SAMEN LEREN Ervaringen met de mentorcatechese

UITDAGING

Catechisatie geven is mijn grote ‘hobby’. Het is steeds weer een mooie uitdaging om met jongeren in contact te komen en samen met hen in gesprek te raken over dat wat we als kerk geloven. Catechisatie geven vraagt mijn inziens om een methode waarin zowel kennisoverdracht als persoonlijke verwerking hun plaats hebben. Terecht heeft de Reformatie op die manier het juiste gewicht en evenwicht willen geven aan Woord en Geest. Als de kennisoverdracht een te groot element is, gaat de kennis over de hoofden en harten van de jongeren heen. Als de nadruk te eenzijdig ligt op gesprek en contact ontvangen de hoofden en harten van onze jongeren geen vulling. Bij de mentorcatechese in Nunspeet krijgen die beide aspecten hun plaats.

MANIER

Toen ik in 2008 in Nunspeet kwam, was dat mijn eerste kennismaking met mentorcatechese. Deze catechese is bedoeld voor alle jongeren vanaf 15 tot en met ongeveer 19 jaar. De mentorcatechisatie duurt van 19.00 - 20.00 uur. Er zijn in onze gemeente twee groepen, een op maandagavond en een op dinsdagavond. Alle jongeren (zo’n 40-50 per groep) komen in één zaal bij elkaar. Na het welkom bidden we samen om Gods zegen en om de leiding van de Heilige Geest. Daarna geef ik een korte terugblik (met behulp van een Powerpointpresentatie) op de vorige avond. Daarna volgt de Schriftlezing die hoort bij het thema van de huidige avond. Vervolgens geef ik (opnieuw met behulp van Powerpoint) een presentatie over het thema. Deze presentatie duurt ongeveer 20 minuten. Hierna verspreiden de jongeren zich in groepjes over de verschillende ruimten. Elke catechisant heeft een eigen boek met daarin veel informatie, inclusief de verwerkingsvragen.

Ieder groepje heeft een (vaste) mentor. Een mentor is een gemeentelid die door de catechesecommissie is gevraagd en benoemd. Hij of zij gaat met zijn/haar groepje de stof verwerken door middel van een gezamenlijke bespreking. Per seizoen zijn er vaste groepjes met een vaste mentor. Op die manier kan er tussen de mentor en de catechisanten een goed contact en een vertrouwensband groeien. Tijdens de eerste avond worden in deze groepjes ook de e-mailadressen en (mobiele) telefoonnummers uitgewisseld ter bevordering van het onderling contact.

Na deze bespreking keren alle mentoren en catechisanten terug naar de zaal. Daar danken en bidden we samen. Voor wie dat wil is er na afloop nog wat te drinken. Bij de groepsindeling houden we zoveel mogelijk de leeftijden aan. Dat wil zegen dat we de leeftijdsverschillen binnen de groep zo klein mogelijk houden. Er zit immers behoorlijk veel verschil tussen jongeren van 15 jaar en jongeren van 18/19 jaar. Het werkt niet goed om die allemaal bij elkaar in één groep te hebben. Tijdens de bespreking in groepen ga ik als predikant bij alle groepen even langs en maak daar een stukje van de bespreking mee. Op dat moment mogen de jongeren ook altijd vragen stellen over de presentatie. Ook als de groep en/of de mentor ergens niet uitkomt, kunnen ze dat aan mij voorleggen.

METHODE

De methode die we gebruiken is oorspronkelijk afkomstig uit de Hervormde Kerk te Veenendaal. Met toestemming van de eerste auteur mochten we deze methode gaan gebruiken en aanpassen waar we dat nodig vonden. De voorzitter van de catechesecommissie heeft - mede op grond van de praktijkervaringen - de methode inmiddels twee keer herschreven. Ieder jaar vindt er een evaluatie plaats onder zowel de mentoren als de catechisanten. De methode functioneert tot grote tevredenheid. Het kopiëren gebeurt in eigen beheer, zodat de onkosten erg laag liggen. Bij ieder hoofdstuk zitten allerlei soorten verwerkingsvragen en opdrachten: kennisvragen, doordenkertjes, stellingen, een gedeelte uit de catechismus met vragen en opdrachten, enzovoort. Tevens ontvangt de mentor een mentorbundel met daarin per vraag een korte aanzet tot antwoord. Achterin de bundel is een aantal artikelen opgenomen ter ondersteuning voor het voeren van een gesprek, de werking van een groepsproces etc. Deze artikelen kunnen de mentoren zowel gebruiken voor hun eigen verdieping als voor bespreking met hun groepje. Toen de mentorcatechese in 2003 werd ingevoerd, was er nog niet zo veel materiaal voor mentorcatechese aan 15-jarigen beschikbaar. Vandaar dat toen gekozen is voor de genoemde methode. Tot op heden functioneert ze tot grote tevredenheid. De methode bevat een goede mix van inhoud en verwerking. Bij de verwerkingsvragen zitten vele mogelijkheden, ook om iedere groep op zijn niveau te benaderen en aan te spreken. Iedere mentor kan en mag de verwerking behandelen op een manier die het beste past bij de groep. Wel is de afspraak dat iedere groep het gedeelte uit de catechismus bespreekt. Immers, de behandeling van de catechismus vormt het hart van de catechese!

De methode bevat de volgende boeken:

• de Apostolische Geloofsbelijdenis;

• het Onze Vader;

• het 1e - 4e Gebod + de (heilshistorische) hoofdlijn van het Oude Testament;

• het 5e - 10e Gebod + de Persoon en het werk van Jezus.

Ieder seizoen houden we ook vier thema-avonden: twee thema’s die elk twee avonden beslaan. Zo nodig worden deze avonden met de mentoren op een aparte avond voorbereid.

VOORDELEN

Iedere methode heeft haar voor- en nadelen. De belangrijkste voordelen die ik de afgelopen twee jaar heb ervaren, zijn de volgende:

In een grote gemeente als Nunspeet is het onmogelijk om als predikant alle catechisanten op de ‘oude’ manier in aparte groepjes catechisatie te geven. De mentorcatechese kost echter veel minder tijd. En toch zie ik de jongeren van deze leeftijd wel allemaal wekelijks en heb ik door de besproken aanpak ook met allemaal echt contact.

Een voordeel is ook dat je als predikant niet alleen verantwoordelijk bent voor de catechisatie. Nu is catechisatie geven voor mij bepaald geen straf. Toch vind ik het mooi om te merken hoe we deze verantwoordelijkheid samen dragen: als catechesecommissie, mentoren en predikanten. Het onderwijs aan onze jongeren is Bijbels bekeken ook een gezamenlijke verantwoordelijkheid. De mentorcatechese betekent voor mij duidelijk een verlichting van de taak van de predikant. Ook als er soms zorgen of problemen zijn rondom een groep of een catechisant kun je die met elkaar delen en elkaar adviseren. Bij verhindering of verhuizing van de predikant is het bovendien ook gemakkelijker om vervanging te regelen.

Ook voor de jongeren zitten er voordelen aan de mentorcatechese. Om te beginnen zien ze elkaar allemaal één avond per week. Dat is voor het onderling contact tussen de jongeren erg belangrijk. De jongeren gaan naar allerlei verschillende scholen. Sommigen werken al. Niet alle jongeren nemen deel aan het verenigingsleven. Maar tijdens de catechisatie ontmoeten ze elkaar wel.

Verder krijgen de catechisanten met de mentorcatechese veel meer persoonlijke aandacht dan wanneer ik ze allemaal in aparte groepen catechisatie zou geven. De mentoren vervullen duidelijk ook een pastorale taak in het contact onderhouden met de leden van hun groep. Vanwege de omvang van de gemeente zou ik daar in mijn eentje niet aan kunnen beginnen. De jeugdouderlingen zijn aan het bekijken hoe we eventueel deze pastorale kant verder kunnen uitbreiden. Want in de praktijk zien we helaas wel dat vanaf de leeftijd van 16 jaar steeds meer jongeren wegblijven en afhaken.

AANDACHTSPUNTEN

Terugkijkend op mijn ervaringen van de afgelopen twee jaar, zie ik de volgende aandachtspunten:

Mede omdat de presentatie niet te lang kan duren, is het lastig om daarin een interactief element aan te brengen. Toch is het niet onmogelijk. In het nieuwe seizoen willen we hier meer aandacht aan gaan geven.

Het is belangrijk dat er voldoende mentoren zijn die kennis en vaardigheden hebben. Daarbij gaat het om kennis van de Bijbel en onze belijdenis. En ze moeten uiteraard (goed) met jongeren om kunnen gaan. Het mooie is dat veel mentoren aangeven dat de eerste zegen van de catechisatie voor hen zelf is: de voorbereiding is voor hen zelf ook erg leerzaam. Verder is het belangrijk om de mentoren de nodige praktische toerusting te geven. In september hopen we bijvoorbeeld een avond te houden over ‘gesprekken voeren met jongeren’. Behalve mentoren moet je ook voldoende reservementoren hebben die in kunnen vallen. Het is soms even zoeken, maar tot nu toe zijn we steeds gezegend met voldoende mentoren.

Aanvankelijk bestond de mentorcatechisatie uit een serie van vijfjaren. Met ingang van het nieuwe jaar hebben we besloten om hier vier jaar van te maken. Het leeftijdsverschil was toch wel erg groot. Uit de evaluaties en uit gesprekken met de oudere jongeren bleek dat de aanpak niet meer zo aansprak bij de jongeren vanaf 19 jaar. Als zij na vier jaar nog niet toe zijn aan de belijdeniscatechisatie, bieden we hen een verdiepingscatechisatie aan. Deze wordt gegeven door een predikant of jeugdouderling. Dit gebeurt dan dus weer op de ‘oude’ manier: in een kleine groep van ongeveer 15 jongeren. Het vijfde boek van de methode gaan we nu gebruiken voor deze groep. Hierin komen enkele belangrijke aspecten van de Kerk aan de orde. Vervolgens worden enkele belangrijke Bijbelse thema’s behandeld (bijvoorbeeld het verbond, de zonde, de verkiezing, de heiliging, etc.

EVALUATIE

De redactie vroeg mij om een artikel te schrijven over mijn ervaringen met de mentorcatechese. Samengevat zijn mijn ervaringen positief. Mocht u meer willen weten of belangstelling hebben voor de methode: laat het me gerust weten, bij voorkeur met email martvis@solcon.nl, en anders per telefoon (0341-701110).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen