Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Het helpt wel, maar werkt het ook?

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Het helpt wel, maar werkt het ook?

Vraaggesprek met prof. dr. M. J. van Lieburg over alternatieve geneeswijzen door dr. R. Seldenrijk en Mija Hasselaar

14 minuten leestijd Arcering uitzetten

Op een mooie herfstmiddag bezochten w professor Van Lieburg. prof. In dr.M. zijn werkkamer ^ ^ ^ ^ in ^ één ^ Rvan ^ Sde eAmsterdamse l d e « ^ univer gebouwen spraken wij met hem over het onderwerp „alternatievegeneeswijzen". voor Van Lieburg geen onbekend onderwerp. Tijdens gemeenteavonden en het le aan de Evangelische Hogeschool bracht hij dit onderwerp meer dan eens ter sp In Amsterdam geeft Van Lieburg onderwijs in de geschiedenis van degeneeskuttde vak gaat het om de beschouwing van de geneeskuttde. Hierbij probeert men samenhang van de verschillende facetten van de geneeskunde te belichten va geschiedenis. Hij houdt zich dus niet bezig met de praktijk van de geneeskunde. In 1978 natn Van Lieburg in Amsterdam de leerstoel over van professor Lindeboo zijn promotie in 1986 werd hij er officieel benoemd. Sinds 1 september jottgstlede hiernaast als bijzonder hoogleraar verbonden aan de Erasmusuniversiteit van Rotte Niet alleen tijdens zijn werk houdt Van Lieburg zich bezig met de geneeskuttde buiten kantooruren houdt hij regelmatig lezingen over medisch-ethische en ge kundige onderwerpen. Samen met zijn vrouw en hun drie kinderen woont Van Lieburg in Alphen aan den Rijn.

De vraag mar alternatieve geneeswijze neemt de laatste jaren toe. Meer dan d helft van alle Nederlanders staat er uiterst welwillend tegenover. Wat mo we ons nu eigenlijk voorstellen bij het woord „alternatief?

Als antwoord hierop is het allereerst belangrijk om een historische kanttekening te plaatsen. Iets wordt pas alternatief als je een norm hebt gesteld waar het buitenvak. In 1865 werd de titel arts ingevoerd. Was voor die tijd elk soort geneeskunde toegestaan, na die tijd was alleen zij/hij een erkende arts die geëxamineerd was door een staatskommissie. De tot dat moment aanwezige verscheidenheid werd ingedamd; de universitaire geneeskunde werd verheven tot de officiële. Pas hierna ontstond de strijd tegen de kwakzalverij. De alternatieve geneeswijzen zijn dus alternatief ten aanzien van wat de wetgever als regulier koos.

Alternatief is dus geen waarde-oordee?

Ten dele; het is mijns inziens een historisch produkt. De universitaire of natuurwetenschappelijk geneeskunde is de gangbare, reguliere gewórden. Wat daaraan niet voldoet is altemadef. Men komt steeds meer tot de ontdekking dat de reguliere geneeskunde niet voldoet. Dit verklaart ook de groei van de alternatieve n e geneeswijzen. Bovendien krijgt men steeds meer inzicht in de alternatieve geneeswijzen.

Dat brengt ons bij de populariteit van de alternatieve — niet universitaire — geneeswijzen. In 1985 besteedden origeveer 1 miljoen Nederlanders ruim 3 miljard gulden aan alternatieve geneeswijzen. Welke oorzaken verklaren deze populariteit?

Op zichzelf zijn de alternatieve geneeswijzen sinds 1980 niet verder opgebloeid. De lijn is vrij continue gebleven. Wel is het zo dat ze nu meer aandacht hebben gekregen van de reguliere geneeskunde. Bij de populariteit kun je je afvragen waarom de alternatieve geneeswijzen zoveel gebruikt worden. Het antwoord is dan: het werkt niet, maar het helpt wel.

Als ze geen effekt zouden hebben, zouden ze niet blijven voortbestaan. Mensen ervaren deze geneeswijzen als helpend en effektief Ze zijn niet voor l? niets zo populair. Dat er zoveel aandacht voor is, komt ook omdat ze de schaduwzijde van de reguliere geneeswijzen laten zien. Je kunt het vergelijken met een sekte, die de zwakke kanten van de kerk laat zien. De zwakke kanten van de reguliere geneeskunde zijn onder andere de volgende:

a. Het kostenaspekt. Alternatieve genees-

„Je kunt het vergelijken met een sekte die de zwakke kanten van de kerk laat zien."

wijzen zijn naar verhouding goedkoop. Ze zijn bijvoorbeeld niet te vergelijken met de ligprijs in een ziekenhuis.

b. Veel alternatieve geneeswijzen kennen een veel grotere aandacht voor de patiënt. Deze betrokkenheid wordt positief gewaardeerd. De aard van de relatie tussen patiënt en therapeut is heel belangrijk.

c. In veel alternatieve geneeswijzen is een vertikale, filosofisch-beschouwende dimensie aanwezig, die in de reguliere geneeskunde gemist wordt. In de gangbare geneeskunde worden handelingen uitgevoerd. Er is geen totale visie op de patiënt aanwezig. Alternatieve geneeswijzen appeleren bij de patiënt op levensbeschouwelijke zaken.

In de alternatieve geneeswijzen gaat men dus veel meer uit van een totaaldiagnose?

Ja, in veel alternatieve geneeswijzen, uiteraard niet alle, spreekt men de mens veel vollediger aan. Ook sociale en mentale oorzaken worden bekeken. In de reguliere geneeskunde wordt de mens teruggebracht tot een aantal behandelbare organen. Als reaktie op de opkomst van de alternatieve geneeswijzen probeert ook de reguliere geneeskunde tegenwoordig uit te gaan van een meer volledig mensbeeld.

Wordt er naar uw mening binnen de Gereformeerde Gezindte veel gebruik, gemaakt van alternatieve geneeswijzen? En zo ja, heeft de vertikale dimensie die u zojuist noemde daar mee te maken?

Zeer zeker. Ook in de Gereformeerde Gezindte zoeken veel mensen het bij de alternatieve genezers. Veel alternatieve geneeswijzen zijn iatrodynamisch, dat wil zeggen dat ze uitgaan van een „dynamis", een niet gedefinieerde kracht.

Een dergelijke visie laat alle ruimte open om de Kracht (van God) er in te voegen. Deze kracht is niet te meten door ons mensen. Doordat er ruimte wordt gelaten aan een hogere macht, is er in onze gezindte veel aandacht voor alternatieve geneeswijzen. Daarom spreken ze aan.

Veel alternatieve genezers misbruiken de geestelijke inzichten van hun patiënten om hen een iatrodynamische theorie aan te praten. We moeten echter niet vergeten dat ook dé boze kracht zijn werk doet. In veel bladen van de Gereformeerde Gezindte zie je dat er reklame wordt gemaakt voor alternatieve geneeswijzen.

Dat is ook wel logisch want de reguliere geneeskunde adverteert niet.

Ik maak geen vergelijking tussen reguliere en alternatieve geneeskunde, ik vergelijk tijdschriften met elkaar. Advertenties voor alternatieve geneeswijzen kom je niet overal tegen. Als je ze zou scoren in verschillende bladen, zul je vooral in bladen die binnen de rechterflank van de Gereformeerde Gezindte gelezen worden hoog uitkomen.

De Reformatie leverde de , , vitamines" voor de ontwikkeling van de natuurwetenschap en van de universitaire geneeskunde. Wat is kenmerkend voor de universitaire methode en wat is het verschil met de alternatieve methoden?

Wat is de kerngedachte van de universitaire en de alternatieve geneeskunde? De Reformatie leverde de „vitamines"

zegt u. Ik ben daarvan niet zo overtuigd. Daar zou heel lang over te praten zijn. Voor de universitaire, natuurwetenschappelijke methode is in ieder geval het volgende kenmerkend:

1. ze is materialistisch; gericht op de materie en het materiële.

2. ze is evolutionistisch; de mens wordt gezien als een veredeld dier. Dat heeft vergaande consequenties voor het experimentele onderzoek en de visie op het gezonde en ziekelijke funktioneren van de mens.

3. ze denkt causaal; ze gaat altijd uit van een direkt verband tussen oorzaak en gevolg.

4. ze is herhaalbaar; een bepaalde ziekte wordt bij elke patiënt met dezelfde middelen behandeld. Bij de alternatieve geneeswijzen is dat niet het geval. De reguliere geneeskunde gaat nu ook steeds meer zien dat elke persoon uniek is en daardoor zijn eigen behandeling behoeft.

De gangbare geneeskunde is een handelingswetenschap, het is geen natuurwetenschap. Handelingswetenschap wil zeggen dat de natuurwetenschap alleen dient ter rechtvaardiging van de handeling. Dat houdt dus in dat de natuurwetenschap wordt geaccepteerd voor zover het de geneeskundige handelingen rechtvaardigt. Bij de alternatieve geneeswijzen bestaat de rechtvaardiging meestal slechts uit het feit dat het helpt. Alleen het feit dat het helpt, subjektief of objektief, dat verklaart de toename van deze geneeswijzen.

Zou volgens u meer wetenschappelijk onderzoek naar de werking van alternatieve geneeswijzen gewenst zijn en waarom denkt u er zo over?

De werking van de alternatieve geneeswijzen is onderscheiden van het medischwetenschappelijk model. De vraag is nu of je het effekt van de alternatieven kunt neerleggen in statistieken die door de gangbare wetenschap geaccepteerd worden. Je kunt er niet onderuit dat er velen zijn die baat hebben bij de alternatieve geneeswijzen. Deze effekten zijn echter niet in overeenstemming te brengen met de mogelijkheden van het natuurwetenschappelijk onderzoek. Je zou dan een alternatieve geneeswijze door middel van een natuurwetenschappelijke methode toetsen. Het protest van de alternatieve genezers is dat dit een oneigenlijke manier is. Dit protest is op zich terecht. Evenmin als de temperatuur in grammen is uit te drukken kunnen sommige alternatieve geneeswijzen aan natuurwetenschappelijke criteria voldoen.

Het heeft dus geen zin om de alternatieve geneeswijzen aan onderzoek te onderwerpen?

Je kunt het in het algemeen gesproken nooit op een eerlijke manier doen, omdat er zo'n verschil is tussen de reguliere en de alternatieve methode. In tegenstelling tot de natuurwetenschappelijke methode zijn de alternatieve geneeswijzen niet materialistisch, maar meer gericht op de geest; vele zijn kosmisch, ze zien de mens als een onderdeel van de totale schepping; ze accepteren niet-causaal denken, omdat ziekte niet altijd een aanwijsbare oorzaak heeft en omdat er van uitgegaan wordt dat ieder mens uniek is, is een behandelmethode niet bij iedere patiënt met een bepaalde ziekte herhaalbaar.

Zou het toch niet nuttig zijn om meer te doen aan een objektieve fundering zoda er tneer begrip tussen de reguliere en alternatieve geneeswijze zou komen ?

Wat je daarmee vraagt is eigenlijk: „Vertaal jouw denken nu eens in mijn denken". Dat is vaak een onmogelijkheid. Wat je wel kunt proberen, is zoveel mogelijk termen te vinden die je samen kunt gebruiken. Maar in wezen heeft elke geneeswijze zijn geheel eigen denkwereld. Dat is het probleem met de alternatieve geneeswijzen. Je moet je een heel andere denkwijze eigen maken.

Als we kijken naar de homeopathie, één van de alternatieve methoden, dan zien we dat die vaak blijkt te werken, ook a is het een heel andere methode dan de natuurwetenschappelijke, die ook werk Kun je nu zeggen dat beide soorten geneeswijzen toch ergens bij elkaar moeten komen?

Zowel de reguliere geneeswijze als de homeopathie hebben hun eigen beperkingen. In de reguliere geneeswijze worden afwijkingen verholpen en ziekteverwekkers tegengegaan. De homeopathie gebruikt het similiaprincipe: de ziekte wordt overwonnen door het lichaam te stimuleren met stoffen die soortgelijke ziekteverschijnselen veroorzaken. Alle alternatieve geneeswijzen op zichzelf hebben een beperkte benaderingswijze. Ze richten zich allemaal op iets. Een alternatieve genezer kan de gangbare

geneeskunde niet als enig denkraam accepteren, omdat volgens hem de werkelijkheid meer is dan allen het natuurwetenschappelijke denken. Daarom kun je niet spreken van een bij elkaar komen van beide geneeswijzen.

Tot nu toe is er nog geen waarde-oordeel over de alternatieve geneeswijzen uitgesproken. Daarom nu onze volgende vraag: kunt u aan de hand van enkele voorbeelden aangeven wanneer de alternatieve geneeswijzen binnen het, , domein van de slang" liggen? Anders gezegd: wanneer zijn alternatieve methoden naar uw mening geoorloofd?

Ik weet niet zo goed raad met het spreken over een specifiek domein van de slang. Waar het natuurlijk om gaat is de macht van de boze. Er is geen afgebakend gebied waar de boze niet werkt. Dat is het eerste waar het om gaat. Ook in de officiële geneeskunde werkt de breuk met God door.

Het tweede is dat je de alternatieve geneeswijzen kunt onderverdelen. In dit gesprek hebben we ze als één geheel bekeken. Een aantal alternatieven komt met ons mens-en wereldbeeld in grote lijnen overeen. Dat is het beeld datje in overeenstemming kunt brengen met het bijbels beeld. Enkele voorbeelden hiervan zijn de natuurgeneeswijzen, de purgerende methoden (om de stoelgang te bevorderen), houdingstherapiën en ook het Moerman-dieet.

Er zijn echter ook tal van andere alternatieve geneeswijzen, die je niet kunt toepassen zonder ook betrokken te raken bij de gedachtenwereld die er achter schuilt. Dit is een gedachtenwereld die haaks staat op de onze. Denk bijvoorbeeld aan de antroposofie. Hoewel deze stroming veel goede kanten heeft, zoals de strijd tegen de abortus, is één van de uitgangspunten in hun mensbeeld de reïncarnatie. Reïncarnatie wil zeggen dat de ziel van een overledene weer voortleeft in een ander levend wezen.

Als het gaat om ongeoorloofde alternatieve geneeswijzen, heeft u dan met name de laatste soort op het oog?

Ja, want het is bij deze methoden zo dat je er alleen baat bij kunt hebben als je aan de gedachtenwereld, die er achter zit, gelooft. Je moet dan in de denkwijze van de genezer overgaan. En dat is nu precies het konfliktpunt. Het is waar, het kan helpen. Maar de achterliggende gedachten — die zo heel belangrijk zijn — worden overgedragen op de patiënt. Zo'n denken, dat haaks staat op het bijbels denken heeft een grote invloed. Deze vorm van genezen heeft veel gevolgen, vooral ook buiten het terrein van ziekte en gezondheid, namelijk op het geestelijk leven.

Kunt u dit aan de hand van een voorbeeld uitleggen?

Ik denk bijvoorbeeld aan strijkers, die werken met magnetisme. Voor een gedeelte maken zij gebruik van natuurwetenschappelijk verklaarbare krachten. Verder beschouwen ze zichzelf als bron van krachten die niet te verklaren zijn. Zou een magnetiseur het alleen bij die krachten en het effekt laten dan was het nog niet zo erg. Maar deze genezer geeft zijn hele denkwereld mee. Bij de yoga is het al net zo. Goede ademhalingsoefeningen en andere yogamethoden zijn buitengewoon goed voor de gezondheid. Maar een yogaleraar onderwijst niet omdat het goed is voor je lichaam, maar omdat het

vanuit zijn denkwijze goed is voor de geest.

Hoe is de invloed van die verkeerde denkwijze merkbaar?

Velen zijn door de beïnvloeding van zulke denkwijzen in de duisternis gekomen. Dat is vooral merkbaar in het gebedsleven. Het gebed is een graadmeter in onduidelijke zaken. Als het gebed verhinderd wordt, is er iets mis. Je mag daarom alternatieve geneeswijzen niet alleen vanuit een medisch oogpunt beoordelen. Beoordeel het vooral vanuit het pastoraat. Evenals de reguliere is ook de alternatieve geneeswijze een zaak die het pastoraat aangaat!

Hoe kijkt u vanuit dit gezichtspunt teg de paranormale geneeswijze aan?

De paranormale geneeswijze berokkent veel schade. Wees daar alert op. Overigens is er wel een overgang tussen paranormaal en niet begrepen normaal. Zo dacht men vroeger dat zaken paranormaal waren, terwijl men ze nu verklaren kan. Wat we goed voor ogen moeten houden, is dat deze krachten er werkelijk zijn. Mensen houden zich niet met hersenschimmen bezig. Wij leven vaak te weinig met de gedachte dat er meer is tussen hemel en aarde dan wij kunnen zien. Zo wordt door ons het bestaan van engelen vaak vergeten en hun funktioneren onderschat. In de Bijbel lezen we ook over deze krachten. Denk maar aan de tovenares van Endor en Simon de tovenaar. Petrus sprak Simon aan op zijn satanische element. God laat ons deze geschiedenis beschrijven in Zijn Woord om ons de gevolgen ervan te laten zien.

Hoe kunnen we op een goede mattier nadenken over de gevaren van de alternatieve en paratiormale geneeswij

Het beoordelen van de geneeskunde heeft alles te maken met je eigen geloofsleven. Funktioneert dat niet, dan word je eerder slachtoffer van deze genezers. Echter, niet iedereen heeft voor deze beoordeling evenveel talenten ontvangen. Je hebt tienponders en mensen met één pond. Van een eenvoudig iemand magje geen volledig inzicht in deze zaken vragen. Hier wordt de funktie van het pastoraat heel belangrijk. Vooral als mensen er moeilijk over praten, is openheid heel noodzakelijk. Een open relatie met de pastor is in zulke gevallen een voorwaarde.

Betekent dit dan dat je het maar het beste kunt houden bij de reguliere geneeskuttde?

Ook de natuurwetenschap is helemaal niet zo bijbels als men meestel denkt. Vaak heeft men er teveel vertrouwen in. Dat is iets dat gerelativeerd moet worden. Er is echter geen zwart/wit lijst te geven van niet/wel verantwoorde geneeswijzen. Zo loopt de grens niet in onze gekompliceerde wereld. Pas als je de grens tussen goed en kwaad in jezelf ziet, worden ook deze grenzen duidelijker. Helaas wordt er erg weinig een innerlijke huivering ontwikkeld voor de macht van de boze en zijn werkzame krachten. Vaak wordt er veel te onverschillig gesproken over zaken die men niet begrijpen kan, terwijl en het gaat over bestaande werkelijkheden. We lezen in de Bijbel ook over zulke onbegrijpelijke werkelijkheden. Denk bijvoorbeeld maar aan de geschiedenis van Elia en Mozes op de berg van de verheerlijking. Dit is een bewijs dat zulke zaken er wel zijn!

Wat vindt u tot slot het belangrijkste het gaat om de alternatieve geneeswijze waarover wij spraken?

Ik heb al gewezen op de geestelijke invloed die van deze methoden uit kan gaan. Dat wordt merkbaar in het gebedsleven. Daarom is een pastorale beoordeling van groot belang. Dit heeft als gevolg dat de pastor de stap moet maken naar de geneeswijze. In de opleiding tot pastor hoort de geneeskunde niet als behandelmethode, maar als denkschema waarmee mensen worden gekonfronteerd, een plaats te hebben. Het is belangrijk dat de pastor weet hoe er binnen de verschillende geneeswijzen over het menselijk lichaam gedacht wordt. De pastor heeft niet alleen de ziel van de mens voor zich, maar ook zijn lichaam! zen? Voor mensen die met vragen op dit terrein rondlopen, is het belangrijk dat ze ook hiermee terecht kunnen bij hun pastor. Daarbij doel ik niet alleen op predikanten, maar ook op alle ambtsdragers. Schroom niet van hun hulp gebruik te maken als je op dit terrein met vragen zit.

Professor Van Lieburg, wij danken u hartelijk dat u, ondanks uw vele werk zaamheden, tijd wilde vrij maken om onze vragen te beantwoorden.

Dit artikel werd u aangeboden door: Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 27 november 1987

Daniel | 32 Pagina's

Het helpt wel, maar werkt het ook?

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 27 november 1987

Daniel | 32 Pagina's