Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

VRO-voorzitter: "Als het principe geld gaat kosten, is het vaak snel verdwenen"

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

VRO-voorzitter: "Als het principe geld gaat kosten, is het vaak snel verdwenen"

Zondagswerk (3)

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

De middenstanders in de gereformeerde gezindte voelen zich belaagd. Hoe lang kunnen ze nog standhouden in een maatschappij die met God en zijn Woord geen rekening houdt? Vooral de nieuwe Winkeltijdenwet vormt een reëlebedreiging. Heeft de zaak nog toekomst als je principieel weigert om ook op zondag de deuren te openen? De VRO (Verenigde Reformatorische Ondernemingen) acht het de hoogste tijd om de handen ineen te slaan.

Op een warme avond in juni kwamen de leden van de Vereniging Verenigde Reformatorische Ondernemingen (VRO) in een openbare vergadering bijeen. Het bestuur was aangenaam verrast door de opkomst. Het afgehuurde zaakje in het Postiljon Motel te Bunnik was afgeladen vol. Niet alleen leden, maar ook geïnteresseerde ondernemers hadden gehoor gegeven aan de oproep in het Reformatorisch Dagblad om naar Bunnik te komen.

Na het afwerken van een aantal huishoudelijke punten werd voor alle aanwezigen de doelstelling nog eens geformuleerd. De VRO beoogt de samenbundeling van reformatorisch ondernemers die zich laten leiden door het Woord van God, en "mitsdien met name geen produkten aanbieden of diensten verrichten op zondag". Het eendrachtig optrekken maakt gezamenlijke bezinning en belangenbehartiging mogelijk. Er is ook een commercieel aspect, zo werd duidelijk. Veel reformatorische winkeliers vrezen omzetverlies als de concurrent op zondag open gaat. Verlies dat gecompenseerd zou moeten worden door consumenten uit eigen kring, die bewust gaan kopen bij de huisgenoten des geloofs. Om dat te vergemakkelijken is onder meer besloten een "Gouden Gids" van "reformatorische ondernemingen" op te stellen.

Advertentiebeleid
Oprichters van de VRO waren de ondernemers A. van de Braak, eigenaar van Kaasschieter Brillen in Barneveld, en R.J. Seip, directeur van Burchthuys Interieur in Rotterdam. Belangrijkste reden was onvrede over het advertentiebeleid van het Reformatorisch Dagblad. De acquisitie van het RD is in hun ogen te actief Een visie die gedeeld wordt door de overige VRO-leden. Er komen steeds meer vreemde eenden in de bijt, tot schade van de adverteerders uit eigen kring, menen ze. Contacten met de directie van de ERDEE-holding hadden niet het gewenste resultaat. Het verschil van mening zit vast op de criteria die aangelegd worden bij het werven van advertenties. Voor de directie van het RD en Terdege liggen die in het aangeboden produkt en de inhoud van de advertentie, zo liet ERDEE-directeur ing. J. Koetsier weten in een reactie op de oprichting van de VRO. De persoon en opvattingen van de adverteerder spelen geen rol. Concreet: Een oud-gereformeerde kledinghandelaar die met damespantalons wil adverteren krijgt nul op het rekest, de rooms-katholieke rijwielhandelaar die Sparta's in de aanbieding heeft, kan ze paginagroot aanbieden. Wanneer de persoon van de adverteerder tot criterium wordt verheven, vermenigvuldigen de vragen. Moet de advertentie van een onkreukbare humanist worden geweigerd en die van een ondernemer uit eigen kring met een aanvechtbare levenswandel worden geplaatst? En hoe moet die levenswandel gecontroleerd worden?

VRO-opticiëns
Voor de initiatiefnemers van de jonge ondernemersvereniging ligt de pijn met name in het feit dat ook bedrijven die op zondag geopend zijn, kunnen adverteren. Met dit verschil dat ze in het AD vermelden dat ze de hele week geopend zijn, terwijl dat in het RD "van maandag tot zaterdag" is. Een misleiding van de lezers, vindt Van de Braak. De directie van het RD ontkent dat. De advertentie is feitelijk juist en consumenten die doordeweeks in zo'n zaak komen, zijn niet verantwoordelijk voor de arbeid die daar op zondag wordt verricht. Omdat de partijen niet bij elkaar kwamen, werd vorig jaar de VRO opgericht, die inmiddels circa honderd leden telt. Door een vignet in hun advertenties kunnen ze kenbaar maken dat ze tot de gereformeerde gezindte behoren. Gekozen werd voor een kerkje met daarin de letters VRO. Het functioneert als een zegel van principiële betrouwbaarheid. Zo gaf bestuurslid Doornekamp van Doornekamp Stijlvol Wonen in Poeldijk onlangs in een advertentie aan dat de onderneming is aangesloten bij Interieurwaarborg. Ter garandering van de kwaliteit. Eronder volgde de mededeling dat de onderneming tevens lid is van de VRO. Daarmee wordt de identiteit onderstreept. Een drietal reformatorische opticiens, onder wie Van de Braak, adverteert inmiddels gezamenlijk en presenteert zich als VRO-opticiëns.

Zondagsheiliging
Door ziekte binnen het bestuur maakte de vereniging een moeizame start. Inmiddels is een interim-voorzitter aangetrokken in de persoon van A.J. Kersten, voormalig financieel-directeur van het ziekenhuis Gelderse Vallei te Bennekom. Door zijn maatschappelijke achtergrond is de relatie van Kersten tot de VRO wat minder emotioneel. Hij behoort niet tot de initiatiefnemers en heeft geen eigen bedrijf Van meet af aan heeft hij ernaar gestreefd om de negatieve optiek van de vereniging, met name richting het Reformatorisch Dagblad, om te buigen in een positieve doelstelling. Waarbij hij keer op keer benadrukt dat christelijk ondernemerschap niet alleen met het vierde gebod te maken heeft. Het vignet van de VRO is inmiddels aangepast. Het kerkje heeft plaatsgemaakt voor een driehoek. „In het christelijk ondernemerschap gaat het om zorgvuldig, moreel en ethisch verantwoord handelen", zegt Kersten. „Zo kom je bij de Tien Geboden, waarvan de zondagsheiliging er een is. Ik hoop dat het bij de ondernemer die overeenkomstig de Bijbel z'n beroep wil uitoefenen om meer gaat dan alleen het bord op de deur: Wij zijn op zondag gesloten. Deugt voor het overige van 's mans bedrijfsvoering niets, dan geef ik voor die zondagsheiliging ook weinig."

Hotel
Van de Braak beaamt deze woorden. Tegelijk wijst hij erop dat vandaag juist de zondagsrust onder vuur ligt. Mede door aanpassing van de wetgeving op dit punt. Dat rechtvaardigt voor hem in de huidige situatie een onderstreping van het vierde gebod. „Er zijn nu op zondag winkels open in plaatsen waarvan je dat vijfjaar terug absoluut niet verwacht had. Ik kan niet zeggen hoezeer mij dat ter harte gaat. Niet in de eerste plaats vanwege het feit dat ik misschien inkomsten ga derven, al zal ik ook m'n bedrijfin stand moeten houden. Maar het gaat mij voor alles om de eer van God." De VRO is volgens de Barneveldse zakenman geen organisatie die de wereld buiten Nederland kan houden. „Dat pretenderen we ook niet. Wel moeten we doen wat we kunnen en duidelijk laten weten waar we staan. Dat we liever op zondag ons bedrijf gesloten houden, met alle gevolgen van dien, dan dat we de dag des Heeren ontheiligen." Opvallend is dat de VRO het eigen standpunt niet consequent hanteert. Zo leert de ledenlijst dat ook ondernemers uit de reisbranche zich bij de vereniging kunnen aansluiten. Terwijl ze onmiskenbaar "produkten of diensten aanbieden of verrichten op zondag", hetzij persoonlijk of via derden. Gezien het karakter van de meeste reizen kan toch moeilijk van noodzakelijke arbeid worden gesproken.

Cursus
Van de Braak wil alleen kwijt dat hij op zondag nooit gebruik zal maken van een hotel. Kersten heeft in zijn vorige loopbaan voor zijn werk meer dan eens een zondag in een hotel moeten doorbrengen. ,Juist vanwege het feit dat ik op zondag niet reis. Maar ik heb die dag nooit gevast, dat wil ik eerlijk bekennen. Omdat ik bewust op zaterdag vertrok, genereerde ik dus op zondag arbeid voor het hotelpersoneel. Als u dat constateert, slaat u de spijker op de kop. Het geeft meteen aan hoe onvoorstelbaar moeilijk de materie is. Al wil je niet van deze wereld zijn, je staat er wel middenin. Wanneer je de doelstelling van de VRO tot z'n uiterste consequentie doorvoert, kom je bij de Amish in Amerika uit. Ik denk niet dat dat de bedoeling is." Ook Van de Braak beseft dat wereldmij ding niet de oplossing is. Aan de andere kant is hij beducht voor afglijding en aanpassing, onder druk van de omstandigheden. Een druk die hij ook zelf aan den lijve ervaart. „Als opticiens moeten we ieder jaar bijscholen. Dat kan op zaterdag of zondag. Zou je een aantal keren op zaterdag ziek zijn, dan is het mogelijk dat je je erkenning verliest wanneer je op zondag geen cursus wilt volgen. Als ik zie hoe snel het gaat, durf ik niet te zeggen hoe onze maatschappij er over tien jaar uitziet. En velen in de gereformeerde gezindte hebben het nog steeds niet in de gaten."

Beleidsplan
Wat de VRO in deze situatie kan betekenen, is nog wat onduidelijk. Een helder beleidsplan ontbreekt, erkent Kersten. „De kern van het initiatief spreekt me aan, maar tegen de vertaling kijk ik denk ik wat nuchterder en objectiever aan dan een deel van de leden. Ondernemers zijn geneigd om heel sterk vanuit hun eigen bedrijf en positie te redeneren. Het is allemaal heel eenvoudig begonnen. Nu de uitgangspunten meer invulling moeten krijgen, komen de vragen. Wat willen we nu precies? En hoe kunnen we de idealen concreet gestalte geven? U bent natuurlijk niet de enige die dat aan de orde stelt. Sinds mijn aantreden heb ik aangedrongen op een stuk bezinning. Je bent er niet met het bekritiseren van andere organisaties, binnen of buiten de eigen kring. We zullen zelf een duidelijke visie moeten hebben. Ik vraag me soms af of we gezamenlijk beseffen over welke problemen we het hebben. De nieuwe Winkeltijdenwet staat niet op zichzelf, maar past binnen een samenleving waarin christelijke waarden en normen niet meer maatgevend zijn. We komen meer en meer in een zendingssituatie terecht. Hoe stel je je daarin op? Dat is de wezenlijke vraag. Grondige bezinning daarop voorkomt dat je naar buiten toe erg zwart-wit bent in je uitspraken, maar er intern niet de logische consequenties aan verbindt."

Optisch glas
Van de Braak kan dicht bij huis blijven als het gaat om de complexiteit van het vraagstuk rond zondagsarbeid. „De produktie van zuiver optisch glas duurt langer dan zeven dagen en moet continu plaatsvinden. Als wij daarover na gaan denken, zou niemand een bril mogen dragen. Laat staan verkopen. Ik denk dat er bijna geen produkt meer is waaraan geen zondagsarbeid is verbonden. In dat opzicht zijn we allemaal schuldig. Maar ik denk niet dat we daarom een beroep mogen kiezen waarin wij persoonlijk en actief op zondag mee moeten werken aan dergelijke produktieprocessen. Meer dan ooit is volgens de Barneveldse ondernemer geboden dat reformatorische ondernemers de handen ineen slaan. Daarbij ondersteund door het Reformatorisch Dagblad, als het belangrijkste nieuws- en advertentiemedium binnen de gereformeerde gezindte. Concreet denkt hij onder meer aan het opstarten van een reformatorische banenpool en het stimuleren van ondernemerschap, om de werkgelegenheid in eigen kring te vergroten.

Consumenten
In de praktijk ziet de oprichter van de VRO meer polarisatie dan verbroedering. Het stemt hem vaak treurig. „We moeten elkaar tot een hand en een voet zijn. Elkaar corrigeren, zonder dat we veroordelend de vinger opheffen. Nederland was het meest christelijke land ter wereld, en is nu het minst christelijke land. Toch hebben we nog altijd christelijke scholen, een reformatorische krant, reformatorische bladen. Die kan God gebruiken om wonderen te doen. Daar ben ik van overtuigd. Maar dan moeten we elkaar niet afgaan breken." Kersten ziet in de huidige ontwikkeling een toetssteen voor het geheel van de gereformeerde gezindte. Niet alleen de ondernemer, maar ook de consument zal rekenschap moeten geven. „Dat is voor mij een heel wezenlijk punt. Wat heeft het individu voor zijn principe over. De toekomst zal het leren. Als het principe geld gaat kosten, is het vaak snel verdwenen. Daar ligt mijn grootste zorg."

Volgende keer RMU-directeur P. Schalk: „Het is steeds moeilijker aan te geven welke arbeid noodzakelijk is."

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 23 augustus 1995

Terdege | 72 Pagina's

VRO-voorzitter:

Bekijk de hele uitgave van woensdag 23 augustus 1995

Terdege | 72 Pagina's