Ik geloof een heilige, algemene Christelijke Kerk

Wij hebben het de afgelopen weken enkele malen gehad over aanvullingen in de belijdenisgeschriften. Deze keer vragen we de aandacht voor iets, dat een aanvulling lykt, maar geen aanvulling is.

Enige jaren geleden waren in Duitsland roomse en protestantse geleerden bezig, om een gemeenschappelijke vertaling van de Apostolische Geloofsbelijdenis te maken. Met dergelijke ondernemingen — ten dienste van oecumenische samenkomsten — was men reeds met succes bezig geweest. Zo was men het b.v. al eens geworden over een gemeenschappelijke versie van het Gebed des Heeren. Maar hoe men ook bezig was, ten aanzien van de Twaalf Artikelen gelukte het niet, tot overeenstemming te komen. Op één punt bleven de opvattingen van deze, overigens toch zo oecumenisch gezinde, roomse en protestanten recht tegenover elkander staan in een tegenstelling, die niemand wist te overbruggen. Dat was in het artikel betreffende de kerk. De roomsen stonden op het woordje „katholiek", terwijl de protestanten even fel dit woord bleven verwerpen en in plaats daarvan „algemeen" wilden vertalen, waarvan de roomsen op hun beurt niets moesten hebben.

In de oorspronkelijke Latijnse tekst van de Apostolische Geloofsbelijdenis staat: Credo sanctam Ecclesiam catholicam. Het valt te begrijpen, dat de roomsen zo op het woord „katholiek" staan. Zij ijveren voor een letterlijke vertaling: ik geloof (credo) een heilige (sanctam) katholieke (catholicam) kerk (ecclesiam).

Maar het is even begrijpelijk, dat zulk een vertaling voor protestanten onaanvaardbaar is. Want de oorspronkelijke betekenis van het woord „katholiek" mag dan wel goed zijn (alles, alle christenen omvattend), maar in de praktijk is dit woord toch toegevallen aan het pausdom. Als een roomse hoort: Ik geloof een heilige katholieke kerk, dan denkt hij daarbij zeer begrijpelijk aan het kerkinstituut, dat door het Vaticaan geregeerd wordt.

Anderzijds heeft het echter ook zijn bezwaren, om het woord „catholicam" dan maar te vertalen door „algemene": Ik geloof een heilige algemene kerk. Want terecht kunnen de roomsen dan weer zeggen, dat dit „algemeen" te algemeen is. Daar-kan ieder onder vallen, ook de niet-christenen. En dat zit in het woord „catholicam" zeer bepaald niet. Voor „algemeen" heeft het Latijn een ander woord: „generalis".

Het is niet te verwonderen, dat deze Duitse geleerden niet tot een oplossing konden komen.

Luther zag hier indertijd ook al een probleem liggen. Ook hij oordeelde, dat het tot misverstand aanleiding geven zou, wanneer men „catholicam" eenvoudig door „katholiek" zou overzetten. Daarom vindt men bij Luther in zijn kleine en zijn grote catechismus en ook in artikel 7 van de Augsburgse geloofsbelijdenis: „Ik geloof een heilige christelijke kerk." Luther is hierin ook door sommige gereformeerden gevolgd. Zo kan men deze vorm „heilige christelijke kerk" vinden in de catechismus van a Lasco en in de kleine catechismus van Micron. Maar een vertaling is dit toch eigenlijk niet te noemen. Het Latijn had dan „christianam" moeten bevatten. Bovendien kan men zeggen , dat de kerk altijd christelijk is, of zij is geen kerk.

Het zijn Heidelbergers geweest, Ursinus en Olevianus, die in Zondag 7 van onze catechismus voor het eerst voor het woord „catholicam" de vertaling „algemene christelijke" aandragen. En zo is het terecht in de Nederlandse kerk gebruikelijk geworden en wordt het elke zondag in de middagdienst beleden.

Wij menen, dat de vondst van Ursinus en Olevianus de meest verantwoorde oplossing is. „Katholiek" is een te belast woord, dat misverstaan wordt. Maar „algemeen" is te neutraal. Daarom is „algemene christelijke" de beste omschrijving van „catholicam”.

In dit verband willen we nog een opmerking maken. Vaak hoort men aanhalen en ook wel lezen in de kerk: Ik geloof één heilige, algemene christelijke kerk, met nadruk op één. Dat is fout. Het Latijn kent geen lidwoorden. Maar het kent wel telwoorden. Er had dan moeten staan: Creda unam sanctam ecclesiam catholicam. Dat woordje „unam" staat er echter niet. Daaruit volgt, dat „een" hier niet als telwoord, maar als lidwoord van onbepaaldheid bedoeld is. Men mag er bij het lezen dus niet de nadruk op leggen. Er wordt hier niet gepolemiseerd en met nadruk de eenheid van de kerk betuigd. Hier wordt eenvoudig het geloof beleden in de kerk als het lichaam van Christus, evenals er even verder beleden wordt: Ik geloof een eeuwig leven. Daar spreekt men toch ook niet met nadruk van één eeuwig leven ?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen