Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

En toch niet verteerd

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

En toch niet verteerd

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

De Chr. Ger. Kerken

In 1834 ontstond de eerste scheur in de vaderlandse kerk: de Afscheiding. Bijna vijftig jaar later, in 1886 had onder leiding van Abraham Kuyper de tweede Uittocht plaats: de Doleantie. Deze twee groepen verenigden zich in 1892 tot de Gereformeerde Kerken. Een kleine groep maakte bezwaar tegen die „vereniging" en deed niet mee. Men vond dat de gemeenten er niet voldoende in gekend waren en dat de hele zaak van bovenaf opgelegd was. Bovendien stond men afwijzend tegenover Kuypers opvattingen ten aanzien van wedergeboorte en doop. Eén van de bezwaarde predikanten schreef:

„Sommigen dezer bezwaarden kunnen zich onmogelijk vereenigen met de genomen besluiten van de Synode der Christelijke Gereformeerde Kerk, en zullen blijven wat ze waren: Christelijk Gereformeerd".

Het was maar een klein getal dat. niet enthousiast kon zijn over de „vereniging": ongeveer 800 personen, en onder hen waren slechts een paar predikanten: Wisse en Van Lingen. Maar hun besluit om zelfstandig te blijven voortbestaan vond hoe langer hoe meer bijval. En thans is het kleine groepje van 1892 uitgegroeid tot een kerkgenootschap van 75000 leden. Een vrij hechte groep die in het geheel van de Gereformeerde Gezindte z'n woordje weet mee te spreken.

Een gedenkboek

Het 90-jarig bestaan van de Chr. Geref. Kerken werd aanleiding tot het samenstellen van 'n gedenkboek. „En toch niet verteerd". De titel herinnert ons meteen aan de geschiedenis van Mozes bij het brandende braambos. Ze is bedoeld als een belijdenis van de trouw van God over dit gedeelte van Zijn Kerk.

Het kloeke en fraaie boek dat thans onze aandacht vraagt doet qua vorm en opzet denken aan andere boeken in dit genre. In 1978 verscheen „Delen of helen", dat de geschiedenis van de Geref. Bond heeft, vastgelegd. In kringen van de Geref. Kerken (Vrijgemaakt) verscheen „Het vuur blijft branden". En tenslotte presenteerden ook de Gereformeerde Gemeenten zo'n kijk-en leesboek ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan onder de titel: , , 'k Zal gedenken".

Twee predikanten, ds. M. Drayer en ds. ]. H. Velema, en één hoogleraar, prof. dr. W. van 't Spijker, stelden dit boek samen. Hun plaats en functie in de Chr. Geref. Kerk staan borg voor een verantwoord geheel. Het is dan ook een werk geworden waaraan men vele aangename uren kan beleven en waarnaar men ook later telkens weer zal grijpen.

Rijk gevarieerd

Behalve de vele foto's die erin opgenomen zijn en die opzichzelf het doorbladeren van dit boek al tot een genot maken, biedt het ook een boeiend stuk geschiedenis van her kerkelijk leven. Het is niet direkt een historisch overzicht, in die zin dat een chronologische volgorde is aangehouden. Het beeld van de Chr. Geref. Kerk wordt meer geschetst aan de hand van verschillende thema's. Allereerst wordt de moeilijke beginperiode geschilderd in een hoofdstuk: „De strijd om het voortbestaan". De verdere opbouw en uitbouw van het kerkelijk leven wordt behandeld in „Kerken en Kerkelijke vergaderingen". En gezien de centrale plaats die de opleiding van de dienaren van het Woord in deze kerken (terecht!) altijd heeft gehad is het niet verwonderlijk dat ook een hoofdstuk handelt over „De Theologische Hogeschool". Een ander hoofdstuk is geheel gewijd aan „Het verenigingsleven". De geschiedenis tussen de twee wereldoorlogen komt aan de orde in „Een nieuwe generatie", waarop een afzonderlijk hoofdstuk volgt over „De Kerk in oorlogstijd".

Het zou interessant zijn uit deze verschillende hoofdstukken te citeren, maar dan zouden we misschien teveel in détails treden. Ik gaf dit overzicht slechts om te laten zien hoe rijk gevarieerd de inhoud van dit boek is.

Spanningen

De Christelijke Gereformeerde Kerken nemen binnen de Gereformeerde Gezindte min of meer een tussenpositie in. Daarin ligt ook hun kracht. En daarmee wordt ook altijd door hun leiders hun legitimiteit verdedigd. Ze zijn immers ontstaan doordat ze niet mee konden gaan met het Verbondsoptimisme van Kuyper. Hoewel het Verbond ook in hun kring steeds een ruime plaats kreeg, waren ze toch beducht voor alle automatisme en vanzelfsprekendheid. Dat bracht hen in een zekere afweerhouding tegenover de Gereformeerde Kerken. Maar naar de rechterzijde moesten ze zich telkens weer afschermen naar de Gereformeerde Gemeenten en aanverwante groepen, want ze waren even beducht voor het domineren van de verkiezing.

Deze tussenpositie is voor de Chr. Geref. Kerken niet altijd eenvoudig geweest. Het is dan ook geen wonder dat er weieens „overlopers" waren. De spanningen en uittredingen worden eerlijk behandeld in een apart hoofdstuk „Spanningen de jaren door". Zo is er de kwestie-Berkhof geweest die om zijn opvatttingen over het duizendjarig rijk de kerken heeft verlaten. Een enkele predikant ging over naar de Gereformeerde Kerken. Anderen traden uit (Van Minnen, Visser) en bleven als „vrije gemeenten" voortbestaan, terwijl enkele andere predikanten overstapten naar de Geref. of Oud Gereformeerde Gemeenten.

Desondanks blijven er in de Chr. Geref. Kerken stromingen te onderscheiden. Het noorden en het oosten heeft altijd een andere „ligging" gehad dan het westen. En de predikanten die in de kerken bleven, maar qua theologie en prediking toch dicht in de buurt van de Geref. Gemeenten zitten, hebben zich de laatste jaren wat georganiseerd in „Bewaar het Pand", dat toogdagen houdt en een blad uitgeeft. Ik vind het wat wonderlijk, terwijl de spanningen zo eerlijk en evenwichtig worden beschreven, dat zelfs de naam van „Bewaar het Pand" nergens wordt genoemd...

Verhouding tot andere kerken

Ook aan de verhouding tot andere kerken is een hoofdstuk gewijd en wie enigszins thuis is in de Chr. Geref. Kerken zal zich niet verwonderen dat deze bijdrage van de hand van Velema is... Hij is uitgesproken „de man van het midden" die zijn eigen kerken door en door kent, maar tevens de man die allerlei contcaten heeft naar buiten. Ook hier verdedigt hij, zoals we dat van hem gewend zijn, het eigen bestaansrecht van de Chr. Geref. Kerken en signaleert hij ook hun positie „tussen twee vuren", enerzijds de Geref. Kerken, anderzijds de Geref. Gemeenten. Ook de problematiek van de toenadering tot de Geref. Kerken (Vrijgemaakt), later tot de Nederlands Gereformeerde Kerken, blijft uiteraard niet onbesproken.

Wat opvalt is, dat de Nederlandse Hervormde Kerk nauwelijks in het vizier komt. Wel worden contacten vermeld binnen de C.O.G.G., maar verder is het alsof de kerk der vaderen niet bestaat. Vanuit het standpunt van de Afscheiding kunnen we dat ook wel begrijpen. Maar betreuren doen we het ook! Want wanneer we zo kennis nemen van al wat er leeft binnen de Chr. Geref. Kerken, wat is er dan veel dat wij herkennen, veel dat ons moest verbinden! Maar de kerkelijke kloof is blijkbaar wel erg diep. Wij, van onze kant weigeren uiteraard de Afscheiding te zien als een werk Gods, zij van hun kant kunnen nooit begrijpen dat wij blijven in een kerk waarin ook allerlei dwaalleer wordt getolereerd.

Een wens

Samenvattend: „En toch niet verteerd" is een boek dat ik aan iedereen die geïnteresseerd is in het kerkelijk leven zou willen aanbevelen. Er wordt een portret geschilderd waarin we ook onszelf een beetje zullen herkennen. Het kost ons dan ook geen moeite om velen in de Chr. Geref. Kerken als broeders te zien. En dat doet ons opnieuw de wens uitspreken dat ook de kerkelijke muren nog eens afgebroken zullen worden, of althans niet zó hoog meer opgetrokken dat we er niet overheen kunnen kijken! Want het gaat toch in de kerk niet om ónze identiteit of ónze legitimiteit, maar om het Koningschap van de Heere Jezus Christus. Menselijk gezien zouden we denken dat het wel een vrome wens zal blijven. Maar bij de Heere zijn alle dingen mógelijk. Hij zegt: Ik, de Heere, word niet veranderd. DAAROM zijt gij, o kinderen van Jacob, niet verteerd.

N.a.v.: „En toch niet verteerd". Uit de Geschiedenis van de Christelijke Gereformeerde Kerken sinds 1892 door ds. M. Drayer, prof. dr. W. van 't Spijker en ds. J. H. Velema. Uitg. J. H. Kok, Kampen, 192 blz. Prijs ƒ 39, 50.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.hertog.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 12 november 1982

Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's

En toch niet verteerd

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 12 november 1982

Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's