,,Met Terdege komt er een stukje Holland in huis''

Als er een Terdege bij de post is, komt er voor ons gevoel een stukje Holland in huis. En iets uit ons oude vaderland blijft toch altijd nog trekken, ook na 30 jaar." Deze "bekentenis" komt uit een brief van een "Zeeuwse Canadees". Hun landgenoten denken er bijna allemaal zo over, zo blijkt uit de reacties die we kregen van onze Canadese abonnees. „Zo gauw Terdege komt, wordt er in gelezen." „We bewaren Terdege altijd voor de zondag om te lezen (m'n man wel te verstaan). Ikzelf heb hem altijd al uit!" In Canada zijn weinig bladen te verkrijgen die je kunt vergelijken met Terdege. De christelijke visie op bepaalde onderwerpen in Terdege waardeert men dan ook zeer. „Ik lees Terdege voor de gezelligheid en om in contact te blij- Denemarken: 1 Zuid-Afrika:10 ven." Veel emigranten blijven door het lezen van Terdege op de hoogte van de situatie in Nederland. Op kerkelijk terrein: „de ontwikkelingen in reformatorisch Nederland". Maar ook op het gebied van het onderwijs en de medische wetenschap. „Door samen Terdege te lezen blijft er toch een band want je leest dezelfde artikelen en kunt daarover van gedachten wisselen", schrijft een moeder die nog niet zo lang in Canada woont. „It makes me feel part of a larger family", zo verwoordt een abonnee het.

Nederlandse taal
Door het lezen van Terdege houden de emigranten de Nederlandse taal nog een beetje bij. „Onze taalontwikkeling stopte in 1966, zoals je ook in dit schrijven wel zult merken!" Dit staat aan het begin van een Canadese brief In 1966 verliet deze Hollander met zijn ouders, vier broers en vier zusssen het vertrouwde vaderland. Sinds een halfjaar is hij aangesloten op Internet en leest hij op die manier enkele Nederlandse kranten. Dat bevordert het gebruik van Nederlandse woorden in de "Engelse" omgeving. Het valt hem op dat 95% van de nieuwe woorden en gebruiken Engels zijn. „Dit maakt het natuurlijk wel makkelijk voor ons om te lezen, maar moeilijk om te schrijven, want wanneer kan/wordt een Engels woord gebruikt of niet gebruikt." Veel ouderen kunnen hun moedertaal nog vrij goed lezen en spreken. Schrijven is voor sommige iets moeilijker en kinderen en kleinkinderen zijn vaak beter thuis in de Engelse taal.

Doorgeven
Ook in Canada gaat Terdege van de een naar de ander. „De Terdege komt eerst bij ons, dan gaat hij naar m'n zoon. Die geeft het door naar de volgende zoon, dan gaat hij naar een kennis, daarna naar een vriendin, daarna naar een andere familie. Dan weer naar een oudere vriendin, die neemt hem weer mee naar bejaardenhuizen en leest er stukjes uit voor aan de oud-Hollanders." Een ander: „Ik geef Terdege door aan andere Nederlandse immigranten, die er erg blij mee zijn." Een 85- jarige mevrouw geeft na lezing de Terdege aan haar broer. Een volledige jaargang gaat naar de kerkbibliotheek. Er worden ook ideeën geboren door het lezen van Terdege. Niet alleen op het gebied van recepten en handwerken. Nee, zelfs de naam van een koor werd ontleend aan Terdege. „Ds. R. van Kooten schreef enkele jaren geleden eens iets over Mattanja ("Mattaniah"), de achterkleinzoon van Asaf (1 Kronieken 9:15). Het was net in die tijd dat we hier een mannenkoor opgericht hebben. Ik heb toen dat artikel meegenomen naar het koor en het voorgelezen. (Veel koorleden spreken nog Nederlands). Na afloop hebben we besloten ons koor deze naam te geven. Er staat voor ieder familielid iets in." De verschillende columns worden graag gelezen. Bladmuziek gebruiken de Canadese abonnees ook. Puzzels worden gemaakt. Junior is voor jong en oud: „Ik ben bijna 80 jaar, maar ik lees ook altijd Terdege junior en de puzzels worden met aandacht uitgewerkt." De kerkhistorische rubriek valt ook bij veel lezers in de smaak. Net zoals artikelen over de natuur en verschillende bevolkingsgroepen. „Autotest is voor ons ook actueel. Mijn zoon en ikzelf zitten beide in het autovak en omdat het veelal om modellen gaat die hier niet verkrijgbaar zijn, is het voor ons leuk om te lezen wat er in Nederland op dat gebied te koop is."

Meer dan Canada
De meeste buitenlandse abonnees wonen in Canada, maar ook in andere werelddelen wordt Terdege gespeld. Portugal, Engeland, België, Zuid- Afrika, Namibië, Guinee, Australië, Amerika, Indonesië... Waarom wordt iemand in zo'n land abonnee? In alle gevallen betreft het ook hier geëmigreerde Nederlanders die in hun nieuwe land een christelijk blad node missen. „Er is hier weinig tot niets op dit gebied", verzuchten de meesten. „Een groot geschenk, uw blad wordt heel erg gewaardeerd", staat in een brief uit Zuid-Afrika. „We lezen het omdat de inhoud op elk gebied prima is", luidt het compliment in een ander epistel, en een volgende schrijft simpelweg: „We love it." Bovendien betekent het blad nog zoiets als een band met Nederland. „We willen op de hoogte blijven van ontwikkelingen in Nederland en in de kerken." „In Nederland was ik niet geabonneerd, maar als je zo
ver van huis woont, is het goed om op de hoogte te bhjven van wat er in Nederland gebeurt. Daarnaast is het ook goed om te volgen wat de gereformeerde gezindte bezighoudt." „Ik lees het vanwege de goede achtergrondartikelen met ruime variatie aan onderwerpen." Een dame uit Zuid-Afrika schrijft: „Een bevriend echtpaar heeft een kleinzoon die theologie studeert op Potchefstroom. Hij is er heel erg blij mee dat ik Terdege ook aan hem laat lezen, ook vanwege de gedegen stukken op kerkelijk gebied. Natuurlijk spreken we er met elkaar over, vooral het kerkelijk nieuws, want daar worden wij vroeger of later toch ook mee gemoeid."

Jouw vragen
Met het Nederlands hebben de lezers buiten Canada evenmin moeite, ook niet als ze soms al tientallen jaren geleden het vaderland verlieten. „Behalve de nieuwste spelling", meldt een abonnee uit Engeland. „Ik kan zelfs nog Zeeuws!", schrijft een mevrouw die reeds veertig jaar in Namibië vertoeft. De (volwassen) kinderen van dergelijke emigranten beheersen de taal minder goed, om niet te zeggen slecht. Maar die bekijken de plaatjes. ,Jouw vragen lees ik soms voor aan de kinderen, het is erg goed. Ook wij oude mensen Ieren daarvan", meldt een abonnee uit Amerika. Het merendeel van de abonnees leest vrijwel alles, al heeft ieder natuurlijk zijn voorkeur. „Eigenlijk lezen we alles", is een veel voorkomende opmerking. De kerkhistorische rubriek wordt geregeld genoemd. „Overigens toch opvallend hoe vaak een Brit ter sprake komt", merkt de Engelse abonnee niet zonder "nieuw" chauvinisme op. Ook de puzzelrubriek scoort aardig, al is van punten halen geen sprake voor de buitenlandse abonnees; meestal krijgen ze het blad als de inzendtermijn al verstreken is. De een puzzeh om z'n Nederlands bij te houden, iemand die nog niet zo lang geleden emigreerde heeft moeite met puzzels in het Afrikaans en maakt daarom de Terdege-puzzels. „Bovendien blijft zo mijn Nederlandse woordenschat een beetje intact, want de Terdegepuzzels lijden in elk geval niet aan veel herhalingen."

Bitterkoekjes
Op de (Hollandse) school in Guinee worden Terdege en Junior dankbaar gebruikt als informatie-, knip- en plakmateriaal. De gemiddelde lezer maakt af en toe gebruik van een recept, handwerkpatroon of bladmuziek. Verkrijgbaarheid van ingrediënten of breigaren wil nog wel eens problemen geven. „Wat moet je met een recept voor een bitterkoekjespudding in een land waar bitterkoekjes niet bekend zijn?" Maar ook uit Zuid-Afrika komt de opmerking:, Ja hoor, dit is fijn om weer eens 'n echt Hollands recept te maken." Niet iedereen komt daartoe. „Ik ben altijd van plan om die recepten uit te toetsen, maar het komt er meestal niet van", luidt de niet in vlekkeloos Nederlands gestelde verzuchting uit Namibië. Ook in andere brieven van mensen die beweren het Nederlands nog heel goed te beheersen, sluipen anglicismen binnen. „De jongste daughter kan het Nederlands wel verstaan, maar moeilijk spreken en niet lezen." En op de vraag: Wat vindt u de leukste/fijnste rubrieken en artikelen is het antwoord: „Dat is hard om te zeggen." Mist u nog iets in Terdege?, was de slotvraag. Een enkeling noemde iets (uiteraard hebben we dat genoteerd), maar het merendeel van de reacties luidde: „Hierop moet ik het antwoord schuldig blijven." „'k Zou het niet weten." „Niet dat ik zo gauw weet." „Soms wel, maar wat dat is wil me niet zo gauw te binnenschieten, 't Zal dus wel onbelangrijk zijn." „Een mens is niet zo gauw tevreden zegt men, maar ik ben het kennelijk wel." „Nou, missen niet zozeer... maar we hebben nog niet vaak iets over Australië gezien in Terdege!" Drie keer raden uit welk land deze laatste opmerking komt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen