Samen hebben we een ideaal...

Het is alweer ruim zeven jaar geleden dat de Reformatorisch Maatschappelijke Unie van de grond kwam. Zeer tegen de zin van het CNV, dat weinig behoefte had aan een "reformatorische vakbond" ter rechterzijde. H. Hofstede, voorzitter van het CNV, waarschuwde krachtig voor versnippering van de christelijk-sociale beweging. Het weerhield de stuwende krachten achter de RMU er niet van hun plannen door te zetten. Op twaalf december 1983 werd de unie officieel opgericht als een maatschappelijke organisatie voor werknemers èn werkgevers in de gereformeerde gezindte. In tegenstelling tot de vakbonden wil de RMU beide groepen niet als rivalen, maar als partners zien. Bij eventuele conflicten zijn niet "confrontatie" en "actie" de trefwoorden, maar "harmonie" en "dialoog". Hoewel de RMU indien nodig vakbondswerk niet schuwt, heeft zij een bredere doelstelling dan de vakorganisaties. Ook bezinning op maatschappelij k-ethische vragen op het terrein van de arbeid neemt een belangrijke plaats in. Zo verscheen onder meer een brochure over zondagsarbeid en over medezeggenschap.

Idealistisch
Ondanks het vele goede werk dat is verricht, heeft de RMU niet de plaats verworven waarop de oprichters hadden gehoopt. Het ledental is beperkt gebleven tot een vijfduizend, wat betekent dat het gros van de werknemers en werkgevers in de gereformeerde gezindte het nut van het RMU-lidmaatschap niet al te hoog inschat. Om haar image te verbeteren besloot de unie een grootscheepse wervingsactie op poten te zetten en nieuwe beleidsplannen te formuleren. Dat betekent volgens RMU-voorzitterJ.W. Overeem, in het dagelijks leven groepscommandant van de Rijkspolitie te Leusden, niet dat de RMU principieel een andere koers gaat varen. ,,De weg van een idealistisch clubje naar een professionele hulpverleningsorganisatie is er een van vallen en opstaan. Dat zal duidelijk zijn. Toch hebben we de doelstellingen waarmee we zijn gestart in de achterliggende jaren redelijk kunnen realiseren. Wat we willen is het werk van de RMU uitbouwen en verdiepen. Maar gefundeerd op dezelfde uitgangspunten." Heeft de RMU zich in de loop van de jaren niet meer ontwikkeld in de richting van een vakbond? „Als leden bij ons komen met een hulpvraag, dan zullen wij hun belangen behartigen. Maar we zijn uitdrukkelijk geen vakbond. Bezinning blijft voor de RMU voorop staan, al doen we soms werk dat vakbonden ook doen."

Bezinning
Drs. J. Mulder, directeur van het wetenschappelijk instituut van de SGP en binnen hetRMU-bestuur actief als secretaris, heeft de indruk dat velen binnen de gereformeerde gezindte door onbekendheid met de doelstelling geen raad weten met de RMU. ,,Je bespeurt dat voor velen onduidelijk is wat nou eigenlijk het eigene van de RMU is. Ze vereenzelvigen de RMU met een belangenorganisatie. Terwijl belangenbehartiging de derde doelstelling van de organisatie is. Daaraan vooraf gaan bezinning en het stimuleren van een harmonische verhouding tussen werkgevers en werknemers, waarbij de belangen van beide groepen niet als tegengesteld worden gezien." Is onbekendheid met de doelstelling van de RMU de enige oorzaak van de geringe ledenaanwas, of speelt ook een stukpragmatisme een rol: wat kost de RMU meen wat levert die me op? ,, Ik vrees dat dat een van de belangrijkste oorzaken is. Helaas moetje zeggen dat ook in onze achterban bezinning niet gerangschikt wordt onder de persoonlijke baten." J. Schouls, tweede voorzitter van de RMU en als ouddirecteur van aannemingsbedrijf gebroeders Schouls b.v. in Leiden representant van de werkgevers binnen de unie, vreest dat de teleurstellende groei van de RMU ook te maken heeft met een niet-onderkennen van de voortgaande secularisatie in onze samenleving. „Te weinig wordt het gevaar ingezien van toenemende zondagsarbeid en de gevolgen van bij voorbeeld een Wet Gelijke Behandeling. Velen worden pas lid van de RMU als ze concreet in de problemen zitten en hulp nodig hebben. Dan waren ze natuurlijk allang van plan om lid te worden, ze deden het alleen niet. Dat vind ik onjuist. Ook in het licht van de solidariteitsgedachte. Als je zelf geen problemen hebt, steun je indirect je naaste die wel in moeilijkheden verkeert."

Contributie
gen. Houdt u wel voldoende rekening met het praktische gegeven dat het salaris van de gemiddelde arbeiderz'n grenzen heeft?
Overeem: ,,Wij hebben daar met de opbouw van onze contributie zeker rekening mee gehouden. Het is een christelijke gedachte dat mensen die veel hebben meer kunnen bijdragen. De mensen met een laag inkomen betalen bij ons een lage contributie. Jongelui die nog niet verdienen kunnen zelfs gratis lid worden. Bovendien kun je ons niet vergelijken met eenNPV,eenVBOKen meer van dergelijke, overigens zeer goede instellingen. Wij leveren onze leden eenprodukt, namelijk een stuk bezinning en ledenhulp. Dat kost geld." Het verwijt dat de RMU te duur is, vindt u niet reëel?
Mulder: ,, Vergelijk je onze contributie met die van het FNV, het CNV, maar ook het GMV, dan zitten wij aan de lage kant. Dat onze mensen de RMU toch duur vinden, is een gevolg van het feit dat ze voorheen niet georganiseerd waren. Heb je nooit iets betaald, dan valt het bedrag meestal tegen."

Geldelijke impuls
In hoeverre is het vor werknemers een bezwaar dat binnen de RMU ook werkgebers een plaats hebben en de unie mede met geld van de Vereniging voor Reformatorishc getuigenis in het Commerciële Leven in hetzadel is geholpen?
Schouls: „Ik ben zelf VRCL-lid, dus ik kan met twee petten op praten. Een aantal hoofdbestuursleden van de RMU is lid van de VRCL, maar van een verstrengeling van beide organisaties is absoluut geen sprake. De RMU heeft in het begin inderdaad een geldelijke impuls gehad van de VRCL om de zaak op te starten, maar dat heeft nooit tot gevolg gehad dat de VRCL invloed heeft gehad op het beleid van de RMU."
Overeem: ,,Je moet die financiële ondersteuning door de VRCL ook niet overschatten. We begonnen met niets. Aan allerlei mensen en organen in onze achterban hebben we om giften gevraagd en dat heeft er onder meer toe geleid dat de VRCL ons eenmalig een gift van vijfduizend gulden heeft gegeven. That'sall."

Harmoniemodel
Essentieel voor de RMU is het werken volgens het harmoniemodel, waarin werkgevers en werkhemeers naast elkaar en niet tegenover elkaar staan. is dat loffelijke ideaal in de praktijk haalbaar?
Schouls: "Wij hebben inmiddels al een heel aantal ledenzaken behandeld, in verband metzondagsarbeid, reorganisatie binnen een bedrijf, afvloeiingsregelingen en ga zo maar door. Gaan we in gesprek met een werkgever, dan presenteren we eerst onze organisatie, vertellen hoe die in elkaar zit en geven aan uit welke grondgedachte we werken. Ik moet zeggen dat zo'n introductie altijd heel goed overkomt. Dat is men niet gewend. Onze ervaring is dat zo toch de meeste zaken in harmonie opgelost kunnen worden.''
Overeem: ,, Ik zou niet graag zeggen dat wij het altijd goed hebben gedaan. Maar in het algemeen is onze ervaring dat met het harmoniemodel prima te werken valt. Wat belangrijker is, wij zijn ervan overtuigd dat het een bijbels modelis."

Publiciteit
Ik kan me voorstellen dat het invulling geven aan de harmoniegedachte hiet moeilijkst is bij conflicten in een bedrijf waarvan zowal directeur als personeelsleden lid zijn van de RMU. De belangen van de verschillende RMU-leden kunnen dan haakts op elkaar staan. Hoe gaat u daarmee om?
Overeem: "We hebben daar inderdaad mee te maken gehad. In zo'n geval krijgt zowel de werkgever als de werknemer een delegatie ter behartiging van zijn belangen ter beschikking. Die twee delegaties proberen met elkaar tot overeenstemming te komen. Natuurlijk is dat niet altijd eenvoudig, maar ook in dergelijke situaties proberen wij de harmoniegedachte gestalte te geven.'' De ontslagaffaire bij Baan Info Sijstems werd in de gereformeerde gezindte als een test-case voorde houding van het RMU-bestuur beschouwd. Geeft dat niet aan dat de samenwerking van werkgevers en werknemers in de RMU bij conflicten in eigen kring onder druk komt te staan?
Schouls: ,, Ik denk dat die kwestie vooral gecompliceerd werd door de houding van de reformatorische pers. Daar hebben we wel van geleerd. In zo'n conflictsituatie zullen voortaan tussen de partijen duidelijke afspraken worden gemaakt over wat in de publiciteit wordt gebracht. Anders is het gevaar groot dat tegenstellingen door de pers worden aangescherpt en opgeblazen, wat de onderlinge verhoudingen tussen de partijen schaadt."

Medezeggenschap
De belangrijkste doelstelling uan de RMU is nog altijd bezinning. In dat kader worden regelmatig discussienota's gepresenteerd. Inmiddels zijn zondagsarbeid, medezeggenschap, de verzorgingsstaat en het milieu aan de orde geweest. Heeft de RMU, gezien het complexe van deze onderwerpen, voldoende kader in eigen huis om dergelijke brochures te schrijven?
Mulder: ,,De leden van de werkgroep die een thema voorbereidt worden gerecruteerd uit de eigen achterban. Gelukkig krijgen we in toenemende mate deskundigheid binnen de RMU. Je hebt ook steeds meer kennis in eigen huis nodig om alle problemen het hoofd te kunnen bieden." De nota over medezeggenschap heeft nogal wat kritiek uitgelokt. In de brochure wordt medezeggenschap positief beoordeeld op grond van het feit dat de mens beelddrager van God is. Wordt in deze visie niet te weinig onderkend dat dat beeld door de zondeval zwaar geruïneerd is en de mens van nature zijn eigen eer en voordeel zoekt, ook in zijn handelen binnen een bedrijf?
Overeem: ,, Als uit de brochure "Medezeggenschap" een wat optimistisch mensbeeld naar voren is gekomen, dan moet ik toch zeggen dat dat bij ons zeker niet aanwezig is. Wel hebben we aan willen geven dat een bedrijf geen kudde beesten met een aanvoerder is, maareen organisatie van mensen die door God geschapen zijn naar Zijn beeld. Wij erkennen volledig dat dat beeld gehavend is door de zondeval, maar dat neemt niet weg dat, om met Calvijn te spreken, een[> restvan dat beeld is overgebleven."

Niet consequent
Ik heb de indruk dat de werkgevers in reformatorische kring in het algemeen niet staan te trappelen uan ongeduld om een ondernemingsraad in te stellen?
Schouls: „Dat is een juiste constatering. Aan de andere kant zijn er in onze gezindte ook werkgevers die een zeer goede relatie hebben met hun ondernemingsraad. De vraag is: hoe functioneert zo' n orgaan? Duidelijk is dat elke werkgever gediend is met een goede overlegsituatie in zijn bedrijf, al hoeft dat overieg niet direct gestructureerd te zijn in een ondernemingsraad. De bezwaren tegen een OR zijn denk ik vooral te verklaren uit de ontstaanswortels ervan. Je moet wel zeggen dat men op dit punt niet altijd consequent is. Er zijn nogal wat mensen die moeite hebben met een OR, maar tegen de participatie van de SGP in onze democratie geen enkel bezwaar hebben. Stellen wij ons principieel op het standpunt dat mensen uit onze gezindte niet kunnen participeren in een OR, dan betekent dit dat in een wettelijk voorgeschreven ondernemingsraad niemand zitting heeft die rekening houdt met Gods Woord.''

Complex
Overeem: ,,We moeten ook niet vergeten dat de structuren in het bedrijfsleven niet meer zijn te vergelijken met die van een generatie terug. Je hebt een directie, aandeelhouders, een raad van commissarissen... Daardoor wordt de gezagsstructuur steeds moeilijker te plaatsen in bijbels licht. Wie heeft nu in een grootschalige onderneming het gezag? Daar komt nog bij dat deze bedrijven vaak zo complex zijn, dat het alleen maar toe te juichen valt als door werknemers positief kan worden meegedacht en meegesproken. De grens ligt voor ons bij het instemmingsrecht. Dat wijzen we af.'' Hoe gaat u er als RMU mee om als bedrijven die wettelijk verplicht zijn een ondernemingsraad in te stellen, deze verplichting ontduiken? ,, Van uit de Bijbel en de belijdenisgeschriften weten wij, dat we gehoorzaamheid verschuldigd zijn aan de overheid en haar wetten. Ook de wetten die betrekking hebben op het bedrijfsleven. Maar het is niet de verantwoordelijkheid van de RMU om werkgevers te sommeren een OR in te stellen." Hoe ligt dat als een RMUlid laat weten dat in het bedrijf waar hij werkteen OR buiten de deur wordt gehouden en hij daarin verandering wil zien? ,,Zijn er meer mensen in zo' n bedrijf voor wie dat speelt, dan zullen we zeker in contact treden met de werkgever en de vraag van onze leden voorleggen. Maar ook dan volgens het harmoniemodel. Niet met de vuist op tafel. Wij zijn er als RMU niet om een werkgever zijn verantwoordelijkheden uit handen te nemen."

Belangenbehartiging
Ten slotte de belangenbehartiging van leden. Hebt u de achterliggende jaren concrete problemem voor uw leden kunnen oplossen?
Mulder: ,,ln het aantal ledenzaken dat wij in de afgelopen jaren hebben moeten en willen behartigen, is een sterke stijging waarneembaar. In 1988 waren het er 26. In'89 105.Inl990all35.We zien vooral een toename van hulpvragen in verband van een verstoorde relatie tussen werkgever en werknemer. Verder houden we ons bezig met heel praktische zaken als salariskwesties en de arbeidsongeschiktheidsproblematiek. Advisering van de werkgever komt ook voor: denk aan het afsluiten van cao's. In veel gevallen kunnen we als RMU dan duidelijk iets betekenen voor onze leden."
Overeem: , ,Maar in alle gevallen geldt dat we werken volgens het principe van hoor en wederhoor. We gaan er niet per definitie van uit dat onze mensen gelijk hebben. Het komt j voor dat een lid onze hulp vraagt en we na objectief onderzoek moeten vaststellen dat hij of zij in het ongelijk staat. Dat zullen we dan duidelijk maken en daarmee houdt voor ons de zaak op."

Directeur
Gaat de RMU de komende jaren op het oude spoor voort?
Mulder: ,,We staan duidelijk op een kruispunt. De aanloopfase is voorbij. Wat de grondslag van de organisatie betreft, zullen we geen duimbreed wijken. Maar we zullen wel gaan werken aan professionalisering van de RMU. Belangrijk daarvoor is de aanstelling van een directeur per januari 1992, zodat het bestuur zich meer met beleidsmatige zaken bezig kan gaan houden. Nu zijn we noodgedwongen nog te veel met uitvoerende zaken bezig. De financiën laten de aanstelling van een directeur op dit moment nog niet toe. Vandaar onze ledenwerfactie, om zo snel mogelijk naar de tienduizend door te groeien. Dat moet lukken. Als elk lid een lid toevoegt zij n we er." Verwacht u niet dat bij een voortgaande groei belangenbehartiging de plaats van bezinninggaat verdringen?
Schouls: ,,Zeker niet. Gezien de ontwikkelingen op maatschappelijk terrein is bezinning meer dan ooit nodig. Die bezinning moet de grondslag zijn voor ons praktisch handelen. Achteraf kun je nog wel evalueren, maar niet meer bezinnen."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen