HENDRIK DE COCK

2009 staat alom bekend als het Calvijnjaar, en daar hebben we veel over gehoord. Dat het in dat jaar ook 175 jaar geleden was dat de Chr. Geref. Kerken in hun wortel ontstonden, kreeg minder aandacht. Voor zover ik kon overzien was het alleen De Waarheidsvriend, weekblad van de Geref. Bond binnen de PKN, die er in oktober ruim aandacht aan gaf. Dat was overigens wel mooi: het betreft hier immers de groep die duidelijk oog had en heeft voor de gebreken van de toenmalige Vaderlandse Kerk, maar die haar nooit heeft verlaten. Het deed goed dat zij waardige aandacht aan 175 jaar Afscheiding gaven.

Wel verscheen er in het najaar een lijvige studie over de ‘Vader’ van de Afscheiding, Hendrik de Cock. Met hem en in de plaats waar hij predikant was, Ulrum, bovenin het Groningse land, is het allemaal begonnen. In mijn slechte ogenblikken denk ik: hoeveel mensen in de Chr. Geref. Kerken denken nog aan hem wanneer ze de naam ‘De Cock’ horen? Bij hoevelen gaan de gedachten allereerst uit naar een zekere Jurriaan? Alleen al daarom is het waardevol om aandacht voor deze studie (als proefschrift verdedigd aan de Theologische Universiteit van Kampen, Broederweg, bij onze vrijgemaakte broeders dus) te vragen.

De auteur beschrijft de jeugd van De Cock, zijn theologische vorming aan de Universiteit van Groningen en zijn predikantschap sinds 1824. Gedurende zijn groei in het ambt komt er ook verdieping in de gereformeerde leer, niet in het minst dank zij vele gesprekken met eenvoudige, maar geestelijk wijze gemeenteleden. Zij leiden hem a.h.w. in in Calvijn en in de gereformeerde erfenis zoals die neergelegd is in de Drie Formulieren van Enigheid. Het leidt tot verdieping in de prediking, maar ook tot spanningen binnen de kerkelijke vergaderingen. In de studie is er vervolgens aandacht voor de kerkelijke strijd die eruit voortkomt en de daaruit weer voortkomende kerkelijke procedures, de schorsing die de opmaat was voor zijn afzetting, en de Afscheiding - 13 en 14 oktober 1834. Daarna wordt nog aandacht gegeven aan de totstandkoming van de diverse afgescheiden gemeenten. Ook is er een theologisch profiel en diverse persoonlijke en huiselijke gegevens van De Cock.

Wie een beetje bekend is met boeken die over 1834 en de jaren daarna gaan, weet dat men in een studie over Hendrik de Cock niet heen kan om zijn collega, ds. H.P. Scholte. Volgens de auteur kan men zelfs stellen dat Scholte de ontwerper van de Acte van Afscheiding is geweest. De eindredactie zou dan van de hand van De Cock zijn geweest. De biograaf van Scholte stelt: ‘Zonder Scholte zou menselijkerwijs de handeling in Ulrum niet hebben plaatsgevonden’. Zo stellig had ik het nog niet elders gelezen (men zie de blz. 333-354).

Uit het boek blijkt ook de enorme ijver en werkkracht van deze predikant. Zijn leven op aarde was kort, 41 jaar slechts, maar in de relatief korte periode van zijn predikantschap heeft hij zijn krachten zonder reserves gegeven voor de opbouw van een kerkelijk leven dat gebaseerd was op Schrift en belijdenis. En zo mogen we hem dankbaar herinneren.

Harm Veltman, Hendrik de Cock (1801-1842). Op de breuklijnen in theologie en kerk in Nederland. Biografie & theologie. Kok Kampen 2009, 752 blz., € 45,--.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen