Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Herfst in de duinen

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Herfst in de duinen

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Tussen Noordwijk, de Zilk, Vogelenzang en Zandvoort in het Westen van de dichtbevolkte Randstad ligt een 3400 ha groot, prachtig natuurterrein, dat bestaat uit oude vaak beboste binnenduinen en jonge met duindoorn begroeide buitenduinen. Een waar paradijs voor natuurliefhebbers. Een gebied om een gezonde, zeer afwisselende en kleurrijke herfstwandeling te maken.

Het beheer van dit gebied is al vanaf 1850 toevertrouwd aan de zorg van de gemeente Amsterdam. Het is dan ook nauw verbonden met de waterwinning voor die stad. De Amsterdamse waterleidingduinen (AW-duinen) leveren schoon water voor zo'n 1,2 miljoen inwoners en ze zijn tevens opslagplaats van water.

Eerst leverden de duinen alleen maar hout en zand, maar vanaf 1851 begon men met graven van kanalen voor drinkwater voor de hoofdstad. Uit de diepe uitgegraven plas, de Oranjekom (kroonprins Willem van Oranje stak op 11 november 1851 de eerste schop in de grond), en de gegraven kanalen pompte men het water naar Amsterdam.

Later werden er meer kanalen gegraven, omdat er meer water nodig was dan er door de regen bijkwam. Ook ging men de onder de grond opgeslagen voorraad water oppompen. Het gevolg was dat de duinen behoorlijk uitdroogden. Natte, interessante duinvalleien verdwenen en bomen stierven. Om verwoestijning tegen te gaan laat men vanaf 1957 gezuiverd Rijn- en Maaswater tot de duinen toe.

Het watergebruik is gestegen tot + 90 miljoen m³. Biologische processen en vermenging met het grondwater zorgen ervoor dat de kwaliteit van het drinkwater uitstekend is. Naast de waterwinning is ook het natuur- en terreinbeheer voor het waterleidingbedrijf een belangrijke taak.

Een groot verschil met vroeger is dat men de natuur nu zo veel mogelijk zijn gang laat gaan. Zo zijn er tot de jaren zestig veel dennenbossen aangeplant om de verstuiving tegen te gaan. Nu worden de bossen uitgedund en krijgt de natuur vrij spel. Er ontstaat meer loof- en gemengd bos. Ook het aanplanten van helm wordt niet meer toegepast, behalve dan in de zeereep.

Het verstuiven van zand zorgt voor vernieuwing en meer verscheidenheid in flora en fauna. Door het dempen van kanalen, verstuivingen en verhoging van het grondwater ontstaan weer vochtige duinvalleien met wilgen, berken en elzen. Er zijn weer kikkers, padden en salamanders en hier en daar vindt men zelfs parnassia.

Begrazing
Omdat er tegenwoordig veel verruiging en vergrassing plaats vindt door luchtvervuiling en afname van de konijnenstand (door vossen), laat men net als in de middeleeuwen weer koeien, paarden en schapen in de duinen toe. Ook dit heeft een positieve uitwerking op de planten- en dierenwereld.

Voor de recreant is het belangrijk dat er geen verkeer (zelfs geen fietsen) in de AW-duinen wordt toegestaan en dat men niet op de paden hoeft te blijven. Wie de AW-duinen bezoekt, kan uit vier hoofdingangen kiezen (Zandvoort, de Oase, Vogelenzang en De Zilk) waar men voor ƒ 2,00 een dagkaart kan kopen.

Bij de Oase is een bezoekerscentrum waar een permanente tentoonstelling is over waterwinning en natuur. Van het bezoekerscentrum loopt een brede weg naar de diepe Oranjekom met de pompgebouwen. Hier zijn veel watervogels te bewonderen. Kuif-, krak- en tafeleenden, dodaarsjes en futen hebben het hier naar de zin.

Slaan we linksaf (blauwe paaltjes), dan zien we de plaats waar het rivierwater zijn reis door het duin begint. Via een eikenbos met mezen en roodborstjes komen we bij een betonnen geul met watervalletjes en snelstromend rivierwater. In de trektijd zien we hier wel witte, gele en grote gele kwikstaarten.

In de bossen vinden we veel paddestoelen. De beste plek om paddestoelen te bewonderen is in het aan de AW-duinen grenzende landgoed Vogelenzang, dat vooral in het voorjaar zijn naam eer aandoet.

Bessen
We lopen verder door eikenbossen en dennenbossen met bonte en groene spechten. Als we verder het duin inlopen verandert de begroeiing. De bomen maken plaats voor struiken en deze struiken zitten vol met bessen. Meidoorn en kardinaalsmuts dragen paarsrode bessen, vlierstruiken en Amerikaanse vogelkers zwarte.

Duindoornstruiken, die u verder in de duinen steeds meer tegenkomt, zitten vol met oranje-kleurige bessen. De bessen zijn geliefd bij de vogels zoals: lijsterachtigen, spreeuwen, fazanten en kraaiachtigen. Vooral in de trektijd kun je grote groepen kwetterende spreeuwen en tsjakkende kramsvogels op de bessen zien foerageren.

Damherten
Als u niet te veel lawaai maakt is er kans dat u een vos of een damhert tegen het lijf loopt. De damherten zijn hier niet schuw en lopen vaak in groepen door de struiken en ook vossen zijn op afstand niet al te schuw. Reeën zijn ook alom aanwezig, maar die verstoppen zich overdag meestal in de dichte begroeiing.

Daar de vossenstand de laatste jaren behoorlijk is toegenomen, is het aantal fazanten, meeuwen en konijnen aanzienlijk gedaald. Maar Reintje houdt ook van bessen, en z'n langwerpige keutels zien in deze tijd vaak blauw van de bramen of bessen van de Amerikaanse kers.

Verder naar het westen wordt het landschap weidser en als je op een hoog duin gaat staan kun je bij helder weer (in de herfst is het vaak heiig) de huisjes van Zandvoort, een zendmast van Noordwijk en de kerktorens van Haarlem en de bollendorpen zien. Je vraagt je dan verwonderd af of je wel in het dichtbevolkte westen van Nederland bent.

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 18 oktober 1995

Terdege | 80 Pagina's

Herfst in de duinen

Bekijk de hele uitgave van woensdag 18 oktober 1995

Terdege | 80 Pagina's