Het belijden kost Guido de Brès het leven

In 2017 is het 500 jaar geleden dat de Reformatie plaatsvond. In de aanloop daarna toe zijn er veel herdenkingen. Je kunt het bijna niet missen. Dit jaar is er ook zo’n herdenking. Het is namelijk vandaag precies 450 jaar geleden dat Guido de Brès, in de nacht van 2 op 3 november 1561, zijn belijdenis over de muur van het kasteel in Doornik wierp, waar landvoogdes Margaretha van Parma verbleef.

Calvijn
Guido de Brès wordt geboren in Bergen (België). Hij groeit op in een heel roerige tijd. De Nederlanden zijn niet vrij. Ze vormen een deel van het enorme rijk van Karel V. Over zijn rijk wordt wel gezegd dat de zon er nooit onder gaat.
Het strekt zich uit van Europa tot Zuid-Amerika. Het is de keizer er alles aan gelegen om de eenheid te bewaren. In het Katholieke geloof is heel zijn rijk één, totdat er een breuk komt. Luther, de doctor uit Wittenberg, keert zich fel tegen de Katholieke kerk. Hij krijgt steeds meer aanhangers.
In de zuidelijke Nederlanden schiet de Reformatie stevig wortel. Bekende namen als Petrus Datheen en Marnix van St. Aldegonde komen er vandaan. In de Zuidelijke Nederlanden is, vanaf 1550, vooral de invloed van de reformator uit Genève, Johannes Calvijn, groot.

Londen
Guido is de zoon van een glasschilder en zal - naar goed gebruik in die tijd - ook zelf glasschilder worden. Dit loopt anders. De jonge Guido studeert veel in de Bijbel en raakt als tiener onder de indruk van de ideeën van Maarten Luther. Op vijfentwintigjarige leeftijd gaat hij over tot het protestantisme. Het is voor De Brès een begin van een onrustig, opgejaagd leven. Hij vlucht naar Londen. In Londen is een vluchtelingenkerk, opgericht door gevluchte Vlamingen.
De geloofsvervolging van calvinisten werd door Karel V steeds beter georganiseerd. In Engeland was het voor protestanten beter toeven, het was dus voor protestanten gunstig om de Noordzee over te steken.
Als gevolg van de onderdrukking van protestanten werden zij voor de keuze gesteld: onderwerpen of vertrekken. Veel Nederlanders zochten veiligheid in Duitsland, Zwitserland en Engeland. Vanaf de dood van Hendrik VIII en de troonsbestijging van Edward VI in 1547 werd steeds duidelijker dat de regering welwillend stond tegenover de ‘nieuwe religie’.
Ook Guido vlucht dus naar Londen.
De vluchtelingengemeente in de Engelse hoofdstad ontpopt zich als een soort toerustingsoort voor het calvinisme. In heel Europa vormt zich snel een uitgebreid netwerk.
Vanuit Londen zijn er contacten met Genève waar Calvijn en later Beza jonge predikanten opleiden. Ook zijn er contacten met andere reformatoren als Johannes à Lasco en Martin Bucer.

Schuilnaam
In 1552 vertrekt hij naar Lille (Frankrijk). Het duurt niet lang of hij moet, vanwege nieuwe vervolgingen, de wijk nemen naar het buitenland. In Frankfurt am Main voert hij een godsdienstgesprek met Wederdopers, ook ontmoet hij er À Lasco en mogelijk Calvijn. Ook zou hij aan de Academie van Calvijn in Genève gestudeerd hebben, maar zeker is dat niet.
De Brès waagt zich opnieuw in Vlaanderen, zijn geboortegrond, in1559. Onder de schuilnaam Jérôme bezoekt hij vanuit Doornik omliggende steden als Lille, Valenciennes, Bergen en Dowaai.
Ergens in september 1561 gaan in Doornik calvinisten de straat op uit een soort protest. Ze zingen psalmen. De landvoogdes stelt een onderzoek in. Ten onrechte wordt De Brès aangewezen als de initiatiefnemer. Wel gooit hij een maand later een pakketje met zijn belijdenis over de muur van het kasteel waar de landvoogdes verblijft.

Gevangen
Uiteindelijk wordt de geheime verblijfplaats van De Brès achterhaald. Hij vlucht opnieuw, dit keer naar Frankrijk. Een paar keer bezoekt hij de Nederlanden en spreekt ook met Willem van Oranje. Preken blijft hij ook doen. Terwijl in 1566 dichtbij Steenvoorde (Vlaanderen) de Beeldenstorm losbarst preekt De Brès ook. Van al dat geweld is hij geen groot voorstander. Nadat de Beeldenstorm ook Valenciennes heeft bereikt preekt hij er in de stad. In de kerken die voor die tijd in handen van de Katholieken waren.
Valenciennes wordt echter door de Spanjaarden belegerd en valt. De Brès weet nog te ontkomen, maar wordt herkend en gevangen genomen. In Valenciennes wordt hij uiteindelijk terecht gesteld (zie kader). In de zuidelijke Nederlanden barst de vervolging daarna in alle hevigheid los. Veel protestanten vluchten naar de noordelijke Nederlanden.

DNA
Guido de Brès is best een onbekende figuur. Toch kan hij gezien worden als de vader van het gereformeerd protestantisme in Nederland. Je zou het zo kunnen zeggen: het werk van De Brès, vooral de Nederlandse Geloofsbelijdenis, behoort tot het DNA van onze kerken. Guido de Brès onderhield veel contacten met andere predikanten in Europa. Er loopt een bijna directe lijn van Calvijn naar De Brès. De inzet voor het Evangelie van vrije
genade heeft hij met de dood moeten bekopen. Voor hem betekende dat eeuwige winst, omdat hij geloofde gekocht te zijn met het dierbare bloed van Jezus Christus. De geloofsbelijdenis van De Brès gaat daarom over de kern van dat geloof.

---
Nederlandse geloofsbelijdenis
In Doornik schreef Guido de Brès zijn Confession de foy, voor het eerst uitgegeven in Rouen in 1561 en een jaar later in het Nederlands gepubliceerd onder de titel: Belydenisse des gheloofs (1562). Zijn tekst steunde grotendeels op de Franse Confessio Gallicana, maar zou als een eigen Confessio Belgica van onschatbare betekenis zijn voor de gereformeerde kerken in de Nederlanden. Deze tekst kreeg groot gezag in de kerken in Nederland en staat nog steeds bekend als de Nederlandse Geloofsbelijdenis. Je vindt deze belijdenis achter in je Bijbel, als één van de drie Formulieren van Enigheid.

---
Terechtstelling
1567 Het is nog vroeg als Guido de Brès samen met zijn ambtsbroeder Pérégrin de la Grange op zaterdagmorgen 31 mei voor Pinksteren wordt opgehangen. Het gebeurt voor het stadhuis in Valenciennes. Kort daarvoor sprak hij tot zijn medegevangenen: “Mijn broeders, ik word vandaag ter dood veroordeeld voor de leer van de Zoon van God. Geloofd zij Hij, ik ben er zeer verblijd over. Ik had nooit gedacht dat God mij zulk een eer zou hebben gedaan.”

---
Bestseller
Guido de Brès heeft heel veel geschreven. Wij kennen vaak alleen de Nederlandse Geloofsbelijdenis, maar hij heeft ontzettend veel geschreven. Bovendien was hij in zijn eigen tijd een bekend auteur. Van zijn eerste boek Le baston de a foy chrestienne (Staf des geloofs) verschenen in zes jaar tijd maar liefst 16 drukken. Je zou kunnen spreken van een bestseller.

---
Evangeliebelijder
Guido de Brès was een Evangelie-belijder. De doodsdreiging haalde de kern naar boven. De Nederlandse Geloofsbelijdenis is daarom een getuigenis van dat waar het echt op aankomt in het leven volgens Gods Woord. Later heeft Groen van Prinsterer gezegd: “Evangeliebelijden is uitkomen voor de waarheid op het punt waar de verdediging bezwaarlijk is en waar het belijden met lijden vergezeld gaat.” Voor Guido de Brès was dit een werkelijkheid.

Glossy
Er zijn heel wat scholen vernoemd naar Guido de Brès. Ook het Wetenschappelijk Instituut van de SGP is vernoemd naar hem vernoemd. Meest bekend is de Guido de Brès in Rotterdam. Deze school voor voortgezet onderwijs bestond vorig jaar 40 jaar. Ter ere van dit feit werd een Glossy uitgegeven met de naam ‘Guido’.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen