Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Kiezen trekken in een kledingkast

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Kiezen trekken in een kledingkast

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

Om de zes weken reist Kees Bierens van het Gooi naar de Amsterdamse wallen, om daar illegalen met kiespijn van hun probleem te verlossen. Het gemis aan gerief wordt ruimschoots vergoed door de dankbaarheid van de patiënten. „Illegalen zijn geen proefkonijnen en al helemaal geen mensen die we straffeloos mogen martelen.”

Het souterrain van het eeuwenoude pand aan de Oudezijds Voorburgwal is voor vreemden een doolhof van smalle gangen, kleine kamertjes, kluizen en kasten. Gepensioneerd tandarts Kees Bierens (72) kent er na drie jaar blindelings de weg. Op de tafel in een van de ondergrondse kamertjes van de Kruispost deponeert hij zijn leren jas en ruwwollen trui, en trekt een witte tandartsjas aan.
Op de drempel van het spreekkamertje van de huisarts steekt een dakloze Aziaat in onverstaanbaar Engels een lang verhaal af. Vrijwilligers van allerlei soort en snit lopen door de gang. Maatschappelijk werkster Anneke van Hal trekt Bierens aan de jas. Een van haar cliënten heeft een wortelkanaalprobleem.
„Deze man heeft al jaren pijn, maar hij durft de kies niet te laten trekken. Hij is ernstig getraumatiseerd.”
„We zullen zien wat we voor hem kunnen doen”, belooft de tandarts uit Hilversum.
De Kruispost, gelegen in het hart van de rosse buurt van Amsterdam, is een van de projecten van de oecumenische communiteit Oudezijds 100. Het ‘Medisch en psychosociaal aanloopcentrum’ biedt hulp aan onverzekerden, voor het overgrote deel illegalen. De zorg wordt verleend door idealistische huisartsen, maatschappelijk werkers en een enkele specialist. In 2008 kwam tandarts Teun Rietmeijer erbij, enkele maanden later Bierens. Om de twee weken kunnen illegalen met kiespijn zich op donderdagmiddag laten behandelen. Inmiddels zijn vijf tandartsen bij het project betrokken, onder wie twee die nog een eigen praktijk hebben.

Studenten
Aanvankelijk gebruikten de tandartsen de kamer van de dokter, maar de behandeltafel was niet ideaal voor de rug van de heren. Nu hebben ze hun eigen behandelkamer, de voormalige opbergruimte voor de kleding van de artsen. Dat staat nog steeds op de deur, maar Bierens is zeer content met de ambiance. „Voor goede zorg heb je geen luxe spreekkamer nodig.”
DHIN, een stichting voor tandheelkundige ontwikkelingsprojecten, schonk een röntgenapparaat, een behandelstoel en instrumentarium.
Naar westerse maatstaven verouderd, maar voor het werk in de Kruispost prima geschikt. Zelfs de loden schort voor patiënten bij wie een foto moet worden gemaakt, ontbreekt niet.
Saskia Kraaij, vijfdejaars studente van het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA), is intussen ook gearriveerd. Tien middagen assisteert ze op De Kruispost, in het kader van haar stage bij een ‘bijzondere-zorggroep’. Haar Pakistaanse medestudente Sobia Subhani neemt deze middag de administratie voor haar rekening.

De meeste gegevens van de patiënten zijn al bekend. Voor een bezoek aan de tandarts is een verwijzing van een aan de Kruispost verbonden huisarts nodig. Bij binnenkomst betalen de patiënten tien euro, het vaste tarief voor trekken. Inclusief een tandenborstel en een tube tandpasta. Blijft het bij een consult, dan krijgen ze vijf euro terug. De vergoeding wordt gebruikt om een deel van de kosten te dekken. De Rotary van Zandvoort en de Amsterdamse afdeling van de Nederlandse Maatschappij ter bevordering van de Tandheelkunde vullen het resterende gat.

Spoelen
Nadat Bierens heeft gecheckt of al het instrumentarium aanwezig is, haalt Saskia de eerste patiënt van deze middag. Een al wat oudere Marokkaanse man met nog één tand in de bovenkaak. Met een blik vol berusting laat hij zich in de stoel zakken en sluit de ogen.
„We hebben er de vorige keer twee uitgehaald, nu gaan we de laatste doen”, zegt Saskia. De man knikt, zonder de ogen te openen. Na de verdoving komt hij omhoog en vraagt om water.
„Nee, dat is nu nog niet nodig”, zegt Bierens. Fluisterend voegt hij eraan toe. „Die buitenlanders willen altijd spugen en spoelen.”
Onder toeziend oog van de ervaren tandarts plaatst de studente de extractietang op het laatste element in de bovenkaak. „Ja, een beetje roteren, nu ook trekken. Prima zo, draai hem er maar uit. Elke patiënt kan besmet zijn met aids of hepatitis, dus de weg van het bloed moet zo kort mogelijk zijn. Het getrokken element direct in de afvalemmer deponeren en nooit aan de patiënt meegeven.”
Lukt het een student niet de rotte tand of kies binnen een reële tijd te trekken, dan grijpt Bierens in.
„Illegalen zijn geen proefkonijnen en al helemaal geen mensen die we straffeloos mogen martelen.”

Kunstgebit
Gevuld wordt er niet op de Kruispost. Laat staan dat er kronen worden geplaatst. De hulpverlening blijft beperkt tot het bestrijden van acute pijn. „Het zou ten opzichte van de Nederlanders niet eerlijk zijn als we hier gratis uitgebreide tandheelkundige zorg gingen verlenen”, licht Bierens toe, terwijl hij op de kaart van de patiënt de ingreep noteert.
De Marokkaan komt overeind, de rechterhand tegen het hoofd geklemd. Met zijn linkerhand duwt hij een verbandgaasje tegen de wond in de nu maagdelijke bovenkaak. Een kunstgebit is voor hem niet weggelegd. Wat dat betreft was hij in de gevangenis beter uit geweest.
„Ik heb hier voormalige gedetineerden gehad bij wie al een prothese in de maak was”, lacht de tandarts, „maar toen ze vrij kwamen was die nog niet af. De coördinerend arts van de Kruispost is daar heel laconiek in. ‘Dan had hij maar langer vast moeten blijven zitten’.”

Geen geld
De volgende patiënt stapt binnen, een jonge Irakees die redelijk Engels spreekt. Door het openen van zijn mond wordt een fraaie rij tanden en kiezen zichtbaar. Slechts één kies is aangetast door cariës. „Dat is nou zo’n man voor wie we hier niks kunnen doen”, stelt Bierens vast.
„Here we do only extractions”, vertelt Saskia de illegale Irakees.
Daarvoor moet hij bij een reguliere tandarts zijn.
„Ik heb geen geld”, protesteert de twintiger. Hij is niet ingeschreven en woont bij een vriend.
„Helaas kunnen we hier niets voor u doen”, herhaalt Bierens. „Misschien is er iemand die u wat wil lenen.”
De realiteit is dat ook illegalen vrijwel allemaal wat geld hebben, weet de tandarts uit Hilversum inmiddels . „Ze maken ’s morgens vroeg een kroeg schoon of helpen een buurman. Zo komt er toch wat binnen.”
Bovendien behandelt een van de Amsterdamse tandartsen een gelimiteerd aantal onverzekerden tegen gereduceerd tarief. Monter loopt de Irakees achter Saskia aan naar de administratie, om het adres van de betreffende idealistische specialist te noteren.

Trekken
Voor de ACTA-studenten is een stage op de Kruispost ideaal om te leren trekken. Die handeling wordt in een reguliere praktijk nauwelijks meer verricht. „Toen ik begon, verwijderde je op één dag soms vijftig tot zestig elementen”, vertelt Bierens.
„Veel mensen hadden hun gebit jarenlang verwaarloosd en wilden een prothese. Nu wordt er goed gepoetst en komt bijna iedereen trouw op controle. Dit is een van de weinige plekken waar je nog zwaar gehavende gebitten vindt.”
De volgende patiënt, afkomstig uit Sierra Leone, is het levend bewijs.
Zijn tanden en kiezen bestaan voornamelijk uit vuil en tandsteen, dat zelfs een deel van het tandvlees bedekt. „Dit is de man met het wortelkanaalprobleem”, zegt Bierens tegen Saskia. „Vreselijk, wat een mond. Is dat daar nou een fistel?”
Een snelle inspectie leert dat de Afrikaan op de Kruispost aan het foute adres is. Na overleg wordt besloten dat Saskia hem zal aanmelden bij het ACTA, als patiënt die zich beschikbaar stelt voor de behandeling van een wortelpuntontsteking. Ter voorbereiding verwijdert de studente alvast een deel van het tandsteen.
Tot het bloedende tandvlees verder werken onmogelijk maakt.

Dankbaar
De vierde patiënt van deze middag kan komen: een Marokkaanse vrouw.
Ze wordt vergezeld door een corpulente Amsterdammer met baseballpet, een huisvriend van de familie. „Eerst zou haar broer mee komen, maar die zit nog in het vliegtuig vanuit Marokko.”
„Wel verdoving hè?” jammert de vrouw. „Ik vier kinderen krijgen, maar heel bang voor tandarts.”
„’t Is lang niet meer zo erg als vroeger”, sust haar begeleider.
„Is men hier op de hoogte van wat er gedaan moet worden”, wil hij van Bierens weten. „En van de toestand van mevrouw. Ze kan moeilijk luisteren en is geestelijk niet in orde.”
Met de rust van een veteraan neemt Bierens plaats op de kruk naast de behandelstoel, inspecteert de mond en maakt een verdoving klaar.
„Wat gaat u vanavond doen?”
„Lekker koken”, mummelt de vrouw.
„Dan denkt u nu aan het lekkere koken.”
Geroutineerd injecteert hij de verdoving in de bovenkaak. Als de vloeistof is ingewerkt, verwijdert hij snel en vakkundig de in de kaak verzonken wortel van een snijtand. Saskia mag de rotte hoektand ernaast doen. „Die heeft een grote wortel”, doceert Bierens, „dus je moet hem eerst los wrikken, zonder te veel te roteren. Ja, goed zo, daar komt hij al.”
Starogend ligt de patiënte in de stoel.
Ze kan niet bevatten dat de operatie al achter de rug is. „De eerste uren niet roken, geen alcohol, geen warme drank en niet spoelen”, instrueert de tandarts. „Daar zie ik op toe”, belooft de Amsterdammer, „al is niet roken voor haar heel moeilijk.”
Het slachtoffer stapt trillend van de stoel af.
„Dat viel toch mee”, lacht Bierens.
De vrouw knikt, intens dankbaar.
Dan drukt ze een kus op haar hand en werpt die met tranen in de ogen naar de tandarts uit het Gooi.

---
Van Het Gooi naar de goot
In 1968 begint Kees Bierens zijn eigen tandartspraktijk in Huizen. Op 46-jarige leeftijd wordt hij getroffen door een hartinfarct, tien jaar later opnieuw. Het tweede infarct brengt de hervormd-gereformeerde tandarts ertoe zich te bezinnen op zijn leven. Vooral de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan houdt hem een spiegel voor. Hij meldt zich aan als vrijwilliger bij het interkerkelijke hospice Kuria in Amsterdam. Daar is hij een kleine vijftien jaar actief, de eerste jaren naast zijn reguliere arbeid als parttime tandarts. Zijn eigen praktijk heeft hij inmiddels verkocht. Direct na de overdracht werkt hij enkele weken als vrijwilliger voor Dental Volunteers for Israel in Jeruzalem.
In het Amsterdamse hospice trekt hij op met een bonte meute vrijwilligers. „Van een timmerman tot een hoogleraar. Een piloot kwam regelmatig koken.” Door het werk bij Kuria raakt Bierens ook betrokken bij een buddyproject van deze stichting voor patiënten met kanker of aids.
Aansluitend werkt hij twee jaar voor stichting De Regenboog in een inloophuis op de Kloveniersburgwal, voor psychisch gestoorde verslaafden en daklozen. Daar wordt hij geconfronteerd met illegalen die kiespijn hebben maar nergens terecht kunnen. De Nederlandse Maatschappij ter bevordering van de Tandheelkunde (NMT) verwijst hem naar de Kruispost. Daar gaat hij in 2008 als onbezoldigd tandarts aan de slag. Het werk voor De Regenboog verruilt hij in augustus 2011 voor vrijwilligerswerk bij Gevangenenzorg Nederland.
Van meet af aan voelt de tandarts uit het Gooi zich thuis onder het volk dat soms letterlijk in de goot ligt. „Als het goed is, zijn we allemaal bedelaars. Aan Gods genadetroon. Als ik van het Centraal Station naar de Kruispost loop, en de dames achter de ramen zie staan, moet ik vaak denken aan het Bijbelwoord: ‘Hoeren en tollenaars zullen u voorgaan in het koninkrijk Gods.’ Dat zijn voor ons abstracte begrippen geworden, hier zijn ze heel concreet.”

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 4 januari 2012

Terdege | 84 Pagina's

Kiezen trekken in een kledingkast

Bekijk de hele uitgave van woensdag 4 januari 2012

Terdege | 84 Pagina's