Een gesprek over depressiviteit

De heer J. van Belzen is maatschappelijk werker bij 'De Vluchtheuvel'. Al geruime tijd (ongeveer 40 jaar) is hij werkzaam in de (geestelijke) gezondheidszorg en in de psycho-sociale hulpverlening. Jongeren en ouderen in nood probeert hij te helpen, „voor zover dat in mijn vermogen ligt".

Met deze 'Zeeuw' (Van Belzen is geboren in Koudekerke) hadden we een gesprek over depressiviteit.

Mijnheer Van Belzen. kant u een korte omschrijving geven wat depressiviteit is?

Depressiviteit is een psychische aandoening die kan variëren van lichte gevoelens van neerslachtigheid tot een ernstige geestesziekte. Dit laatste noemen we een (psychische) depressie.

Belangrijk is het om onderscheid te maken tussen psychische depressiviteit en geestelijke depressiviteit. Er bestaat namelijk nogal wat verwarring rond deze begrippen. Ds. A. Elshout heeft in zijn boek 'Een helpende hand' op heldere wijze het verschil aangeduid. Hij zegt daarin dat geestelijke problemen samenhangen met het geestelijke, het godsdienstige leven. Geestesproblemcn (psychische problemen) hebben te maken met storingen in het geestesleven van de mens. de psychische konditie.

Hoe kun je in de praktijk versehil onderkennen? dit

De beleving van de betrokkene geeft dit aan. Iemand kan zeggen: „Ik voel me schuldig".

Daarbij gaat het dus over het gevoel van een persoon en niet over het geestelijke. In Gods Woord lezen we ook over schuld, maar dan in dc zin van: ik ben schuldig. Dat is geen gevoel, ook al gaat het gepaard met het gevoel, maar dat is geestelijke beleving.

Heeft u zelf wel eens momenten waarin u moet zeggen: ..lk zie het niet meer zitten". Zo ja. wat doet u dan?

Jazeker. Ik geloof dat iedereen deze momenten wel herkent. Je bent druk en dan kan het wel eens even boven je hoofd groeien. Toch kom ik er vaak achter dat er een aanwijsbare oorzaak is. Ik heb al genoemd: drukte. Maar er kunnen ook andere oorzaken zijn: tegenvallers. persoonlijke vragen of problemen, spanningen in dc direkte omgeving enzovoort. Jc vraagt wat ik dan doe. Wel, ik ga op zoek naar de oorzaak.

Wanneer ik deze heb gevonden. probeer ik de oorzaak op te lossen en voortaan te voorkomen. Daarbij geldt dat ieder op zijn/haar wijze deze oorzaak probeen op te lossen.

Jij zult dat bijvoorbeeld op ccn andere wijze doen dan ik. Immers, niemand is hetzelfde.

Afhankelijk van de oorzaak zijn er hulpmiddelen die dc oplossing van dergelijke gevoelens kunnen bespoedigen. Te denken valt aan: voldoende rust. ontspanning. Ook een gesprek met iemand uit de omgeving, bijvoorbeeld een ambtsdrager, kan positief werken.

Kan zo'n gevoel van , , ik zie het niet meer zitten " leiden tot depressiviteit?

Ja. Wanneer er geen oplossing gevonden wordt, kan dit inderdaad vormen van depressiviteit of zelfs een depressie veroorzaken. Het kan ook zijn dat dc gevonden oplossing niet voldoet. Ook dan kan dit leiden tot depressiviteit.

Kunt tt aangeven waarom we in onze tijd zoveel horen van depressiviteit?

Ik heb inderdaad gekonstateerd uit de praktijk en uit de literatuur dat het aantal

depressieve mensen, vooral ook onder de jongeren de laatste jaren is toegenomen. Daarbij vind ik het verontrustend te bedenken dat velen (met name jongeren) rondlopen met de gedachte om de hand aan eigen leven te slaan. Zij zien dit dan als oplossing voor hun probleem. Daarbij voeren ze vaak een innerlijke strijd over het wel of niet daadwerkelijk doen. We dienen met die innerlijke strijd toch begripvol om te gaan.

Je kunt natuurlijk veel oorzaken opnoemen. Er zijn hele verhandelingen over geschreven. Dat is mijn bedoeling niet. Ik haal cr enkele uit. We leven in een maatschappij die onpersoonlijk is. Dc individualisering viert hoogtij. Bovendien is het een maatschappij waarin waarden en normen zijn verschoven. Vaak is er geen enkele ruimte meer voor God en Zijn Woord. De gevolgen zijn om ons heen te merken.

Velen zien geen perspektief meer in het leven. Deze hele ontwikkeling gaat de kerkdeuren ook niet voorbij.

Binnen een aantal gezinnen is de sfeer van veiligheid en geborgenheid minimaal aanwezig. Velen voelen zich niet meer veilig (een thuis!), geborgen. Dergelijke zaken dragen ertoe bij dat we steeds meer horen van depressiviteit.

Als laatste oorzaak wil ik nog wijzen op het feit niet met anderen te kunnen of durven praten over dingen die je doet of anderen je aandoen, of je er in meeslepen. Je voelt je er toch schuldig bij. Dit kan zijn op het gebied van seksualiteit, verslaving aan alkohol. gokken enzovoort.

Heeft u ook de idee dat er wel eens lichtvaardig over wordt gesproken?

Dat weet ik niet. Ik denk wel dat iemand met depressieve gevoelens niet altijd goed begrepen wordt. De omgeving ziet depressiviteit als een vorm van aandacht vragen. Ik vind dat een negatieve konklusie waar je zeer voorzichtig mee moet zijn. Iemand die depressief is. wil geen aandacht trekken, maar heeft wel aandacht nodig.

Daarbij wil ik nog iets noemen. Je hoort nog wel eens zeggen:

„Ik voel me deprie". Er wordt dan veelal mee bedoeld dat iemand zich op dat moment niet zo plezierig voelt. Het woord 'deprie' wordt te pas en te onpas gebruikt. De indruk wordt gewekt dat het depressief zijn wel meevalt en vanzelf weer overgaat.

Nogmaals, mensen met een depressie voelen zich niet altijd goed begrepen door de omgeving. Ze voelen zich vaak hopeloos, reddeloos en radeloos (bij de ernstige vormen).

De omgeving betitelt hen vaak als: redeloos, vol zelfbeklag en zelfmedelijden. Wanneer we zelf een dergelijke situatie niet hebben meegemaakt, dienen we uiterst voorzichtig daarmee om te gaan en de ander met begrip en liefde te benaderen.

Zijn er bijbelse voorbeelden van depressieve mensen?

Wij komen in Gods Woord voorbeelden tegen van mensen met allerlei kwalen. Zo lezen we van mensen met geestesproblemen. Let wel: dat is iets anders dan geestelijke problemen. Ik denk bijvoorbeeld aan Saul. Hij was bevangen door een boze geest die hem verschrikte. Door Davids snarenspel verkreeg Saul soms verademing.

In het Nieuwe Testament vinden we veel voorbeelden van genezing door de Heere Jezus aan personen met geestesproblemen. Daar ligt een rijke boodschap in. Dc Heere is de Almachtige. Hij kan genezing schenken. De dichter zegt. Hij kan en wil en zal in nood. zelfs bij het naderen van de dood. volkomen uitkomst geven. Dit geldt voor lichamelijke nood. voor psychische nood en ook voor geestelijke nood.

Er wordt wel eens gezegd: „De leer van de uitverkiezing maakt depressief'. Wat vindt u van deze uitspraak?

Ik ben het niet eens dat de leer van dc uitverkiezing depressief

maakt. Het is vooral door het boek van mevrouw Aleid Schilder 'Hulpeloos maar schuldig' dat deze vraag weer aktueel is geworden. In Middelburg was er een zenuwarts. J. D. van Scheyer. die ook verband legde tussen de 'zware' gereformeerde prediking (uitverkiezing) en depressies.

Hun opvattingen heeft de vraag, ook in onze eigen kringen doen toenemen of inderdaad de gereformeerde leer mensen depressief kan maken. En als dal zo zou zijn. ligt het dan aan de mensen, de hoorders, of aan de prediking? Door de eeuwen heen is er al veel gesproken en gestreden over de leer van de uitverkiezing. Mevrouw Schilder heeft een nieuwe dimensie aan deze leer toegevoegd. Ze heeft de leer van de uitverkiezing in een psychiatrisch kader geplaatst. In latere publikaties heeft ze er genuanceerder over gesproken. In een gehouden inleiding zegt ze: „Zoals alle menselijke zaken werkt ook religie tweezijdig; men kan er van groeien en helen, maar men kan er ook onwel van worden, psychisch ziek".

Betekent dit dan dat je door een bepaalde prediking depressief kan raken?

Dat zou ik niet graag willen beweren. Het komt echter wel voor dat wanneer iemand in moeilijke omstandigheden verkeert, zich niet begrepen en eenzaam voelt, ccn prediking de omstandigheden verzwaart. Ik heb het in dc praktijk meegemaakt dal door eenzijdigheid in de prediking bepaalde gevoelens werden verergerd.

Ik denk dat de oorzaak van depressiviteit niet ligt in de prediking, maar dat een eenzijdige verkondiging van het Woord de kwaal kan verzwaren. Ook kunnen de hoorders een onjuiste toepassing maken van iets wat gehoord wordt.

Toch wil ik er ook aan toevoegen dat er ambtsdragers zijn die de depressieve mens wijzen op de rijkdom van het Woord en de troost die er te vinden is bij de Heere. Een dergelijke heenwijzing kan zeer positief werken, maar het gebeurt ook dat dit bij de betrokkene niet overkomt. Het doet geen kracht bij hem of bij haar. Het is voor iemand die in een depressie verkeert moeilijk om in deze situatie de blijde boodschap te verstaan. Daar is genade voor nodig. Kijk. dat is de rijkdom van de wetenschap dat de Heere Jezus zoveel mensen met geestesproblemcn heeft genezen. Door Zijn kracht kunnen mensen weer worden genezen. Daarbij wil de Heere middellijk werken en wil Hij mensen gebruiken.

Paulus schrijft aan de gemeente van Galaten: Draagt elkanders lasten en vervult alzo de wet van Christus" (Gal. 6:2). Kunnen we de lasten van de ander met een depressie dragen?

We kennen dc uitdrukking: „Alle beetjes helpen". Soms is het tonen van begrip al veel waard voor een depressief iemand. Wanneer de omgeving geen begrip toont, kan dit de last van de persoon zelf verzwaren.

We lezen in Matth. 10:42: En zo wie een van deze kleinen te drinken geeft alleenlijk een beker koud water. zal zijn loon geenszins verliezen". Een beker koud water! Het kan voor de ander zoveel betekenen. Dat zit niet in grote dingen, maar een enkel woord kan al veel doen.

Het kan in sommige gevallen nuttig zijn om een helpende hand te bieden in de huishouding of iets anders.

Daar wil ik heel duidelijk aan toevoegen: voor zover dat mogelijk is. Ik bedoel: samen iets doen! Je kunt namelijk ook vanuit goede bedoelingen de ander helpen, maar wat voor de ander meer last dan lust is.

De grondhouding voor de ander moet dan ook zijn: liefde. Geen medelijden met de ander, maar meeleven!

Een vraaggesprek over depressiviteit kan verhelderend werken.

Tevens kan iemand zich herkennen in de omschrijving van gevoelens van depressie. Dat kan heel wat losmaken. Wal raadt u zo 'n persoon aan ie. doen?

Daar kan ik kort in zijn. Ik zou zo iemand aanraden om kontakt op te nemen met een deskundige op dit terrein: de huisarts, een psycholoog of maatschappelijk werker.

Mijnheer Van Belzen. hartelijk dank voor dit gesprek. Ik wens u veel zegen op uw arbeid en hoop dat de Heere uw arbeid zou willen gebruiken om mensen in nood 'een beker koud' water aan te reiken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen