De slag om het hart.

Waarom een boekbespreking over ‘secularisatie’ in dit blad? Is dat nu wel zo’n theologisch thema? Iets voor ambtsdragers om kennis van te nemen? De inhoud van het boek laat zien dat dit bij uitstek een thema is voor de christelijke gemeente, voor bezinning in de kerk. Waarom? Omdat het haar aangaat, omdat zij zelf in de spiegel moet kijken. Paul snijdt indringend de thematiek van de dubbelhartigheid (in de letterlijke zin van het woord) van ons kerkgangers aan. Dubbelhartig omdat we vervuld kunnen zijn van het verlangen naar God en tegelijkertijd verlangens de ruimte geven die daarmee in strijd zijn, die gevoed worden door de wereld waarin we leven, verlangens waar we ons ook vaak nauwelijks van bewust zijn. Dat is wat Paul noemt secularisatie van verlangen.

Secularisatie vindt namelijk niet buiten de kerk plaats. Secularisatie is daar waar mensen de vervulling van hun verlangens niet langer (alleen) zoeken in God, maar (ook) in zaken die behoren tot het saeculum. Met saeculum grijpt Paul terug op de invulling die Augustinus aan het begrip gaf, namelijk ‘de tijdgeest van de wereld die voorbij gaat’. Het gaat er dan niet om dat we het ene verlangen uitspelen tegen het andere verlangen, bijvoorbeeld ‘verlang ik naar God of naar erkenning van mijn prestaties?’ Het gaat erom welke verlangens richting geven aan je leven, welke verlangens je keuzes en prioriteiten bepalen. Bijvoorbeeld ‘hoe zwaar weegt waardering van anderen voor mij?’

Paul houdt ook een spiegel voor als hij het heeft over kerkelijke krimp. ‘Met name in de kerk wordt dikwijls op bezorgde toon over secularisatie gesproken en het wordt door sommigen ook verabsoluteerd (secularisatie is een teken van de eindeindtijd)’. Tegen die stemmen in zegt hij: ‘krimp is erg, maar niet het ergste wat de kerk kan overkomen. Wat pas werkelijk erg is, is een kerk die door krimp zo uit het lood geslagen wordt, dat zij niet langer gelooft dat God haar ‘tot aan de voltooiing van deze wereld’ nabij zal zijn.’ In alle hoop en vrees, moet de kerk zich volgens Paul steeds afvragen: ‘voeden onze woorden angst voor de toekomst of vertrouwen op God?’

Terug naar de beginvraag: waarom is dit bij uitstek een thema voor de christelijke gemeente? Omdat die de verantwoordelijkheid heeft leden toe te rusten voor dit saeculum. ‘Als secularisatie een zaak is van verkeerd gericht verlangen, behoort ‘education of desire’ tot de voornaamste taken van de christelijke gemeente’.

Op welke manier wordt daar vorm aan gegeven? Hoe krijgen de vragen die gaan over: ‘waar leef je voor’, ‘wat zijn de voorwerpen van jouw liefde of de objecten van jouw toewijding’ gestalte in de prediking, de huisbezoeken en de pastorale gesprekken? Gaan de gesprekken binnen de gemeente en in de kerkenraad zelf ook echt over de vragen die te maken hebben met de slag om het hart? Over de ontmaskering van je verlangens en de strijd die dan zichtbaar wordt? Over de vraag in hoeverre je bereid bent jouw aardse schatten op te geven als deze je toewijding aan Christus in de weg zitten? Van harte aanbevolen, voor persoonlijke overdenking of als bespreking op de kerkenraad.

Herman Paul. De slag om het hart. Over secularisatie van het verlangen. Uitgeverij Boekencentrum, Utrecht 2017, 157 blz. € 16,99. ISBN: 978 90 239 5018 9.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen