Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Van nest naar nest in de Meeuwenduinen

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Van nest naar nest in de Meeuwenduinen

„Met 6000 paren vormen de meeuwen een geweldige verdediging tegen elke indringer`

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

De Meeuwenduinen bij Haamstede zijn in juni het broedgebied van talloze mantelmeeuwen en zilvermeeuwen. Soms tel je op een paar vierkante meter zomaar zes nesten. Van 15 maart tot 15 juli is het gebied gesloten, maar met boswachter Leen van der Weele komen we er toch in. Een unieke excursie.

„Nee, dan moet je nog even wachten tot half juni. Dan hebben we nesten met eieren en met jongen en kun je het proces veel beter in beeld brengen. Zo adviseerde boswachter Leen van der Weele van Staatsbosbeheer, Beheerseenheid Noord-Zeeland, een paar weken geleden. Vandaag is het 10 juni en melden we ons bij de excursieschuur van Staatsbosbeheer in Westenschouwen. Daarna rijden we met de boswachter diep het duingebied in. Gesloten hekken vormen geen belemmering. Uiteindelijk laten we de auto staan en wandelen we verder door een duingebied zonder paden. Normaal gaat een excursie langs de rand van de Meeuwenduinen. Nu gaan we er dwars doorheen.

Voedseltekort
Tussen Haamstede en Westenschouwen zijn de duinen breed en hoog. Van 15 maart tot 15 juli is het gebied van de meeuwenkolonie afgesloten. Zon beschermd en rustig natuurgebied vraagt natuurlijk om meer bewoners dan alleen zilvermeeuwen en mantelmeeuwen. Al snel ontdekken we de prints van reeënhoeven. Volgens de boswachter moeten er zon 300 tot 400 in dit gebied zijn. Overdag leven ze teruggetrokken in het bos, maar in de avondschemering verlaten ze hun dekking voor een wandeling in de duinen. Ook damherten zijn het gebied binnengedrongen. Enkele ontsnapte dieren hebben de afgelopen jaren gezorgd voor een populatie van meer dan 100 damherten. Ze zullen de reeën geen kwaad doen, maar het damhert verdrijft het ree wel uit zijn oorspronkelijke territorium.
Van der Weele houdt zn hart vast als het om de ontwikkelingen gaat. Al jaren wordt er niet meer beheerd. De fazantenpopulatie blijft goed op peil, maar de reeën en damherten komen voedsel tekort. Hij heeft dit voorjaar al vier dode kalfjes aangetroffen. Volgens hem is het noodzakelijk dat reeën en herten beheerd worden. Het is veel barmhartiger om de zwakke dieren af te schieten dan ze te laten creperen. Maar men wil geen jacht. Als mensen zouden zien hoe reekalfjes aan hun einde komen omdat ze onvoldoende voedsel kunnen bemachtigen, zou het oordeel echter wel eens heel anders kunnen uitpakken. Daar is Leen van der Weele van overtuigd.

Minder zilvermeeuwen
In het verleden is de meeuwenstand ook wel kunstmatig op peil gehouden. Gewoon door eieren te rapen. Maar de meeuwen wapenden zich tegen deze handelwijze door hun nesten te verbergen in het struikgewas. Al jaren wordt er niet meer geraapt.
Het duingebied is een bijzonder stukje natuur. Je komt de mooiste bloemen tegen en bijzondere vlinders, maar we komen voor de meeuwen. Vanaf een hoog duin hebben we een prachtig overzicht. Je ziet zowel de vuurtoren van Haamstede als de verkeerstoren van het vliegveld en over de laatste duinenrij heen zie je de zee.
„Zie je die stukken zand? vraagt de boswachter. „Dat zijn verstuivingen. Vroeger hielden we dat angstvallig tegen met inplant van helmgras. Nu laten we de wind zn gang gaan. Dichter bij zee kun je het effect van dat verstuiven nog duidelijker zien.
Daar in het zand zijn al meeuwen. Nu zitten ze nog op hun nest. Als we straks in de buurt komen, gaan ze snel de lucht in. Die meeuwen met dat zwarte dek zijn kleine mantelmeeuwen. De andere zijn gewone zilvermeeuwen. De zilvermeeuw was vroeger duidelijk in de meerderheid, maar de verhouding is verschoven. We hebben nu 65% mantelmeeuwen en 35% zilvermeeuwen. De oorzaak is simpel. De grote vuilnisbelt op het eiland is dichtgemaakt en daar haalde de zilvermeeuw nogal wat voedsel vandaan.

Negen eieren
Behoedzaam daalt de boswachter het duin af. Al gauw wordt duidelijk waarom. Op de meest onverwachte plaatsen liggen nesten met eieren. Soms zomaar in een kuiltje in het zand. Als je niet oppast, stap je er zomaar op. Elk nest dat we zien is een ontdekking. Maar de boswachter loopt verder. En inderdaad, daar komen we op plaatsen waar je op een paar vierkante meter zomaar zes nesten telt. Elk nest heeft drie redelijk grote eieren.
„Hier zie je dat de eieren nogal kunnen verschillen, wijst Van der Weele. „In één nest een grof gespikkelde, een fijn gespikkelde en een egaal groen ei. Toch is dit het nest van één meeuwenpaar. Even verderop zien we dat het half juni is. Er ligt een hoopje dons in het nest. Daarnaast een gaaf ei. Het andere ei vertoont een gaatje waarachter een snaveltje zichtbaar wordt. Je zou verwachten dat ze allemaal tegelijk uitkomen. „Nee, want ze worden ook niet tegelijk gelegd. Er zit twee keer een periode van 48 uur tussen. Een meeuw legt haar eieren dus in etappes.
Elders is het hoopje dons al uit het nest gerold of gestapt. Het doet voorzichtige pogingen om te lopen. „Dat gaat heel snel. Als ze eenmaal uit het ei zijn, zie je ze haast groeien en sterker worden. Uit het ei komen vraagt een groot aantal uren. Je ziet dat het beestje bezig is. Maar als er eenmaal contact met de buitenlucht is, moet het vogeltje in het ei eerst droog worden. Dan pas breekt het de schaal verder open en stapt het de duinenwereld in. Als je een handje zou helpen door de schaal expres te breken, betekende dat de dood van het kleine meeuwtje.
Dan komen we iets heel bijzonders tegen: een prachtig nest met negen eieren. „Dat heb ik nog nooit gezien, roept de boswachter. „Ik heb er wel eens van gehoord, maar ik zie het nu voor het eerst. Dit moet het nest zijn van drie paar meeuwen, want een meeuw legt echt niet meer dan drie eieren. Je ziet ook dat er veel werk is gemaakt van het nest. Het is een echt bouwsel. Wonderlijk

Babyvoeding
Hoe brengt een meeuwenpaar drie jongen groot? „Dat is een verhaal apart. Een zilvermeeuw voedt zich met kleine visjes uit de zee, met schelpdieren en met afval van de vuilnisemmers en vuilnisbelten. Daar zit van alles tussen. Botjes, schelpen, plastic, en dat komt allemaal in zn maag. Als de meeuw terugkomt bij zn nest werkt hij eerst een braakbal naar buiten. Je ziet ze hier overal liggen. Ik zal er eentje open maken. Schelpenresten en botten en niet zulke kleine ook. Dat zijn gewoon karbonadebotten uit de vuilnisemmer. Hij stikt er niet eens in. Maar het is ook geen voer voor zn jongen. Daarom gaat die braakbal met afval er het eerst uit. Daarna pikken de jongen tegen die rode plek aan de onderkant van de snavel. Dat veroorzaakt braakneigingen, waardoor de inhoud van de meeuwenmaag naar buiten komt. Dat is perfecte babyvoeding voor de jongen.

Vleesindustrie
Even later lopen we wat aarzelend met botjes te sjouwen. We dachten dat die van konijnen afkomstig waren. Van der Weele laat meer braakballen zien en levert het onomstotelijke bewijs. „Ik zal het je nog sterker vertellen. We vonden in braakballen aluminiumplaatjes met een nummer erop. Met geen mogelijkheid konden we die thuisbrengen. Totdat ik een collega sprak die wat zuidelijker zn werkterrein heeft. Hij herkende de plaatjes. Het waren nummers van partijen vlees voor de vleesverwerkende industrie. Die nummers kwamen tussen het vleesafval terecht en verdwenen zo in de ingewanden van de meeuwen. Die vleesindustrie bevindt zich in Antwerpen. Zo ver gaan onze meeuwen dus van hier om te foerageren. Ik denk dat het wel 50 kilometer ver is.

Verdediging
Dicht bij de zee zijn de verstuivingen goed te zien. Daar zitten de meeuwen zomaar op een kuiltje in het zand. Om de een of andere reden zijn ze hier agressiever als ze opvliegen. Daardoor herken je gemakkelijk of het nest van een mantelmeeuw of een zilvermeeuw is. Je kijkt maar welk paartje in de buurt het meeste kabaal maakt.
We lopen voortdurend onder een paraplu voor het geval dat... Dat blijkt hier hard nodig. Blijkbaar vinden de meeuwenouders het niet geweldig dat we zonder kloppen binnenkomen. Ze scheren in een duikvlucht zo vlak over je hoofd heen, dat je de luchtdruk goed voelt. De blauwe paraplu wordt steeds witter. „Als het tijdens een excursie regent, lopen we snel door, anders worden de eieren of de jongen veel te nat, vertelt Van der Weele. „Kijk, daar vliegt een buizerd aan de rand van de meeuwenkolonie. Nu is hij nog maar aan de buitenkant, maar zo meteen zijn er vier meeuwen als straaljagers in zn buurt om hem te verjagen. En je ziet het, hij komt niet verder. Waagde hij zich wel verder, dan werd hij belaagd door tientallen meeuwen. Hij maakt geen schijn van kans. Dat is ook de kracht van de kolonie. Met 6000 paren zitten ze hier bij elkaar en ze vormen zo een geweldige verdediging tegen elke indringer.

Vechtpartijen
„Straks, half augustus, is het weer stil in de duinen. Begin augustus trekken de meeuwen massaal met hun jongen naar de zee. Daar worden ze verder opgevoed, leren ze visjes vangen en voor zichzelf te zorgen. Volgend jaar komen de meeuwenparen weer terug en maken ze hun nest op bijna dezelfde plek als nu. Wat een instinct. Feilloos herkent een meeuw zn nest. En straks zn eigen jongen.
In januari zie je ze weer aan komen vliegen, zo maar voor een minuut of vijf. Elke week iets langer. In februari en maart gaan ze zelfs al eens even op de grond zitten en in april wonen ze weer in de duinen. Vanaf 30 april worden de eieren gelegd, die half juni uitkomen. Begin augustus is het gebeurd. Wie dan niet mee kan naar de zee blijft eenzaam achter en komt om van honger en verdriet. We hebben daar veel onderzoek naar gedaan. Want lang niet alle meeuwen overleven. De winterkou eist zn tol. Meeuwen kunnen ziek worden of door ouderdom sterven. En niet zelden hebben vechtpartijen de dood van oude of jonge vogels tot gevolg. De Meeuwenkolonie is een bijzondere en mooie, maar ook harde wereld.

Informatie
Staatsbosbeheer organiseert excursies naar de meeuwenkolonie. De VVV heeft daar informatie over. In de expositieschuur van Staatsbosbeheer in Westenschouwen is veel informatie te krijgen over onder meer deze kolonie.
Adres VVV: Noordstraat 45A, 4328 AK Burgh-Haamstede, tel. 0111-651513.
Adres Staatsbosbeheer: Kraaijensteinweg 140, 4328 RD Burgh-Haamstede, tel.

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 19 mei 2004

Terdege | 96 Pagina's

Van nest naar nest in de Meeuwenduinen

Bekijk de hele uitgave van woensdag 19 mei 2004

Terdege | 96 Pagina's