GA IN TOT MIJN RUST

HET VIERDE GEBOD

(4)

In de voorgaande artikelen ben ik zomaar overgesprongen van het vierde gebod naar de christelijke rustdagviering. Van twee kanten zal hierop kritiek worden geleverd. Allereerst van de zijde van de sabbatisten of zevende-dag-adventisten. Zij nemen de christelijke kerken hoogst kwalijk dat deze op dc eerste, niet op de zevende dag van de week rusten. Dat is toch niet in overeenstemming met de letter van het vierde gebod! Hoe is het mogelijk dat kerkgangers die elke zondagmorgen horen voorlezen: „maar de zevende dag is de sabbat des HEE-REN uws Gods, dan zult gij geen werk doen", toch maar gewoon doorgaan met de eerste dag van de week te heiligen! Heeft ook de Heere Jezus Zelf niet de sabbat onderhouden? Hij leerde toch op de sabbatten in de svnagoge? En ook de eerste christenen hebben de rust op de zevende dag gehandhaafd. Van de apostelen wordt uitdrukkelijk vermeld dat zij op de sabbatten het evangelie predikten aan de Joden. Nergens in het Nieuwe Testament is een tekst aan te w 7 ijzen waarin met zovele woorden staat, dat de sabbat is overgegaan van de zevende dag naar de eerste dag der week. De zondagsviering zou een rooms zuurdesem zijn dat helaas door de kerkhervormers nog niet werd uitgezuiverd.

Gods zegen zou worden ingehouden vanwege de miskenning van het vierde gebod van de zijde van het officiële, kerkelijke christendom. Eerherstel van de zevende dag als rustdag zou een grote geestelijke opbloei tengevolge hebben. Ook de vereniging met Israël zou naderbij worden gebracht wanneer de christelijke kerken op dit punt zouden terugkeren van de dwalingen huns weegs. Iemand die zelf kortgeleden was overgegaan tot het zevende-dag-adventisme vertelde mij door de telefoon, dat hij het als een bijzonder ingrijpen Gods zag dat de vrije zaterdag er in Nederland toch is gekomen, ondanks de halsstarrige ongehoorzaamheid van de kerken! Nogal extreem was de gedachte van miss Ellen White, één van de leidende figuren in de adventistische beweging in de vorige eeuw, dat de wederkomst van Christus was uitgesteld omdat dc christenen de zondag in plaats van de sabbat vierden en dat alles in orde zou komen bij herstel van deze grove zonde.

Decaloog en zondag

Er is echter nog een geheel andere oppositie tegen de viering van de rustdag zoals deze in kerken van gereformeerde signatuur altijd gebruikelijk is geweest. Binnen de kerken gaan veel stemmen op die de zondagsviering geheel los willen maken van het vierde gebod. Zo deed de gereformeerde dominee P. Visser in 1967 een boekje „Decaloog en Zondag" verschijnen, waarin hij stelt „dat dus het vierde gebod van de decaloog als zodanig voor ons geen betekenis meer heeft". Slechts een puur geestelijke zin wil hij aan het vierde gebod nog toekennen: „Jezus Christus is onze sabbat geworden." Maar doordat wij als gelovigen de volmaaktheid in dit leven nooit bereiken, dus ook aan die geestelijke sabbat in Christus niet tenvólle deel hebben, blijft zoiets als de zondagsviering van betekenis. Maar dan moet men dit gedenken van de opstanding des Heeren niet verbinden met het vierde gebod.

Dc teksten die altijd weer genoemd worden in dit verband zijn: omeinen 14 : 3—-6; Galaten 4 : 10 en Colossenzen 2 : 16, 17. De sabbat zou daar evenals dc besnijdenis, de spijswetten en oud-testament ische feestdagen als voor de christen achterhaald en afgedaan worden beschreven. Mijns inziens zeggen deze teksten echter alleen iets over een wettisch sabbatisme, dat aan de stipte onderhouding van de sabbat een verdienstelijk karakter toekent en deze zonder meer tot de maatstaf van het christen-zijn maakt. Maar zou de apostel met die enkele opmerkingen het gehele vierde gebod uitgerangeerd hebben? En zou het vierde gebod een uitzonderingspositie innemen door als enige puur ceremonieel, tijdgebonden van karakter te zijn — in tegenstelling tot de negen overige geboden van de wet des HEEREN? Er is wel gewezen op het ontbreken van een uitwerking en toespitsing van het vierde gebod in de bergrede, zoals de Heere Jezus die wél geeft van bijvoorbeeld het zesde of het zevende gebod. Maar daartegenover kan gewezen worden op Christus' eigen rustdagviering als vervulling, volmaken en tot volle gelding brengen van het vierde gebod.

Zij die de band tussen de zondag en het vierde gebod geheel en al willen doorsnijden, staan over het algemeen ook een uiterst vrije zondagsviering voor. In de „Handleiding voor de catecheet" die onder medeverantwoordelijkheid van de Raad voor de Catechese van de Nederlandse Hervormde Kerk is uitgegeven, wordt gesteld: „Waar christenen een gezamenlijk moment van vrije tijd — bijv. het begin van het lange weekend — benutten om hun bestaan op Gods geschiedenis met ons, mensen, te oriënteren, daar wordt de rust geheiligd." Het is mooi gezegd, maar het komt er op neer dat men aan de zin van het vierde gebod zou kunnen toekomen door een moment van wijding op de vrijdagmiddag — om daarna met volle teugen van het „lang weekend" te kunnen genieten, zonder daarbij hinderlijk voor de voeten te worden gelopen door Gods gebod. Arme jeugd die in deze geest catechisatie ontvangt.

Er kan nu wel gescholden worden op die puriteinse en wettische zondagsheiliging van vroeger, die zelfs als een voorname oorzaak van de huidige onkerkelijkheid wordt gebrandmerkt — is het beter, zo wou ik vragen, wanneer ons volk nu geheel en al de rustdag kwijt raakt? „Waar het vierde gebod valt, daar valt de dag des Heeren en de dienst des Heeren. Daar valt ook de religie en daar wordt de mens voortgejaagd van een eerste werkdag tot aan een zevende werkdag. Rusteloos voort, een dag vrijaf kan en de dagen vrijaf kunnen nooit vergoeden die éne dag met God te zijn, wekelijks." (ds. W. L."Tukker).

Het klinkt wellicht-vreemd — maar ik gevoel minder afstand van de zevende-dagadventisten, dan van de hervormde en gereformeerde theologen die de zondagsviering een menselijk instelling en niets méér achten te zijn. Wat met de zevende-dag-adventisten verbindt, is de overtuiging dat het vierde gebod blijvende kracht heeft. Hun argumenten voor de viering van de rustdag op de zevende dag kunnen ook maar niet met één zwaai van tafel worden geveegd. Voor een al te gemakkelijk beroep op bijbelteksten dient te worden gewaakt. Liever zou ik met de vroegere gereformeerde ethicus, prof. W. Geesink, voluit willen ontkennen: Zijn Handelingen 20 : 7, 1 Corinthc 16 : 2 en Openbaring 1 : 10 de drie enige plaatsen uit het Nieuwe Testament, waaruit blijkt, dat na de tweede helft der eerste eeuw en voor de ondergang van het Joodse volksbestaan de eerste dag der week in de Christelijke wereld een dag van bijzonder gedenken aan 's Heeren opstanding was, uit deze plaatsen blijkt echter niet, dat de eerste dag der week toen reeds der Christenen rustdag of Sabbat was."

Maar er is nog wat anders! De sabbat had onder Israël een symbolisch, een tekenachtig karakter. De wekelijkse sabbat beeldde af de rust die in en door Christus gerealiseerd zou worden. Daarom diende ook de absolute rust zo veel mogelijk benaderd te worden: niet slechts ABODA, beroepswerk, maar ook MELACHA, elke andere vorm van aktiviteit, diende te worden vermeden. Dit heenwijzend karakter nu heeft de sabbat verloren. In Christus is de volkomen rust aangebroken voor een ieder die gelooft. Dc kerk is langzamerhand, naar mijn overtuiging onder de leiding van de Heilige Geest, toegegroeid naar de heiliging van de eerste dag der week. Aanknopingspunten daarvoor lagen in het Nieuwe Testament: de verschijning van Christus één en andermaal op de eerste dag der week, het geboorte-uur van de kerk met Pinksteren op dc eerste dag der week. Maar de diepste beweeggrond is geweest het inzicht dat Christus de vervulling van de sabbat is! — Christus, „Die tot verzoening van de gebroken sabbatten van Zijn volk juist een sabbat over in het graf lag, en Die op zo heerlijke wijze juist op de eerste dag der week Zijn overwinning over zonde, hel en dood bezegelde en op de dag, die nu naar Zijn naam genoemd werd, Zich één en andermaal plaatste te midden van Zijn saamvergaderde discipelen." (ds. W. L. Tukker).

Wijlen ds. H. A. van Bemmel heeft in het boek „In Antwoord" indertijd er op gewezen dat dc zevende dag voor het oude Israël verwees naar „het heilswerk des HEEREN, waardoor Hij het begeerde te zuiveren van alle zondige smetten, zodat, het voor Zijn aangezicht zou kunnen bestaan en het aan Zijn doel zou kunnen beantwoorden." (zie Ex. 31 : 13; Ezech. 20 : 12). Maar Pasen predikt: hristus is opgewekt om onze rechtvaardigmaking (Rom. 4 : 25). „Deze opwekking van Christus is dan ook de Nieuw testamentische vervulling van de heiliging

door God, waarvan de Oudtestamentische sabbat een voorafschaduwing was (Col. 2 : 16)".

Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de zevende-dag-adventisten dit schaduwachtig (ceremonieel) karakter van de sabbat te weinig in het oog vatten, en het vierde gebod louter moreel verstaan. De grote synode van Dordt 1618—1619 heeft echter zo terecht geleerd — in navolging van de middeleeuwse theoloog Thomas van Aquino — dat het vierde gebod ten dele moreel en ten dele ceremonieel moet worden geacht. Een volgende keer wat meer over de visie van de gereformeerde vaderen in Dordt.

V.

J..

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen