Het leven van Bernardus Smytegelt

Van deze Godzalige leraar, welke reeds eeuwen rust in het stof der aarde, zijn slechts schamele gegevens bekend over zijn leven.

Het is ons gelukt, uit een oud archief, een boekje met enkele gegevens over het leven van deze ons zo welbekende leraar, te vinden.

De volgende bijzonderheden tonen ons aan, dat ds. Smytegelt een rechtgeaard Christen was, die met zijn gehele hart zich den Heere had overgegeven, die van zijn jeugd af een vurige begeerte had om zijn leven te besteden in Zijn dienst.

Op de 20ste Augustus van het jaar 1665 werd Bernardus Smytegelt in het plaatsje Goes op Zuid Beveland geboren.

Zijn vader was boekverkoper in Goes, en van zijn beide ouders wordt gezegd, dat ze niet alleen Godvruchtige echtgenoten, maar ook voorbeelden in de samenleving waren.

Nog voor dat de kleine Bernardus geboren was, wijdde zij reeds haar kind, zoals een Hanna, den Heere toe, en wat zij zelf verlangd had, bleek al spoedig in het hart van haar zoon te zijn, daar hij reeds als kind een begeerte had om predikant te worden.

Zo groeide de kleine Bernardus op tot een knaap, toen reeds, bestrafte hij zijn makkers wanneer zij iets spraken of deden, dat in zijn oog onbetamelijk was. In zijn vaderstad bezocht hij de latijnse school met goed gevolg, en op "zijn achttiende jaar werd hij met lof student te Utrecht.

Daar onderscheidde hij zich door zijn ijver en schranderheid, en werd hij door zijn Godsvrucht tegen de uitspattingen der jeugd bewaard. Vier jaar bracht hij

daar door, en nadat hij in 1687 proponent was geworden, bij de Classis van Zuidbeveland, werd hij reeds in 1689 tot predikant te Borssele beroepen. Zo mocht hij dan zonder bezwaren en zonder enige tegenwerking tot de bediening van het predikambt overgaan.

Lang heeft hij niet in Borssele gewerkt als predikant, want toen hij drie jaar in Borssele was, werd hij in zijn geboortestad Goes beroepen, waar hij naar toe ging, en waar hij met zegen mocht arbeiden, zo zelfs, dat sommige godsdienstigen zeiden, dat de oude tijd van Witsius teruggekeerd scheen te zijn. Ook in Goes bleef hij maar drie jaar om daarna als opvolger van ds. Thilnus te Middelburg de gemeente te dienen.

' Eenmaal in Middelburg zijnde werd hij tweemaal in Rotterdam en eens in Utrecht beroepen; er ging zelfs sprake, dat men hem in Engeland om zijn predikgaven begeerde, maar de achting en liefde der Middelburgse gemeente voor hem was zo groot, dat de kerkelijke gecommitteerden van Rotterdam rondborstig moesten erkennen: „die man kan daar niet van weg."

Hij hield vol, ook nadat een pijnlijke kwaal hem had aangetast en het preken hem hoogst moeilijk viel.

Een tijd verflauwde hij, toen in de gemeente sommigen duidelijk toonden, dat zij hem niet welgezind waren. Nu eens had hij te kampen met onverschilligen, die zijn woorden verdraaiden, dan weer zagen anderen met smaad op hem en op zijn werk neer.

Het ontbrak zelfs aan geen naamloze lasterschriften en paskwillen, die tegen hem werden uitgegeven.

Bekend is de annecdote omtrent Sinytegelt, dat eens de magistraat van Middelburg zijn invloed verzocht om een dreigend oproer te bedwingen: dat hij, bij de gelegenheid, eerst de regeringsleden onder het oog bracht, hoe laag zij handelden, daar zij hem nu wisten te vinden, terwijl zij anders van zijn dienst geen gebruik maakten; dat hij in zijn predikatie hen duchtig kastijdde, maar niettemin er in slaagde, om de gevreesde uitbarsting van het misnoegen des volks te voorkomen. Hij toonde daarbij zo min de toon der groten, als de heftigheid van de grote menigte te vrezen, en tevens, dat hij cle invloed, , clie hij zich door zijn prediking en omgang verworven had, ten goede wilde gebruiken. Overtuigend bleek hier, dat het niet alleen zekere geestelijke orden zijn, clie over de gemoederen heersen; dat, hoe ook door de hervorming de betrekking tussen leraars en gemeenteleden gewijzigd was, soms nog dezelfde onbepaalde gehoorzaamheid werd gezien, en misschien wel gezocht.

Vader Bernardus was in zijn tijd cle man van het volk, meer clan clie der aanzienlijken, die aan zijn ambtgenoten voorkeur gaven.

Zo heeft Smytegelt gearbeid, eenvoud kenmerkte zijn karakter en waar hij kon, predikte hij, wat gekend zal moeten worden in dit vergankelijk leven op de weg naar de eeuwigheid.

Tot zijn 70ste jaar bleef hij in de bediening werkzaam; de laatste jaren onder aanhoudende lichaamspijnen.

In 1735 was hij verplicht zijn emeritaat te vragen, om zijn plaats voor jeugdiger krachten in te ruimen. Nog vier jaar leefde hij, worstelende met grote zwakheid en pijnen, zodat zijn rust zelfs een aanhoudend strijden was.

Op de 6de Mei van het jaar 1739 bezweek hij, tot aan het eind toe getuigenis gevend van zijn geloof. Het omstandig verhaal van zijn sterven, door ooggetuigen gegeven, getuigt er van, dat hij, hoe zwaar ook beproefd, vasthield aan Hem, wien zijn leven gewijd was geweest. Ook hij kon met dankbaarheid terugblikken op de afgelegde baan, die hij met lust en moed, met lijdzaamheid en volharding had gelopen. Het was hem welkom, dat hij nu het einde had bereikt, en met een vol vertrouwen, beval

hij zich, zijn tekortkomingen bejwust, aan de barmhartigheid des Heeren en ging een rust tegemoet, waarin alle smart en strijd zou vergeten zijn en clie alle verstand te boven gaat.

Kostelijke geschriften heeft Smytegelt achter gelaten, hoewel hij deze persoonlijk alle niet heeft geschreven, het was zelfs zo, dat hij tijdens zijn leven weigerde enig geschrift uit te geven, doch een zekere Maria Boter, die Smytegelt hoog vereerde, had dertig jaar lang zijn leerredenen opgeschreven uit het geheugen. Zij was het dan ook, die na zijn dood cle predikaties aan een uitgever gaf om ze te laten drukken, en welke nu nog gelezen worden in onze gemeenten. Zeldzaam waren ook zijn 145 leerreden „over het gekrookte riet."

Ziedaar het leven van Bernardus Smytegelt de Godzalige oudsvader, die nog spreekt nadat hij gestorven is.

A. G. EGGEBEEN.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen