktuin met een vijver. In deze parktuin vinden we de in oude staat herstelde theekoepel en een gerestaureerde boomgaard en moestuin. Natuurmonumenten is in 2002 met deze restauratie begonnen.
In de moestuin staat besneeuwde boerenkool. Ik heb me laten vertellen dat die het best smaakt als er wat vorst over de bladeren is gegaan. De boomgaard en de moestuin zijn wel te bezichtigen. Vrijwilligers van Natuurmonumenten zijn op bepaalde tijden aanwezig om tekst en uitleg te geven.
Natuurmonumenten heeft ook gezorgd voor gemarkeerde wandelroutes van verschillende lengtes. Zo zijn er wandelingen van twintig minuten (1,5 km; het klein rondje Velhorst), van anderhalf uur (6 km), maar ook eentje van zes uur (23 km). De langste route voert u niet alleen langs landgoed Velhorst, maar ook langs andere eeuwenoude landgoederen.
Met of zonder sneeuw, dit is een idyllisch stukje Nederland. Wij zouden zeggen: de paden op, de (bomen)lanen in! Veel wandelplezier.

Informatie
U kunt Landgoed Velhorst bereiken als u vanuit Almen richting Vorden rijdt. Neem de eerste weg links en ga bij de witte hekken linksaf de parkeerplaats op.
Inlichtingen over het landgoed en de wandelroutes zij verkrijgbaar bij de VVV in Lochem (tel. 0573-251898 www.vvvlochem.nl) of Vorden (tel. 0575-553222 www.vvvvorden.nl).

Natuurmonumenten heeft informatie over excursies (tel. 035-6559955  www.natuurmonumenten.nl).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen