TER OVERWEGING

T.D. Bouma, B.S., Koninklijk perspectief geboden. Teruggevonden bijbelse vroomheid door Johannes Oecolampadius ingezet als wegwijzer voor reformatie. Uitg. De Vuurbaak, Barneveld 1998. 106 blz. f 34,75.

De auteur - ik had het fijn gevonden als men ergens iets over zijn achtergrond e.d. had kunnen gewaar worden - is bezig met een aantal studies rond de middeleeuwen en de reformatie. Dit is het derde boek dat in dit kader het licht ziet. Het is een boek geworden dat inzicht geeft in de wijze waar-op de reformator Oecolampadius zich ontwikkeld heeft. Gaandeweg komt hij uit de verf in zijn actuele strijd tegen Rome en wordt daarbij duidelijk dat hij zijn wortels vindt in sommige kerkvaders, met name Gregorius van Nazianse en Chrysostomos. Het levert een interessant geheel op. Toch laat het boek na verwerking van het laatste hoofdstuk een wat onbevredigd gevoel na: daar moet - volgens het voorwoord - de balans opgemaakt worden met het oog op blijvende winst. Maar is die in nog geen 41/2 bladzijde wel zo groot? Het verstaan van onze wereld als christelijke interpretatie is een geestelijke strijd (blz. 96), inderdaad; maar dat vraagt om nadere uitdieping. Wellicht in een vervolgstudie?

Niek Tramper, Psalmen. Dicht bij God wonen. Eerste deel in de serie ‘luisterend leven’. Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer 1998. 128 blz. f 21,50.

Voor mij ligt een nogal ingewikkeld boekje, dat inzicht wil geven in een tiental Psalmen. De studies zijn toegesneden op persoonlijke overdenking, overlopend in gemeenschappelijke bezinning. Het eerste onderdeel verloopt in een drietal fasen (te ‘bemediteren’ in evenveel dagen), het tweede in een tweetal: luisteren naar de tekst & luisteren en horen. Bij ieder onderdeel staan per Psaim aantekeningen, vragen, opmerkingen, doordenkertjes, aandachtspunten voor gebeden, enz. Een en ander verraadt veel werk van de auteur; hij heeft zich in de tien Psalmen echt ingegraven. Een belangrijke vraag is dan echter wel: zal dit werken? Bij mij werkte het op een gegeven moment averechts: de veelheid aan gegevens en opmerkingen kwam op gespannen voet te staan met de noodzakelijke innerlijke ruimte in het hart. Een onderzoek bij gebruikers zou, denk ik, wel zinvol zijn bij een mogelijk vervolg van deze serie.

Dr. W. H. Velema, Verdiept pastoraat. Het voeren van een pastoraal gesprek (in de serie Praktisch & pastoraal). Uitg. Groen, Heerenveen 1998. 118 blz. f 24,95.

De verschijning van dit nieuwe boek van onze emeritus-hoogleraar, die in Apeldoorn de studenten o.a. wegwijs maakte in het pastoraat, is bepaald niet onopgemerkt gebleven. Kerkenraden hebben van de uitgever een katern ontvangen met de weergave van één van de hoofdstukken. Zo worden ambtsdragers uitgenodigd van e.e.a. kennis te nemen. Daar is alle reden voor: in dit boek wordt om te beginnen (hoofdstuk 1) aandacht gegeven aan de kenmerken waaraan een gesprek moet voldoen, wil het kans van slagen hebben (en wat worden er veel gesprekken door ambtsdragers gevoerd); vervolgens wordt in een twaalftal hoofdstukken via een (door enkele predikanten ter beschikking gestelde) weergave van een pastoraal gesprek door de auteur ingegaan op de vraag hoe een dergelijk gesprek tot zijn doel kan komen.

Enkele onderwerpen uit deze twaalf: ongeneeslijke ziekte, dementie, veranderen van kerkverband, kerkverlating, een dubbel leven, leven met de herinnering aan een overleden kind … E.e.a. loopt uit op voorstellen aangaande bijbelgebruik. Prof. Velema is in zijn ingaan op de gevoerde gesprekken voortdurend met de gespreksvoerder, maar ook met ons als lezers in gesprek. Men voelt zich meegenomen.

Ik vermoed dat vele ambtsdragers dit boek met aandacht zullen lezen en er nog vaak terug zullen grijpen; ook op bezinningsvergaderingen van een kerkenraad kan het goede diensten bewijzen.

Ds. W. J. J. Glashouwer en dr. W.J. Ouweneel, Het ontstaan van de Bijbel. Uitg. (o.a.) Buijten & Schipperheijn, Amsterdam 1998. 223 blz. f 19,75.

In een samenwerkingsverband van drie uitgeverijen verschijnt een tweede druk van dit boek, dat al eerder in 1979 het licht zag, en toen begeleid werd door een aantal televisie-programma’s van de Evangelische Omroep. In kort bestek wordt een aantal inleidingsvragen van de (boeken van de) bijbel behandeld: het unieke van de Heilige Schrift, ontstaan van de boeken van OT en NT, canonieke en apoeriefe boeken, hoe om te gaan met bijbelkritiek, korte inhoud en achtergrond van de verschillende bijbelboeken.

Bijbels-betrouwbare lectuur, die zeker in een boekenkast van een studieclub of -vereniging goede diensten zal kunnen verrichten.

Dr. J. de Gier, Marnix van St. Aldegonde: ‘Tolk der bybeltaal’. Kerklied en kerk bij Marnix. Willem de Zwijgerstichting - Uitg. Buijten & Schipperheijn 1998. 80 blz. f 12,95 (voor donateurs f 12,50). Dr. J. de Gier geeft ons in kort bestek een interessant overzicht van leven en werk van Marnix van Aldegonde, in het bijzonder in het licht van kerk en kerklied. Dit gebeurt n.a.v. het feit dat deze theoloog en poëet 400 jaar geleden overleed. Het is saillant te lezen dat het invoeren van een psalmberijming van zijn hand, nadat eerder Datheen zijn weg in de kerken had gevonden, een heikele kwestie was. ‘Invoering bleek ingewikkelder te zijn dan alleen iets van gezond verstand’, blz. 55. De synoden muntten uit in uitspraken die vrijheid van de gemeenten en de discretie van de kerkenraden accentueerden (blz. 57). Er is weinig nieuws onder de zon! Met name is het interessant om te lezen hoe de berijming van Marnix toch nog heeft doorgewerkt, o.a. in de berijmingen van 1773 en 1967.

In de serie Raadgevertjes versehenen van de hand van Reinhold Ruthe de volgende brochures:

- Moed houden. Omgaan met angst.

- Je mag er zijn. Op weg naar zelfvertrouwen.

- Wie ben ik? Je eigen identiteit vinden.

- Ik voel me vrij. Omgaan met dagelijkse zorgen.

Uitgeverij Barnabas, Heerenveen, heeft ze in 1997 uitgegeven. De brochures tellen 32 bladzijden en kosten f 7,95 per stuk. De uitgeverij Barnabas geeft boeken uit om op te bouwen.

Elk thema wordt besproken vanuit de ervaring van mensen. Bijvoorbeeld bij de eerste titel: Mens-zijn betekent bang zijn. Zes bedreigende angsten en wat u eraan kunt doen. Angsten overwinnen zonder ze te verdringen. Met een vragenlijst voor zelfonderzoek.

De schrijver legt uit hoe u uw eigen identiteit kunt ontdekken. Hij geeft goede raad hoe je kunt leren van jezelf te houden. Hij helpt bij het overwinnen van zorgen.

De boekjes zijn uitermate praktisch. Voordat ik in een van de boekjes diens naam tegenkwam, had ik zitten denken aan de Amerikaan Norman Vincent Peale, een op psychologie gebaseerde levenshulp waarin het evangelie niet geheel afwezig is.

Boekjes die tot nadenken stemmen.

Dr. K.H. Miskotte. Preken en meditaties. Verzameld werk 8. Uitg. Kok, Kampen 1997. 660 blz. f 85,-.

Dit is een deel van Miskotte’s Verzameld werk, voornaam uitgegeven. De inhoud bestaat uit preken, voornamelijk na Miskotte’s emeritaat gehouden in Amsterdam-Zuid en verder uit meditaties, verschenen vanaf het werken in zijn eerste gemeente (Kortgene) tot kort voor zijn dood, gepubliceerd in ‘In de Waagschaal’.

Verschillende meditaties zijn in de loop der jaren meer dan eens geplaatst. Dit is echt Miskotte. Hij preekte en mediteerde op een eigen wijze: persoonlijk aansprekend, flitsend, onverwachte wendingen, bijna poëtisch taalgebruik. Geen exegese in de klassieke zin van het woord. Wel schriftverheldering - in het kader van zijn theologie. Door beide wordt men getroffen: hoe hij de Schrift laat spreken en hoe hij zijn theologie hanteert om de Schrift over te brengen.

Prof. Van der Velden en zijn echtgenote hebben deze uitgave verzorgd - preken overgetypt van de band en heel de inhoud becommentarieerd. Wat moet daar een tijd en energie in gestoken zijn! Ik heb er diepe bewondering voor.

Karel Deurloo en Alle Hoekema (red). Van masker tot aangezicht. Opstellen over bijbelse, theologische en kerkelijke confrontaties. Uitg. Ten Have, Baarn 1997. 159 blz. f 29,90.

Een Amsterdamse bundel voor de vertrekkende hoogleraren H.H. Miskotte en S.E. Hof (Lutheraan).

Over maskerspel is reeds geschreven aan het begin van de jaren vijftig. Vijftien jaar later een bundel essays Spelregels. En nu Van masker tot aangezicht.

Eerlijk gezegd kon ik niet zo goed greep op de inhoud krijgen. Prof. Voolstra, Doopsgezind, schreef een historische bijdrage. Prof. Deurloo wijdt een opstel aan Jakob en Mozes (van aangezicht tot aangezicht). Prof. Zwanepol schrijft over Luthers kijk op beeiden en het verschil tussen Luther en Calvijn. Een verhelderende studie. Verder over de betekenis van het beeld in kerk, theologie en de moderne kunst, waaronder ook enkele romans!

Een wat heterogene bundel, waar de belangstellende lezer niettemin stellig iets van zijn gading in vinden zal.

Marga Schipper, Melodieën van de ziel. Zoektocht naar inspiratie en creativiteit. Uitg. Kok, Kampen 1997. 146 blz. f 29,50.

Dit boek handelt over spiritualiteit. Daaronder verstaat de schrijfster vooral: zingeving aan het leven. Dat is een brede opvatting van spiritualiteit. Is er een geestelijke attitude die het mogelijk maakt om zinvol en creatief met existentiële vragen om te gaan? De schrijfster behandelt de grote wereldgodsdiensten, waaronder ook de navolging van Jezus, Chinese wijsheid en de Islam.

De godsdiensten worden in hoofdlijnen besproken. Dan volgt een uiteenzetting hoe mensen aan die centrale gegevens inspiratie ontlenen. Elk mens moet zijn eigen spiritualiteit opbouwen. Hij haalt die ergens vandaan: uit zijn religieuze opvoeding, traditie of uit andere bronnen.

Dit boek is een aansporing om spiritueel te leven. Het biedt een staalkaart van mogelijkheden. De schrijfster doet zelf geen keus. De lezer moet beslissen. Het boek beschrijft geen spirituele trainingen. Wie de titel op zich laat inwerken vraagt zich af waar de melodieën vandaan komen. Het gaat in dit boek om wat de mens zelf spiritueel te voorschijn brengt.

Frits de Lange, Gevoel voor verhoudingen. (God, evolutie en ethiek). Uitg. Kok, Kampen 1997. 245 blz. f 34,50. In de serie Kamper Cahiers.

Is dit een ontwerp voor een nieuw op te zetten ethiek? Het antwoord kan niet zondermeer bevestigd luiden. Het kan evenmin geheel ontkennend zijn.

We vinden hier gedachten, grondlijnen, die bij de opzet van een ethiek naar het evolutie-paradigma kunnen dienen. Inhoudelijk komt er niet veel ethiek in dit boek voor. De basis voor een nieuwe ethiek wordt hier via de bespreking van allerlei concepties gezocht. Het woord evolutie is karakteristiek. De schrijver mikt op de gedachte van pan-en-theïsme. Dus God is in alles. Dat is niet hetzelfde als: God is alles. Er is verschil, maar de nabijheid (immanentie) is groter dan het verschil, transcendentie. Vandaar de hoofdtitel: we moeten gevoel voor verhoudingen hebben. Waar dat in de ethiek toe leidt zal in een vervolgstudie duidelijk moeten worden. Een soort natuurlijke theologie waarin God aanwezig is.

Er wordt veel literatuur in besproken. De Amerikaan Gustafson komt in het slothoofdstuk breedvoerig ter sprake, terwijl de proces-theologie de eigenlijke gids blijkt te zijn. In die theologie is God eerder een kracht dan een persoon: vanuit de evolutie is God ook bij het kwaad betrokken. De conclusie moet wel zijn: meer filosofie en religieus-natuurlijk denken dan bijbels spreken over God. Dit is de Vierde ethicus op de leerstoel in Kampen waar Brillenburg Wurth zo’n fraaie start maakte. Een wereld van verschil. De schrijver heeft bij zijn inauguratie een samenvatting van dit boek als rede uitgesproken. Het boek is versehenen als Kamper Cahier, maar niet genummerd. Wellicht omdat de omvang veel groter is dan die van andere delen in deze serie?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen