Reformator van Staatsburg stierf 450 jaar geleden

Bucer, in ons land vooral bekend door publicaties van prof. dr. W. van 't Spijker en zijn opvolger als hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Chr. Geref. Theologische Universiteit in Apeldoorn prof. dr. H.J. Selderhuis, werd op 11 november 1491 in Schlettstadt (Elzas) geboren. Hij ging eerst naar de Latijnse School en kwam daarna, volgens Bucerkenner dr. G.J. van de Poll niet tot zijn genoegen, terecht in het klooster van de Dominicanen (Predikheren). Hij bleef daar tien jaar, onderging de invloed van Erasmus en ging theologie studeren in Heidelberg. In die stad en in een Augustijner klooster kwam hij onder invloed van de vroegere Augustijner monnik Maarten Luther

Bucers keerpunt
Bucer hoorde zijn voornaamgenoot in 1518 spreken over de vrije wil en dit werd het keerpunt in het leven van de monnik Bucer. Hij ging werken van Luther vertalen en corresponderen met andere hervormingsgezinden, onder wie Melanchthon, Spalatinus en Capito. In 1521 liet hij zich door de paus ontheffen van zijn kloostergeloften. Op de Rijksdag van Worms zag en hoorde hij Luther en Bucer werkte later aan enkele hoven op reformatiegezinde wijze. Geëxcommuniceerd vluchtte hij naar Straatsburg, waar de denkbeelden van Luther al waren doorgedrongen. Een kwart eeuw bleef Bucer in deze stad werkzaam. Hij reformeerde er de hturgie, stichtte een universiteit en schreef strijdschriften over de mis als zware afgoderij. Ook hervorming van de kerk door een kerkorde en kerkelijke tucht en het bestrijden van (uitwassen) van de Wederdopers zag hij als zijn taak. Maar Bucer was ook een man die de toen al zichtbare breuken in de Reformatie zocht te helen, tussen Zwingli en Luther en zelfs met verzoeningsgezinden in de R-K Kerk. Hij was geen scheurmaker, maar oecumenisch gezind in die zin, dat een aantal geloofswaarheden niet konden worden vervangen. Maar verder dacht hij ruim over de kerkregering en de wereldlijke overheid. Daarom kon Bucer ook onder lutherse vorsten en in Engeland onder de Anglicaanse koning werken.

Avondmaalsleer
. Zijn Avondmaalsleer zocht ook het midden tussen Zwingli's opvatting (een louter symbool, geen aanwezigheid van Christus aan de H. Dis) en die van Luther (Christus is, zij het anders dan in de r-k leer van wezensverandering, toch op mystieke wijze in brood en wijn aanwezig). Bucer werkte niet alleen in Straatsburg, maar hervormde op verzoek van de reformatiegezinde aartsbisschop van Keulen, Hermann von Wied, diens bisdom. Ook voor Hessen en Kassei schreef hij kerkorden en hij zorgde ervoor dat daar de 'Confirmatie' (Geloofsbelijdenis voor jongeren) werd ingevoerd. Ook de tuchtoefening was voor hem een zaak van belang. Door zijn 'oecumenische' houding kon hij diverse Wederdopers weer terugvoeren in de kerk. In Straatsburg ontmoette hij wel tegenkanting, maar hij kreeg daar steun van Johannes Calvijn. Die was uit Genève verbannen en werd in Straatsburg met open armen ontvangen. Hij ging daar op verzoek van Bucer de Franstalige gemeente dienen. Ook elders in de vluchtelingengemeenten werd de liturgie van Bucer ingevoerd, met de nauwe relatie tussen schuldbekentenis, prediking en Avondmaalsviering.

Naar Engeland
In 1548 moest Bucer weg uit Straatsburg, omdat hij weigerde het zogeheten Interim van keizer Karei V te tekenen. Hij kreeg diverse aanbiedingen, maar ging nu naar Engeland, daar uitgenodigd door aartsbisschop Cranmer (die later als martelaar zou sterven). Bucer herzag o.a. in Londen het eerste Book of Common Prayer (zeg maar het Anghcaanse Dienstboek), schreef er diverse werken (o.a. over het Rijk van Christus) en was er hoogleraar exegese (vooral van het Nieuwe Testament) in Cambridge. Hij stierf er op 59-jarige leeftijd en later werd zijn stoffelijk overschot door vijanden - via een Spaanse Inquisiteur? - opgegraven en alsnog verbrand. Bucer mag voortleven in zijn werken, waaronder het door prof. Selderhuis vertaalde 'Over de ware zielzorg'. Hij pleitte voor vier ambten in de kerk: doctor en leraar, predikant, oudste en diaken. De kerkelijke tucht wenste hij gehandhaafd te zien. Zijn Doopopvatting week wat af van die van Calvijn. Hij was - zo benadrukten recent in het Nederlands Dagblad prof. Selderhuis en de Hervormde drs. M. van Campen van de Chr. Hogeschool Ede - een man van de oecumene en vooral van gemeentegroei en kerkstichting.

Bucer en de oecumene
Bucer zou, meende Van Campen in het ND, veel kunnen betekenen voor die kerkgroei, waarvoor men nu vaak naar Amerikaanse experimenten als dat van Willow Creek kijkt. En Selderhuis vond in datzelfde ND dat Bucer zowel voor de kleine oecumene van het (reformatorische) Contactorgaan Geref. Gezindte als voor de grote van Samen-op- Weg heel wat zou kunnen betekenen. Maar zijn betekenis op deze terreinen is vaak onderschat of niet meer bekend. Mede ter herdenking van deze grote hervormer publiceren wij hierbij een artikel over Bucer met zeer actuele betekenis: Bucer en het huwehjk. De auteur hiervan, prof. H.J. Selderhuis, is op Bucer gepromoveerd. In ons land wordt er niet zoveel aandacht aan Bucer 450 jaar na zijn dood geschonken. In Emden is dat wel gebeurd met een studiedag, een symposium en een expositie. Ook in Cambridge is men zijn vroegere hervormer en hoogleraar nog niet vergeten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen