Onweer in november zegt niets over de winter daarna

Af en toe neem ik met u enkele weerbeweringen of rijmpjes onder de loep. Wanneer wij ze aan de werkelijkheid toetsen dan moetje toch opmerken dat onze voorouders sterk waren in het maken van gedichten en beweringen. Waarmee ik niet wil zeggen dat alle beweringen en rijmpjes niet zouden kloppen. Van de tien vallen er echter toch acht a negen af vanwege de onbetrouwbaarheid. Neem deze lentemaand, maart. ,,Geeft maart reeds donder, sneeuw is in mei geen wonder" en,, Danst het lammetje in maart, april vat haar bij de staart.'' Dit duidt enkel op het gegeven dat maart soms wel een mooie, vroege, warme lentedag kan geven maar dat niet zelden later in het voorjaar -bij voorbeeld in april— nog sneeuwbuien vallen en vorstnachten voorkomen. Soms spreken enkele rijmpjes elkaar ook tegen: ,,Een droge maart is goud waard.'' Dat zou ook voor de landbouw gunstig zijn maar dan... ,,Maartkoelennat; veel koren in het vat." Zo weet ik nog van vroeger thuis (ik bedoel nu zo' n 55 a 60 jaar geleden) dat mijn vader beweerde op de windrichting te moeten letten in de nacht van 21 maart. Want naar de hoek waaruit de wind dan waaide, zou de wind het hele voorjaar toe willen. Een onderzoek over vijftig jaar naar windrichtingen in de nacht van 21 maart en de windrichting daarna laat zien dat deze bewering verre van betrouwbaar is.

Onweer in november
De rijmpjes kloppen dus vaak niet. Nu de beweringen. In Friesland leefde tot voor enige jaren de heer Pruiksma. Hij voorspelde winters aan de hand van veel of weinig onweer in november. Veel onweer in november zou een zachte winter betekenen. Hopelijk wordt dat ' fabeltje nu ook eens van de tafel geveegd. Voorbeelden: November 1969: op vijftien dagen veel onweer in ons land. In december, één maand later, schaatsweer met twaalf ijsdagen (ook overdag vorst), veel sneeuw ook in januari en februari. November 1979: elf onweersdagen, in januari acht ijsdagen met schaatsweer. November 1985: veertien onweersdagen, in februari een maand lang vorst, op de 26e een elfstedentocht. November 1990; veertien onweersdagen. Zelfs een enkele collega bleef op grond daarvan nog beweren dat dit een zachte winter zou betekenen. Daarom nogmaals: in november veel of weinig onweer zegt niets over de winter die erop volgt.

Schaatswinter
Tot half januari leek het erop dat het de vierde zachte winter zou worden. Maar daarna werd het geleidelijk kouder. In De Bilt deze winter totaal 47 vorstdagen (normaal 43), en 11 tegen normaal 10 ijsdagen (ook overdag vorst). Het sneeuwde op 9 dagen, normaal op 19. Laagste temperaturen dicht bij de grond op 9 februari, Volkel en Soesterberg, tot -18 graden. Van 3 tot 17 februari ruim twee weken goed schaatsweer in vrijwel het hele land. In ieder geval na vier jaar weer eens strenge vorst en ijs van betekenis. Echte winters zijn nog geen verleden tijd.

Thermometers
Vorige keer sprak ik over winters van de laatste drie eeuwen. Een enkele lezer betwijfelde of ik over de temperaturen toen iets zou kunnen weten, want ,,toen waren er nog geen 'thermometers'." De Zweed Celsius leefde van 1701 tot 1744, de Duitser Daniël Fahrenheit van 1676 tot 1736 en de Fransman Reaumur, die ook thermometers vervaardigde, van 1683 tot 1757.

Werkstukken
Van leerlingen krijg ik nogal eens de vraag hen iets te sturen, weerkaarten, foto's, etc. voor een spreekbeurt of werkstuk over het weer. Ik kan hen niet helpen. Het KNMI verstrekt op aanvraag een zgn. schoolbrief met veel informatie. Dus even schrijven naar KNMI, postbus 201,3730 AE De Bilt en vragen of ze deze schoolbrief willen toezenden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen