Babykleertjes van een das

Zijn mobiele telefoon rinkelt onophoudelijk. De projectleider in de bouw heeft een week vrijaf genomen om de ploeg vrijwilligers en leveranciers van de inrichting aan te voeren en de laatste puntjes op de i te zetten. Geen luxe, want het nieuwe museum wordt komende vrijdag al door prinses Margriet in gebruik genomen.
Voor Cees Traas is het een bijzonder moment. De verzamelaar neemt officieel afscheid van zijn eigendom, een omvangrijke collectie oorlogsspullen, die hij vanaf zijn jeugd koesterde en vermenigvuldigde. „Ik heb geleerd om over de horizon te kijken. Het is belangrijk dat de boodschap van oorlog en vrede aan de jongere generaties wordt overgebracht.
Hij blijft als voorzitter van de stichting, die de collectie voor de komende vijfentwintig jaar in erfpacht heeft overgenomen, overigens volop betrokken bij het wel en wee van het nieuwe museum. Dat is bovendien ondergebracht in een gebouw op het erf naast zijn woning.
Als jongetje is Cees al actief in de polders in en om Nieuwdorp, een niet onbelangrijke plaats in het najaar van 1944. De strijd om de toegang tot de Antwerpse haven vormt de opmaat voor de totale instorting van het Duitse rijk. Wekenlang wordt er zwaar gevochten.

Klussen voor een helm
Na de oorlog liggen de polders vol met herinneringen aan de strijd. „Vooral bij het uitbaggeren van sloten kwamen bijvoorbeeld vrachten vol hulzen naar boven, herinnert Traas zich. Hij is er als de kippen bij om oude oorlogsspullen te bemachtigen. Dat is niet altijd zonder gevaar. „Er zaten natuurlijk gevaarlijke dingen als niet-ontplofte handgranaten tussen.
Enkele jaren ligt zijn verzamelwoede stil. „Na mijn diensttijd ben ik verder gegaan. De geschiedenis boeide me en doet dat nog steeds. Toen ik later de bouw in ging, heb ik vaak geklust in ruil voor oorlogsmateriaal. Voor een nieuw kozijn kreeg ik een oud geweer of een helm.
Vooral de grote vuilstort nabij Nieuwdorp komt de Zeeuw goed van pas. „In die tijd werd het vuil uit een groot deel van Zeeland hier gestort. Ik hielp de vuilnismannen op zaterdag en zij bewaarden voor mij wat ze aan interessante zaken aantroffen. Je wilt niet weten hoeveel historisch spul er op de stort terechtkwam.
De voertuigen, gebruiksvoorwerpen, wapens en uniformen worden opgeslagen bij familie. Als Traas verhuist naar een woning aan het Coudorp wordt de collectie grotendeels ondergebracht op de zolder van de aanpalende boerenschuur. „Dat was in 1987. Toen al vond ik dit een prachtige plek voor een museum

Machinepistool
Nog regelmatig krijgt Cees spullen van particulieren. „Eerst was het van alles, de laatste jaren zijn het meer spullen waaraan persoonlijke herinneringen vastzitten.
Hij geniet zichtbaar als hij praat over dergelijke aanbiedingen. „Zo kwam een oudere dame langs met een doosje. Daaruit kwamen twee minischoentjes en een jurkje tevoorschijn, vervaardigd van een Canadese das. Haar moeder bracht haar aan het einde van de oorlog ter wereld in een klooster in St. Jansteen, waar ze was ondergebracht. Ze bezat geen babykleertjes. Een kleermaker en een schoenmaker van het Canadese leger maakten toen dat jurkje en de schoentjes. De dame had ook een zak bij zich. Ik vermoedde dat er een wapen in zat. Het bleek om een Franse karabijn te gaan. Ze was zich van geen kwaad bewust, maar schrok toen ik zei dat je dit niet mag hebben. Ik heb het wapen ingeleverd en later weer teruggekregen. Er moet in die gevallen een cruciaal onderdeel zijn of worden verwijderd.
Traas luistert geïnteresseerd naar hun verhalen. „Zo kreeg ik in Friesland van een oude vrouw enkele filmopnamen. Die lagen onder haar bed in een aanleunwoning, nota bene samen met een Duits machinepistool. Gelukkig was de slagpin eruit. Haar vele jaren geleden overleden man bleek tolk bij de Canadezen te zijn geweest tijdens de Slag om de Schelde. Hij ging later als adjudant met het Zeeuwse bataljon mee naar Indonesië.

Boterhammetjes
Onder de naam museum Zeeland 1940-1945 Infatuate maakt Traas in 2005 voor de eerste maal een deel van zijn collectie toegankelijk voor derden. Een zaterdag per maand en op afspraak is de uit de hand gelopen hobby te bewonderen. „Infatuate staat voor dwaasheid of verliefdheid en was de codenaam voor de operatie van de Geallieerden bij Westkapelle. Ik vond het wel een mooie naam.
Een groeiend aantal mensen bezoekt in de daaropvolgende jaren de zolder van Infatuate. Het idee voor een breed museum laat Traas niet los. „Ook het stukje geschiedenis direct na de Tweede Wereldoorlog, toen het Zeeuwse bataljon naar Indonesië is gestuurd, was onderbelicht. Mijn vader heeft zich indertijd zelf als vrijwilliger gemeld en tekende zonder dat hij zich daarvan bewust was een verklaring dat hij overal ter wereld kon worden ingezet. Hij is mee geweest naar Indië.
Het invullen van dikke stapels paperassen, praten met vertegenwoordigers van de plaatselijke politiek en het aanschrijven van allerlei cultuurfondsen blijft niet zonder succes. Doorslaggevend is de toezegging van de gemeente om de eerste 100.000 euro voor een Bevrijdingsmuseum op tafel te leggen. Traas doet er alles aan om het bedrag te vergroten. „Zo ben ik een keer tijdens de lunchpauze naar het secretariaat van de verantwoordelijke gedeputeerde in het provinciehuis gegaan. Ik heb maar twee minuten nodig, heb ik gezegd. Ik werd nog toegelaten ook. Hij zat achter zijn boterhammetjes toen ik hem uitlegde dat ik een ton nodig had. De gedeputeerde trok een la open, keek en zei dat het geld er niet in lag. Het was misschien een onbezonnen actie, maar ik had me wel gepresenteerd.

Kees Sinke
De nieuwbouw op de plek van de oude boerenschuur heeft uiteindelijk 1,2 miljoen euro gekost. Het overgrote deel is betaald uit subsidies van fondsen, de gemeente en Europa. „We hebben nog een tekort van 180.000 euro, maar ik hoop nog op een bijdrage van het VSB-fonds en een bedrag van de provincie.
Voor die 1,2 miljoen is een onderkelderd gebouw met daarboven twee verdiepingen neergezet, opnieuw in de vorm van een boerenschuur. Het museum, dat mikt op minimaal 15.000 bezoekers per jaar, wordt verwarmd met behulp van aardwarmte en is dankzij een brede lift ook toegankelijk voor rolstoel- en scootmobielgebruikers. Een deel van de kelder is geschikt als filmzaal.
De bezoeker krijgt een overzicht van de periode tussen 1939 en 1948, vanaf de Duitse inval tot en met de periode dat het Zeeuwse bataljon werd ingezet in het vroegere Nederlands-Indië. In de ontvangstruimte staat Kees Sinke uit Yerseke in zijn uniform afscheid te nemen van zijn moeder in Bevelandse dracht. Sinke, nu in de negentig, heeft zijn uniform aan Traas geschonken. Sinkes verhaal vormt een persoonlijk relaas in verschillende periodes.

Op zondag gesloten
Onderwerpen die aan de orde komen, zijn de rol van het verzet in Zeeland, het bombardement van Middelburg (1940) en verhalen van ooggetuigen. Behalve de informatieve functie wil het museum een plek zijn voor terugkijken, leren en vooruitzien.
Het museum wordt door Cees, zijn echtgenote en hun zoon Stef beheerd. De komende tijd is het Bevrijdingsmuseum Zeeland op woensdagmiddag en zaterdag geopend. Met ingang van 1 mei 2010 wordt dit verruimd naar de dinsdag-, woensdag-, donderdag- en vrijdagmiddag en zaterdag. Op zondag blijft het museum dicht. „Uit respect voor verschillende vrijwilligers uit reformatorische kringen. Bovendien heb ik zelf ook graag een dag rust, aldus Traas, die de afgelopen jaren kon putten uit een bestand van zestig mensen die zich belangeloos voor het nieuwe museum inzetten.
Het museum is ook onderdeel van een bevrijdingsroute, die voert langs de vele voormalige bunkers en andere plekken die herinneren aan de Slag om de Schelde

Adres: Bevrijdingsmuseum Zeeland, Coudorp 41, Nieuwdorp, tel. 0113 613365;
www.museuminfatuate.nl of www.bevrijdingsmuseum.nl

Slag om de Schelde
De slag om de Schelde was in de herfst van 1944 cruciaal voor de bevoorrading van de geallieerde troepenmacht. Volgens historici behoort de strijd in en om de toegangsweg naar Antwerpen in het rijtje van Normandië, Arnhem en de Ardennen.
Toen de slag om Arnhem verkeerd afliep, werd veldmaarschalk Montgomery gedwongen zich te richten op Zeeland. Zonder een goede aanvoerlijn via Antwerpen (op 4 september viel de stad in handen van de Geallieerden) was het onmogelijk de troepen te bevoorraden. De bevelhebber moest afzien van zijn plan voor een snelle doorstoot naar het industriële hart van Duitsland.
De Duitsers hadden in Zeeuws-Vlaanderen hun 64e divisie achtergelaten, 11.000 aan het oostfront gestaalde manschappen. De strijd werd daardoor op sommige momenten net zo intens als in Normandië.
Vooral de rol van de Canadezen was bepalend. Aan het eind van het vijf weken durende offensief had het Canadese Eerste Leger ruim 41.000 gevangenen gemaakt, maar bijna 13.000 man verloren (gedood, gewond of vermist), onder wie 6367 Canadezen.

Opening door prinses Margriet
Prinses Margriet opent op vrijdagmiddag 30 oktober in Nieuwdorp (gemeente Borssele) het Bevrijdingsmuseum Zeeland. In het museum staat de Slag om de Schelde centraal. Tijdens deze Vergeten Slag (september-november 1944) zijn grote delen van Walcheren onder water gezet en zijn er veel militaire en burgerslachtoffers gevallen. De Slag om de Schelde heeft een sleutelrol gespeeld bij de bevrijding van Nederland en de beëindiging van de Tweede Wereldoorlog.
Prinses Margriet woont voor de opening een herdenkingsbijeenkomst bij ter gelegenheid van de bevrijding van Zeeland, 65 jaar geleden. Hierbij zijn ambassadeurs en oorlogsveteranen uit onder meer Canada, Groot-Brittannië, Noorwegen en Frankrijk aanwezig, evenals Nederlandse veteranen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen