ADERE GEGEVENS OVER H.W.S.

Onlangs verscheen in het Gereformeerd Weekblad een recensie van mijn hand over het dagboekje van H.W.S. Daarbij maakte ik de fout de volledige naam van de schrijfster aan te duiden als 'H. Wastingius-Steger'. Eens is mij door iemand verteld dat de letters H.W.S. voor die naam zouden staan — en dat gegeven heeft zich in mijn geheugen vastgezet. Het blijkt echter volstrekt foutief te zijn! De letters H.W.S. zijn de initialen van mej. H. W. Spiering. Ds. H. van 't Hof, emeritus predikant te Zoelen, zond mij een zeer gewaardeerde brief met nadere gegevens over H.W.S., die ik hier graag grotendeels weergeef, omdat ik weet dat heel war lezers van het Gereformeerd Weekblad dankbaar gebruik maken van haar bijbels dagboekje.

Ds. van 't Hof schrijft:

„In het Gereformeerd Weekblad van 23 augustus 1985 las ik uw waarderende recensie van het Nieuw Bijbels Dagboekje van H.W.S., die ik gaarne onderschrijf. Maar wat u vertelt over de naam van de schrijfster, is er helaas geheel naast en ik vraag mij af waar die mededeling vandaan komt. De naam van de schrijfster is Henriëtte Wilhelmina Spiering, geboren 12 september 1852; overleden 3 januari 1921 (beide in Tiel), dochter van mr. W. Fr. Ew. Spiering en Elisabeth Johanna van Balveren (de vader was rechter in Tiel).

Met haar zuster Johanna Judith (overleden 7 maart 1944 te Tiel) hebben zij samen bijzonder veel gedaan voor „Kerk en Maatschappij" bijbelser gezegd: voor het Koninkrijk Gods. Men kan dit werk zien als een wat verlate vrucht van het Reveil (de Betuwe komt in meer dingen een aantal jaren achter). Tiel was zeer modern; daar heersten de liberalen. Dank zij de dames Spiering is hier een evangelisatie gekomen. Ze waren zelf direct betrokken bij zondagsschoolwerk en evangelisatieaktiviteiten.

Inderdaad was mej. Henriëtte zeer begaafd; zowel „theoretisch" als „practisch". Ik heb vele oudere Tielenaren horen vertellen over haar kerstfeestvieringen en vrouwenwerk. Zij heeft verder veel gepubliceerd. Er staat ook een liederenbundel op haar naam en enkele dagboeken, waarvan één nog steeds herdrukt wordt.

De dames hebben samen het ziekenhuis Bethesda gesticht. De christelijke school werd meer dan eens financieel geholpen. Er kwam ook een (diaconessen)wijkverpleging. Zie hier in vogelvlucht enkele mededelingen over haar activiteiten.

„Ambtshalve" kwam heel wat dat vroeger door de dames Spiering gedaan werd op mijn schouders: Naast het „gewone" werk in de „Evangelisatie": bestuurslid scholen, voorzitter ziekenhuis, predikant ziekenhuis, voorzitter diaconessenwijverpleging, curator van de Fundatie voor christelijke belangen te Tiel (die de voortgang van allerlei werk financieel mogelijk maakte). Op al die terreinen ontmoette ik de mensen die de dames persoonlijk gekend hebben en op grond daarvan zeg ik: wij gedenken ze met grote dankbaarheid.

Wij hebben geen „beelden" voor hen gebouwd, maar ik ben we! blij met een artikel van F. L. van 't Hooft over H.W.S. in het Biografisch Lexicon voor de Geschiedenis van het Nederlands Protestantisme (1973).

De meeste takken van arbeid zijn nu geheel zelfstandig geworden en/of in grotere verbanden opgegaan (ziekenhuis, scholen, wijkverpleging); de Evangelisatie is in de herv. Gemeente te Tiel „opgegaan". Helaas heeft die ontwikkeling niet altijd de geestelijke basis van het werk versterkt (integendeel). Ik krijg wel eens de indruk dat van één van de „kleinste" werken van H.W.S. (haar dagboekje) momenteel nog de grootste zegen uit gaat. Maar hoe dat ook zij: én in haar leven en nog vele jaren daarna is menigmaal de HEERE God gedankt voor de zegeningen, die direct en indirect menselijkerwijs ontvangen zijn door het werk en de financiële offers die door de dames Spiering verricht en gedaan zijn.

Als u eventueel het Biografisch lexicon erop zou naslaan, dan vindt u de vermelding van een door mij in 1972 geschreven „In memoriam Prof. G. C. van Niftrik". Wellicht vraagt u zich af, „wat heeft Van Niftrik er mee te maken gehad? " Onderaan blad één van deze brief noemde ik de Fundatie voor christelijke belangen te Tiel. Deze Fundatie werd in 1909 door de dames gesticht om de voortzetting van het werk vooral financieel mogelijk te maken. Het is een goede traditie in het curatorium ook enkele curatoren „van elders" te hebben. Aanvankelijk was dat ds. Aalders uit Beesd (later prof. te Groningen). Die relatie met Beesd is weer te verklaren door het feit dat de familie Spiering verwant was — via de moeder — met de Van Verschuers in Beesd. Toen prof. Aalders overleed kwam via de Van Verschuers het voorstel prof. Van Niftrik te benoemen. Onze huidige voorzitter is een baron Van Verschuer (ook deze relaties herinneren aan dergelijke verhoudingen bij veel „Reveil-werkers").

Om de „geest" te „proeven" neem ik over de grondslag van de in 1909 gestichte Fundatie: Deze Fundatie rust en moet blijven uitgaan van de eeuwige waarheden van Gods Woord, opgevat in de zin die daaraan door de Gereformeerde of Nederlandsch Hervormde Kerk volgens haar belijdenis is gehecht. Hieruit vloeit als vanzelf voort dat het hoofddoel dezer stichting moet zijn en blijven: Evangelisatie in ruimen zin, allereerst binnen de Gemeente Tiel.

Bij zijn brief voegde ds. Van 't Hof nog twee kranteknipsels uit het dagblad Trouw van 28-2 en 14-3-1985. Hieraan ontleen ik nog het volgende (het betreft artikeltjes van de heer A. J. Klei):

Nieuw Bijbels dagboekje

Bij het verlaten van Keizergrachtkerk werd ik aangesproken door een jonge zuster der gemeente. Zij had voor een bejaarde tante een bijbels dagboek gekocht, dat was geschreven door iemand die zich verschool achter... zij raadpleegde een papiertje... de letters H.W.S. Of ik wist wie dat was?

Het boekje was een uitgave van Callenbach in Nijkerk, vertelde ze. 't Zag er een beetje ouderwets uit in een zwart linnen band met gouden letters en daarom had het haar. geschikt geleken voor haar tante.

Het kwam me allemaal vaag bekend voor. Had ik dat boekje soms zelf in mijn kast staan? Thuisgekomen zocht ik ernaar en ik vond het: Nieuw Bijbels Dagboekje door H.W.S., 27ste druk... Nounou!, mompelde ik.

Des anderen daags vroeg ik Nijkerk om inlichtingen en dat had tot gevolg dat ik van uitgever G. F. Callenbach een allervriendelijkste brief ontving, waaruit ik met zijn verlof het volgende citeer: „Het fenomeen Nieuw Bijbels Dagboekje van H.W.S. stelt mij eigenlijk elk jaar weer voor een raadsel. Kijkend naar onze vaderlandse kerk heb ik weieens de indruk dat er behoorlijk veel aan het veranderen is en dat vele kerkelijke zaken enorm in beweging zijn. Maar als ik mij dan realiseer dat deze schrijfster omstreeks 1885 haar kopij inleverde en dat er in de daarna volgende jaren een drietal drukken zijn verschenen bij de toenmalige uitgever Höveker (later Ten Have) en dat mijn overgrootvader op een zogenaamde fondsenveiling omstreeks de eeuwwisseling dc rechten overnam en dat sinds die tijd alleen de spelling is veranderd, dan vraag ik me af of er werkelijk zoveel aan het veranderen is op het kerkelijk erf. Alhoewel het niet gebruikelijk is dat de uitgevers met oplagecijfers lopen te strooien wil ik u in dit geval wel melden dat dit boekje zonder dat wij daar ooit enige reclame voor maken, per jaar goed is voor een verkoop van circa vijfduizend exemplaren."

Over de schrijfster meldt de heer Callenbach: „H.W.S. vormen de initialen van ene mejuffrouw H. W. Spiering, afkomstig uit Tiel. Zij stichtte daar het diaconessenhuis en verrichtte veel sociaal werk. Zij hield bijbellezingen voor eenvoudige mensen en was zeer actief in het zondagsschoolwerk. Ook haar boekje „Woorden uit de bijbel" is velen tot troost geweest."

Ik heb geprobeerd uit Tiel wat meer gegevens omtrent H.W.S. los te krijgen, maar dat is niet gelukt. Het enige wat ik nog te weten kwam over haar is dat zij zeer bemiddeld en zeer gelovig was, hetgeen een gelukkige combinatie mag heten, en dat zij uit bescheidenheid niet haar volle naam op het titelblad van haar boekjes wilde hebben: het ging niet om haar, maar om de (blijde) boodschap die ze wilde doorgeven.

De heer Callenbach, wiens vriendelijkheid geen palen kent, deed zijn brief vergezeld gaan van een oude fondslijst, welke vele tientallen titels behelsde van door H.W.S. geschreven zondagsschoolverhalen en verwante werkjes, zoals: „De stiefmoeder of hoe Christina ootmoed leerde", „Dc eerste misstap", „Draden door Gods hand geweven" en „Hans de sukkel".

Mevrouw Kray vertelde me dat het Nieuw Bijbels Dagboekje waarschijnlijk de tekst bevat van de korte dagopeningen die juffrouw Henriëtte Wilhelmina Spiering elke ochtend met haar huispersoneel hield.

Dhr. D. van Baaien uit Zoelen bezorgde me een vracht gegevens over het voorgeslacht van H.W.S. als gevolg waarvan ik hierbij bij het familiewapen der Spierings kan laten zien. Hij knipte ook de twee volgende kranteberichten uit 1921 voor me uit:

Tiel, 3 Januari. Heden overleed alhier, 68 jaar oud, mej. H. W. Spiering, de medestichteres van het ziekenhuis Bethesda. de ziel van de Vereeniging voor Evangelisatie in de Ned. Herv. Kerk en van de Vereeniging voor Chr. Onderwijs. Van verschillende liefdadige instellingen was zij bestuurslid. In de Christelijke vrouwenbeweging was zij een vooraanstaand figuur. Van vele werken bezorgde zij vertalingen, ook oorspronkelijke schetsen en novellen van haar hand zagen het licht.

Tiel, 6 Januari. Onder ongekend groote deelneming, er waren 2000 personen op het kerkhof.

had heden de begrafenis van mej. H. W. Spiering, ridder in de Orde van Oranje-Nassau, plaats. Haar zegenrijke arbeid en groote verdiensten op Christelijk gebied werden achtereenvolgens gehuldigd door de heren mr. J. A. van Heumen te Tiel, prof. Aalders, kerkelijk hoogleraar te Groningen, C. Staal, hoofd der Chr. School te Tiel, dr. De Haan te Tiel, ds. Roozemeijer, predikant-directeur van het Ned. Herv. Diaconcssenhuis te Amsterdam en ds. Haveman te Tiel. De leerlingen der Zondagsschool van de overledene zongen aan het slot der plechtigheid Psalm 89 : 7 cn 8.

Het meest verrast was ik door de inhoud van een enveloppe, afkomstig van een medewerker aan de rijksuniversiteit te Groningen. Deze... die inhoud bedoel ik... bestond uit een fotokopie van de pagina's 356 en 357 van deel I van het Biografisch lexicon voor de geschiedenis van het Nederlands protestantisme (uitgave Kok, Kampen). Ik zag en zie — op deze pagina's staat een uitgebreid levensbericht van H.W.S., geschreven door de hervormde emeritus-predikant F. L. van 't Hooft.

Het verrassende schuilt hierin dat ik het bewuste boekwerk al een jaar of vier in huis heb. Flet was echter niet in mijn hart opgeklommen, daarin naar gegevens omtrent H.W.S. te zoeken.

Van de in het lexicon opgesomde feiten geef ik nog door dat H.W.S. in 1894 de Nederlandse Meisjes Bond oprichtte, een voorloper van de CJVF (chr. jonge vrouwen federatie). In het algemeent geldt dat zij zich geroepen voelde, met woord en daad te getuigen van het evangelie van Jezus Christus, „opgevat in de zin die daaraan door de Geref. of Ned. Herv. Kerk volgens haar belijdenis is gehecht".

Ik hoop hiermee mijn foute interpretatie van de initialen H.W.S. naar behoren te hebben rechtgezet. De gedachtenis van mej. H. W. Spiering is voor velen tot zegening!

V.

J. H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen