Spel en speelgoed

Spelen is iets wat helemaal bij kinderen hoort. Maar wat is spelen eigenlijk? Een van de belangrijkste kenmerken van spel is dat er in de beleving van het kind niet direct een doel mee bereikt hoeft te worden. Kinderen spelen om te spelen. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat spelen zinloos zou zijn. Integendeel, het levert een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van het kind. In de eerste plaats wordt de lichamelijke ontwikkeling van het kind gestimuleerd. Door klimmen en klauteren bijvoorbeeld wordt de grove motoriek gestimuleerd; door te tekenen of heel precies een patroon van strijkkralen in elkaar te zetten de fijne motoriek. Daarnaast stimuleert spel ook de verstandelijke ontwikkeling van het kind: wat is groot/klein, hoog/laag, hoe maak je een stevig huis van lego. Al pratend vergroot het kind tijdens zijn spel ook zijn woordenschat.
Ten slotte leert een kind door zijn spel op sociaal-emotioneel gebied, ofwel wat betreft zijn gedrag en gevoelens. Samen spelen, speelgoed delen, samen een spel bedenken, je aan de regels houden, op je beurt wachten, het zijn vaardigheden die een kind letterlijk spelenderwijs kan leren. Maar spelen zegt ook iets over je gevoel. Verstoppertje kan heel spannend zijn. Als je pop kapot is, ben je verdrietig, en wanneer je een potje memory wint van mamma, glim je van trots.
Door te spelen verwerken kinderen ook dingen die ze meegemaakt hebben. Als de dokter jou een nare prik heeft gegeven, moet thuis niet zelden de pop het ontgelden. En vaak heel wat heftiger dan het prikken bij de dokter is verlopen.

Oefenspel
Kinderen spelen al vanaf heel jonge leeftijd. In de eerste anderhalfjaar zijn ze vooral bezig met het ontdekken van voorwerpen. We spreken dan van oefenspel. Dingen worden vastgepakt, bekeken, bewogen en vaak in de mond gestopt. Het speelgoed in deze leeftijdsfase moet daarom veilig, gemakkelijk te hanteren en het liefst kleurrijk zijn: blokken, rammelaars, knuffels, etc. Door steeds met het materiaal bezig te zijn, leert je kind allerlei verschillen kennen: zwaar en licht, hard en zacht, ruw en glad, groot en klein. In deze leeftijdsfase spelen kinderen vaak alleen, maar als ouders (of oudere broer of zus) kun je je kind wel stimuleren. Hierbij is het belangrijk de spelletjes aan te passen aan de stemming van je kind. De ene keer geniet hij van wilde spelletjes, de andere keer wil hij rustig op schoot een vormendoos bekijken en uitproberen. Kinderen verschillen hierin ook: voor de een kunnen spelletjes niet spannend en wild genoeg zijn, de ander doet het liefst maar rustig aan.

Houten lepels
Tip: Op deze leeftijd zal je kind genieten van alles wat nieuw is. Het "speelgoed" hoeft echt niet altijd uit de winkel te komen. Denk eens aan houten lepels van verschillende grootte, doosjes gevuld met rijst, bonen etc. (zorg dat je kind ze niet open kan krijgen!) lege eierdozen, een zeef of plastic vergiet, enzovoorts.
Na anderhalf a twee jaar verandert het spel en wordt het in toenemende mate symbolisch. Het eerste symbolische spel bestaat vaak uit het imiteren van de ouders: de pop wordt verschoond, het serviesje wordt afgewassen, een stoel op z'n kant wordt de auto van pappa, etc. In de loop van de tijd wordt de inhoud van het spel steeds socialer en worden er ook anderen (volwassenen en kinderen) in het spel betrokken. Het kind kan ook steeds beter verschillende rollen in het spel innemen: vader, moeder, politieagent, boef dokter, juf, enzovoorts. Al spelend leert je kind hoe hij zich in dergelijke sociale rollen moet gedragen en welke gevoelens daarbij horen. Vanaf ongeveer zeven jaar kunnen kinderen steeds beter spelregels aanvaarden en er mee omgaan. Ze vinden het dan ook steeds leuker worden om gezelschapsspelletjes te doen.

Ruimte
Wat zijn nu voorwaarden om kinderen te laten spelen? In de eerste plaats hebben ze ruimte nodig. Het liefst een eigen hoekje in de huiskamer met hun speelgoed binnen handbereik: de onderste planken van de boekenkast, een mand of een kastje. Tijdens hun spel willen kinderen vaak graag met rust gelaten worden. Zoals beschreven verwerken kinderen tijdens hun spel vaak emoties. Wanneer hun spel voortdurend onderbroken wordt, kan dit belemmerend werken. Sommige kinderen spelen als ze ouder worden ook graag op hun eigen kamer. Natuurlijk wordt er ook buitenshuis, in de tuin en later mogelijk op straat gespeeld. Dit is onder andere de plek waar het kind anderen ontmoet om mee te spelen. Wanneer je kind niet gemakkelijk aansluiting vindt bij andere kinderen is het goed hem hierin te helpen. Speelgoed krijgen kinderen vaak op "hoogtijdagen", zoals een verjaardag. Wanneer je kind veel cadeaus heeft gehad, zal hij zich overweldigd voelen en vaak niet weten waarmee te gaan spelen. Bij jongere kinderen is het aan te raden in zo'n geval wat speelgoed op te bergen en weer te voorschijn te halen als je kind duidelijk aan wat anders toe is. Wanneer je in de loop van het jaar ontdekt dat je kind bepaalde interesses ontwikkelt, kan het handig zijn dit voor jezelf te noteren. Op het moment dat er (verjaardags-)cadeaus gekocht moeten worden, wordt de keus eenvoudiger en de kans dat je cadeau een succes zal zijn groter.

==

Speltherapie
Wanneer kinderen problemen hebben kan het gebeuren dat ouders het advies krijgen hun kind in speltherapie te laten gaan. In een ruime spelkamer met veel speelgoed wordt dan met het kind gespeeld. Maar waarom spelen en niet (of minder) praten? In de eerste plaats is spel voor kinderen als het ware een "taal" waardoor ze zich laten kennen. In de tweede plaats biedt spel de 1 mogelijkheid om | spannende en nare dingen te verwerken. Ten slotte kan het kind zich in een veilige omgeving verder ontplooien door nieuwe ervaringen op te doen en zich eigen te maken. Door heel bewust in het spel betrokken te zijn, "praat" de therapeut eigenlijk met het kind in zijn taal: het spel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen