Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Luther en het gereformeerd protestantisme

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Luther en het gereformeerd protestantisme

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

(1)

10 November 1983 zal het 500 jaar geleden zijn dat Luther geboren is, te Eisleben in Duitsland. Luther heeft betekenis gehad niet alleen voor het lutheranisme, maar hij heeft ook veel betekend voor het gereformeerd protestantisme. Ook het gereformeerd protestantisme in Nederland heeft veel aan Luther te danken, de Kerk en christenheid zelfs de cultuur en de gehele samenleving. In verband met de Lutherherdenking, die ook in Luthers geboorteland plaatsvindt, is ook dit boek uitgegeven, geschreven door verschillende personen uit diverse kerkformaties. In het Woord vooraf staat geschreven: Wij hopen met deze bijdrage aan de Lutherherdenking dankbaarheid te wekken voor hetgeen ons, bij alle verscheidenheid in het gereformeerd kerkelijk leven in ons land, gemeenschappelijk in de Reformatie van de 16e eeuw geschonken is, en te stimuleren deze erfenis te bewaren en te benutten.

Ds. K. Exalto, hervormd predikant te Benthuizen, schrijft over Luther in een inleidend artikel (blz. 7 - 28). Over Luther als de Christen, de theoloog en de Hervormer. In zijn epiloog (slotwoord) neemt ds. Exalto de.woorden van Luther over: „Wie ik ben en op welke wijze ik in al deze dingen betrokken ben geraakt, dat laat ik over aan Hem, die weet dat dit alles niet gegaan is naar mijn eigen vrije wil, maar naar zijn wil. De wereld had dit allang moeten weten. Zo is het met Luther gegaan. Niet allemaal naar zijn eigen wil, maar naar Gods Wil En: de wereld moet dit weten.

Luther-Zwingli-Zürich, hierover schrijft Dr. CA. Tukker, hervormd predikant te Urk, bladzij 33 - 60). Hij schrijft over de wederzijdse beïnvloeding van Luther en Zwingli op elkaar. Zwingli schrijft: Ik ben lang voordat iemand in onze streek iets van de naam Luther wist, begonnen het Evangelie van Christus te preken in het jaar 1516, zodat ik op geen kansel geklommen ben, zonder dat ik de woorden die dezelfde morgen in de mis als Evangelie gelezen werden, vóór mij genomen en die alleen op grond van de Bijbel, de Schrift uitgelegd heb (blz. 40). Wat verder de strijd betreft aangaande Avondmaalsopvatting is het Zwingli geweest dié via Bullinger en Bucer op de ontwikkeling van de gereformeerde leer van gro- *ter invloed is geweest dan Luther (blz. 54). Calvijn en Zwingli hadden grote eerbied voor Luther, maar méér voor de Bijbel. Tegen de dopers hebben zowel Luther te Wittenberg als Zwingli te Zurich zich hevig verzet, maar met geheel verschillende accenten. Bij Luther en Zwingli kon niet van een verschillend geloof gesproken worden, maar van verschillende accenten, die samengenomen, een deel van de volle rijkdom van de Reformatie en nog meer van het Christelijk geloof uitdrukken (blz. 60). Over de Reformatie in Straatsburg' schrijft prof. van 't Spijker uit Apeldoorn. Het is Bucer die in deze Reformatie een heel belangrijk aandeel heeft gehad. Prof. v. 't Spijker schreef een dik boek als dissertatie over Bucer. Tijdens zijn verbanning uit Geneve heeft Calvijn in Straatsburg gewoond. Hij was er predikant van een kleine franse gemeente en gaf er tevens les aan een gymnasium. Voor beide reformatoren, Calvijn en Bucer is deze tijd een leerzame tijd geweest. Beiden hebben van elkaar geleerd. Vooral wat de liturgie betreft, heeft Calvijn veel van Bucer geleerd. De gemeente moest weer zingen en dan niet in het latijn maar in de landstaal. De invoering van de gemeentezang verdedigde Bucer met een beroep op de Schrift: „Omdat wij weten, dat alleen de Geest van God de dingen van God kent en ook dat de Schrift alle goeds bevat, zo gebruiken wij in onze gemeente van, God geen gezang noch gebed, dat niet uit de goddelijke schrift is genomen (blz. 72). Calvijn heeft dit gereformeerde principe meegenomen naar Geneve, en wilde dan ook daar dat er alleen psalmen in de eredienst werden gezongen. Wat betreft Luther en Bucer, beiden hebben in hun reformatie gezocht naar een gemeente des Heeren die volmaakt naar het Woord des Heeren zou zijn. Beiden hebben hun ideaal niet tot verwerkelijking kunnen brengen. Bucer moest op een beslissend moment in de Straatsbürgse reformatie de stad verlaten en uitwijken naar Engeland. Beiden Luther en Bucer hebben het ideaal gesteld, met dit onderscheid: Luther zegt, ik heb materiaal er niet voor, daarom ga ik ook niet zo ver. Bucer zegt: Ik heb op dit moment niet de mogelijkheden, die ik zou verkiezen, maar ik werk met de kansen die ik krijg (blz. 95). Bucer was aanwezig op de rijksdag te Worms waar Luther weigerde zijn „dwalingen" te herroepen. Te Marburg (1529) hebben Luther en Bucer gesproken over de betekenis van het H. Avondmaal. Bucer oordeelde milder over Luther dan Luther over Bucer. Bucer zag de avondmaalsviering na 1536 meer in de lijn van Calvijn dan van Luther.

Dr. W. Balke, hervormd predikant te Den Ham heeft als onderwerp: Calvijn en Luther blz. 99 - 115. Voor Johannes Calvijn is Luther de man, van wie hij het evangelie geleerd heeft. Tijdens de vervolgingen in Parijs heeft Calvijn zich verwoed in de geschriften van Luther verdiept. Door Luther werd Calvijn een leerling van de Heilige Schrift. Luther was daarbij zijn leermeester. Levenslang heeft Calvijn Luther een grote achting toegedragen. Zonder dat de droom van Luther apart ver­ meld wordt, verraadt de eerste uitgave van dé Institutie (1536) een vergaande invloed yan Luther. Het was immers Luther bij wie toch te vinden was: alleen het Woord, alleen uit genade, dlleen uit en door het geloof. Het is onmiskenbaar dat Calvijn met vrucht de geschriften van Luther bestudeerd heeft. Hij blijft grote achting voor Luther houden, maar geeft zijn eigen stempel van wat hij van Luther leerde en Calvijn aarzelt volstrekt niet om de gedachten van Luther kritisch te beoordelen. Calvijn ging doof waar Luther bleef steken in liturgie en de breuk met Rome. Calvijn kwam tot zijn presbyteriale synodale kerknormen. Calvijn kende ook Luthers fouten in zijn onstuimig optreden. Bij zijn hoge waardering voor Luther, blijft Calvijn toch volstrekt zelfstandig: Indien velen Luther en anderen ook gevleid hebben, ik behoor niet tot hen.... ik heb steeds mijn vrijheid bewaard. Op blz. 106 wordt een brief gepubliceerd die Calvijn aan Luther schreef, maar door Melanchton nooit aan Luther ter hand is gesteld. In deze brief noemt Calvijn Luther: De zeer uitnemende leraar van de christelijke kerk, de zeer voortreffelijke dienaar van Christus, mijn altijd hpogëachte vader. Calvijn heeft al zijn kracht ingezet om een splitsing tussen Lutheranisme en Calvinisme te voorkomen. Calvijn heeft opgeroepen in Geneve voor de Lutheranen te bidden toen deze in vrees van oorlog waren. Maar de scheiding tussen Luthersen en Calvinisten is niet kunnen voorkomen. En als later vele Lutheranen meer met Luther als mens blijven voortgaan inplaats van met Gods Woord, wordt de scheiding groter Calvijn gaat voort met Gods Woord in Zijn reformatorische arbeid en hij heeft grote invloed gehad op het frans protestantisme, op de voortgang van de Reformatie in Engeland, Schotland, Polen en Hongarije en tevens in de Nederlanden. Calvijn heeft Luther altijd in zijn waarde gelaten, maar oordeelde het toch nodig om hem te corrigeren overeenkomstig het Woord Gods, als een wettige verdere ontwikkeling van de Reformatie, het semper reformanda = het steeds weer gereformeerd moeten worden. Tot zover een korte samenvatting van het eerste stuk van het boek: Luther en het gereformeerd protestantisme. Een boek van 315 bladzijden. Uitgave: " Boekencentrum Nieuws. Scheveningseweg 72, Postbus 84176, . 2508 AD 's Gravenhage - Tel. 070 - 51211. D.v. in een volgend nummer het vervolg.

d.G.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Saambinder

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 17 maart 1983

De Saambinder | 8 Pagina's

Luther en het gereformeerd protestantisme

Bekijk de hele uitgave van donderdag 17 maart 1983

De Saambinder | 8 Pagina's