Theologie op de kansel

In het Woord vooraf bij deze “Onderwijzing in de christelijke leer” merkt ds. C. Harinck zelf over het onderwijs in de christelijke leer onder andere op: ‘Wat heeft de gemeente daar behoefte aan! Hoe gering is dikwijls de kennis van de christelijke leer! Het gaat daarom in het bepreken van de Catechismus niet om een gemoedelijke uiteenzetting van een bekeringsweg, maar om de gemeente te bouwen in het allerheiligste geloof.
De vraag van veel predikanten is: ‘Hoe preek je theologie van de kansel?’ Het antwoord is: ‘Aan de hand van de Heidelbergse Catechismus’.
De verwoording van de bijbelse leer, de begrippen en uitdrukkingen die de opstellers gebruiken, hebben een diepe inhoud en getuigen van een doordachte theologie. De uitlegging daarvan is bijbelse theologie van de kansel’.

Door Gods genade heeft ds. C. Harinck, op deze door hem geschetste manier, het Woord van God mogen bedienen in de prediking van de Heidelberger. Want dat ís, als het goed is, catechismus-prediking: bediening van het Wóórd. Als jongeman ben ik er zelf getuige van geweest dat ds. Harinck als jong predikant in de gemeente Utrecht het Woord van God bracht, ook in de catechismuspreken. Hij gaf helder onderwijs in de christelijke leer en legde, ook in de leerdiensten, de boodschap van het Woord, van wet en Evangelie, die in de drie stukken van de Heidelberger verkondigd wordt, aan de harten van de hoorders.

Het grote en blijvende belang daarvan onderstreepte hij ook in een interview in het Reformatorisch Dagblad ter gelegenheid van zijn ambtsjubileum: ‘De kerk staat vandaag voor twee uitdagingen: enerzijds te waken voor nog verdere verstarring en verdonkering van het Evangelie. Maar in de tweede plaats ook: ervoor waken dat de drie stukken uit de Heidelberger niet worden verlaten. Het geloof is en blijft toch het aangrijpen van Jezus door een schuldig en verloren mens’.
Helder klinken deze gedachten door in zijn verklaring van het antwoord op de tweede vraag van de Heidelberger. Hij zegt daarin onder meer dat het gaat om het door Gods genade delen in de enige troost: ‘En wie delen in deze troost? Het antwoord is: mensen die kennis hebben aan ellende, verlossing en dankbaarheid’.

En even verder: ‘Met de driedeling wijzen de opstellers van de Catechismus op de hoofdzaken van het christelijk geloof. Zij zeggen ons tegelijk wie de christen is die in deze troost deelt. Het is een mens die kennis heeft aan ellende, verlossing en dankbaarheid. Dit hebben de opstellers willen leren. Het leven van een waar christen is getypeerd door geestelijke kennis van ellende, verlossing en dankbaarheid. Het zijn geen stations of bepaalde stadia in het leven van een gelovige, maar een beleving die zich steeds herhaalt en verdiept.
Het is een steeds terugkerende cirkelgang. Je kunt niet zeggen de ellende voorbij te zijn en nu in de verlossing of in de dankbaarheid te leven. Het zijn steeds terugkerende stukken. Zo keert in de Catechismus de leer van de ellende en de verlossing terug in het stuk van de dankbaarheid. In antwoord 115 wordt bijvoorbeeld gezegd: ‘opdat wij ons leven lang onze zondige aard hoe langer hoe meer leren kennen en des te begeriger zijn om de vergeving van de zonden en de gerechtigheid van Christus te zoeken’. Toch is er wel sprake van een zekere orde. De kennis van de ellende is nadrukkelijk het eerste stuk, de kennis van de verlossing heet het tweede stuk en de kennis der dankbaarheid wordt het derde stuk genoemd. De christen beleeft niet eerst verlossing en dan ellende of eerst dankbaarheid en dan verlossing. We doen de Catechismus geweld aan als we van de drie stukken drie stadia van een bekeringsweg maken. Het zijn blijvende elementen in het leven van een christen. We doen de Catechismus echter ook geweld aan indien wij de volgorde verbreken. De christen leert steeds eerst en voortdurend dieper zijn ellende kennen. Dit leidt tot steeds opnieuw en dieper de verlossing in Jezus Christus te zoeken en doet de dankbaarheid voortdurend en steeds inniger beoefenen’.
Dat is de boodschap die in de bundel catechismuspreken van deze bedienaar van het goddelijk Woord steeds weer rijk doorklinkt.

Eén kleine opmerking tenslotte: Verschil van gedachten mag er, binnen het raam van een nauwkeurige exegese, zijn onder theologen. Soms zou het in een enkele preek goed geweest zijn als een korte aanduiding over bepaalde theologische opvattingen, wat breder uitgewerkt was. En dat juist om misverstanden te voorkomen. Want het zou heel jammer zijn als zo’n wat (te) korte aanduiding de reden was dat iemand zou besluiten om een preek, vol geest en leven, niet te lezen in de gemeente. Want deze catechismuspreken zijn een weerslag van de boodschap die broeder Harinck ook reeds 50 jaar geleden in de intrede- dienst te Utrecht verkondigde: ‘Ik zal Uw gerechtigheid vermelden, de Uwe alleen’ (Ps. 71:16b).

Onderwijzing in de christelijke leer.
Heel hartelijk aanbevolen voor de leerdiensten in de gemeenten en voor persoonlijk gebruik!

Naar aanleiding van “Onderwijzing in de christelijke leer”, 52 preken over de Heidelbergse Catechismus, ds. C. Harinck; uitg. Den Hertog, Houten, 2012,
ISBN 978 90 331 24907; 667 blz.; € 59,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen