Prof. G. Wisse (1873-1957)

Een veelzijdig prediker Prof. dr. A. Baars schreef een inleiding onder de titel ‘Wisse als prediker en homileet’ in het pas verschenen boek met een aantal preken en een enkele tijdrede van prof. G. Wisse. Uit dit voorwoord willen we enkele hoofdzaken noemen. Wisse was een veelzijdig prediker. Wisse legde in zijn preken een aangrijpende ernst aan de dag, was een meeslepend redenaar en stond als een priester tussen God en de gemeente. Hij preekte heel persoonlijk, recht op het hart, onderscheidenlijk en bevindelijk. Wisse verdedigde de grondbeginselen van het christelijk geloof tegen de principiële aanvallen van het ongeloof (apologetiek). Wisse ontmaskerde ook ongereformeerde tendensen in het kerkelijk en geestelijk leven in eigen kring. Wisse was ook bekend door zijn tijdredes. Als homileet heeft Wisse zich bezonnen op de theoretische kant van de prediking. Hij aanvaardde zijn ambt als hoogleraar in 1928 met een rede over ‘Het Apologetisch Element in de Bediening des Woords.’ Enkele jaren later hield hij een rectorale rede met als titel ‘Catechismusprediking voor onzen tijd.’ Ook de praktisch geestelijke werken die Wisse schreef hebben alles te maken met zijn prediking. Denk bijvoorbeeld aan ‘De ambtelijke bediening van Christus in de gelovigen’ en ‘De heilsfeiten.’

Homiletische uitgangspunten
Er is invloed van T. Hoekstra, maar ook verschil met hem. De visie op de gemeente van T. Hoekstra was volgens Wisse meer neogereformeerd dan gereformeerd. Wisse maakt onderscheid tussen voorwerpelijk en onderwerpelijk. Naast tekstverklaring dient aan de orde te komen hoe het werk van Christus door Zijn Geest wordt uitgewerkt en toegepast in het leven van de Zijnen. Wisse hanteert ook de tweeslag uitleg en toepassing. De toepassing dient wel uit de uitleg van de Schrift op te komen. Wisse pleit voor onderscheidenlijk preken waarbij opgemerkt dient te worden dat niet iedere zondag dezelfde serie onderscheidingen aan de orde dient te komen. Wisse was er een voorstander van dat de kenmerken van het geestelijke leven in de prediking aan de orde komen. In dit opzicht schrijft Wisse: ‘De kenmerken mogen nooit vervangen Christus, door de Heilige Geest toegepast, als enige grond. Maar we moeten anderzijds toch wel horen, hoe die grond onze grond wordt. De kenmerken dienen voorts om aan te wijzen, wat ondanks alle schijn toch dood is; voorts om te bemoedigen, waarbij men goed in het licht stellen moet: en nu komt ge met dat al nooit tot rust, vrede, verzekerdheid, dan tenzij ge Christus hebt in de armen des geloofs.’ Wisse ziet ook als een heel belangrijke functie van de kenmerken dat zij zoekende zondaren opwekken en aanmoedigen om het heil alleen in Christus te zoeken. (blz. 26). De prediking van Wisse was apologetisch (verdediging van de leer naar buiten en naar binnen) en trinitarisch (het werk van de drie-enige God komt aan de orde). We lezen op blz. 29 dat Wisse veel aandacht geeft aan de weg waarlangs een zondaar tot Christus wordt geleid. “Hierbij legde hij sterke nadruk op de chronologische volgorde van kennis van de ellende en de kennis van de verlossing. Wisse was beducht voor een oppervlakkige vorm van Christuskennis waarbij het ‘eerste stuk’ wordt overgeslagen. “Overigens is deze kennis van de verlorenheid en het buigen daaronder al vrucht van het werk van Christus en van de Heilige Geest.” De prediking van Wisse was ook eschatologisch. De wereldgeschiedenis rijpt zich in de richting van het eindgericht.

De praktijk van de prediking
Wisse sloot zich aan bij de orde van dienst zoals die in 1933 door de synode van de Gereformeerde Kerken te Middelburg is vastgelegd: votum, zegengroet, zingen, voorlezen van de wet of de geloofsbelijdenis waarna een Psalmvers wordt gezongen, Schriftlezing, gebed, zingen, collecte, prediking, dankzegging, zingen, zegen. Wisse pleitte ervoor de toepassing door de gehele preek heen te weven. De catechismuspreek dient ontvouwing van de gereformeerde leer te zijn. De uitleg dient onderwijzendstichtelijk te zijn, gericht op het hart van de hoorders. De catechismuspreek dient een apologetisch element te bevatten. Tenslotte dient de catechismuspreek tot troost van Gods kinderen te zijn. In de bundel zijn drie preken opgenomen rondom de bediening van het heilig avondmaal. Wisse legde een sterk verband tussen de belijdenis des geloofs en het heiig avondmaal. Anderzijds spreekt hij ook over schijngelovigen en tijdgelovigen. Schuchtere, aangevochten gelovigen wilde hij geestelijke leiding geven en hen aanmoedigen van zichzelf af te zien en op Christus te zien. We lezen op blz. 34 “Hierbij wees hij erop dat om deel te nemen aan het heilig avondmaal geloof in de beloften van het Evangelie nodig is, hoe bestreden dat ook is. Men behoeft niet te wachten tot men de volle zekerheid van de vergeving van zonden bezit. Bovendien pleitte Wisse ervoor dat ook zwakke gelovigen regelmatig gebruik zouden maken van het sacrament, aangezien het juist tot versterking van het geloof is ingesteld.” In de prediking van Wisse klonk ook de actualiteit door, bijvoorbeeld de beide wereldoorlogen. Er is sprake van origineel en ook bevindelijk taalgebruik in de prediking van Wisse.

Weergegeven preken
Er zijn negen preken van Wisse opgenomen in het boekje dat verschenen is. Ze zijn aangepast aan de hedendaagse speling. Veel zou uit deze preken geciteerd kunnen worden. Maar dat doen we niet. Het is beter dat u het boek zelf aanschaft en leest. We besluiten daarom met een citaat op blz. 57 uit de toepassing van een preek over Ezechiël 9:4 “Hoort u die u nooit onbekeerd voor God hebt gevoeld, die u nooit in waarheid ellendig, arm, jammerlijk, blind en naakt voor God hebt bevonden, die nooit met de heiligheden van God ontmoeting hebt gehad, nooit missers bent geworden, terwijl u uzelf maar als rijk en verrijkt gedroeg. Dicht bij het altaar gestaan, maar nooit met de tollenaar om genade geroepen. En met al uw zelfgemaakte gerechtigheden inmiddels het bloed der verzoening onrein hebt geacht. Tranen zelf wissen nog geen zonden uit. Goede voornemens breken nog niet één zondelust, evenmin als de diepste ontdekking. Het zal erop aankomen dat u een proefondervindelijke ontmoeting met de Borg hebt leren kennen; doordat God Zelf u ontdekt heeft, Hij Zelf u geleerd heeft het vonnis te aanvaarden, Hij Zelf u die Borg toerekende, Hem tot u uitbracht en u toepaste, en Hij Zelf u vrijgesproken heeft. En wie dit nu nog mist, die wage het niet met welk onhoudbaar excuus ook voor de dag te komen, want het was u beter als een heiden of mohammedaan te zijn geboren. Want Gods oordeel zal beginnen van Zijn heiligdom.”

N.a.v. Prof. G. Wisse, Vrije Genade, Een selectie uit zijn preken, gebonden, 157 blz., € 15,90 , Uitgeverij De Banier, Apeldoorn, ISBN 978-90-336-09534. Samenstellers: ds. H. van der Ham, Dordrecht en ds. M. v.d. Sluys, Ameide.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen