Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

PREDIKING

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

PREDIKING

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

PREDIKING Mag de politiek in de preek aan cle orde komen? De diskussie over deze vraag laait steeds weer op. Enkele maanden geleden klaagde prof. K. Strijd in een artikel over het feit, dat hij tijdens de Kerstdagen 1973 in de preken via radio en televisie cle politiek anno 1973 gemist had. Dit artikel ontlokte een brede cliskussie. Dat ene voorbeeld maakt duidelijk, dat Het Getuigenis nog hoogst aktueel is, want hierin heeft men zich in 1971 ook fel verzet tegen de verregaande invloed van de moderne theo-

logie in de prediking. Eén van de opstellers van Het Getuigenis zei het ter Synode zo: „In mijn jonge jaren' was het leerstellig gedeelte voor de middenzang erg lang en de toepassing na de middenzang erg kort. Thans zijn er dikwijls preken, die helemaal toepassing zijn en dan ook nog een politiek-maatschappij-kritische toepassing.

passing. Ik hoorde hoe een vrouw vertelde haar man na een lange tijd weer eens mee naar cle kerk te hebben kunnen krijgen. Na afloop zei hij, dat hij het een aardig verhaal had gevonden. Zijn vakbondsleider had ongeveer hetzelfde kunnen zeggen', maar 1

dan deskundiger ). De onvrede met de prediking bestaat hierin, dat men tot cle toepassing overgaat, zonder te vertellen wat men toepast. Men spreekt over de toekomst, de toekomst van de leefbare wereld, zonder over de grote daden Gods te spreken. Er valt een stilzwijgen als het over de centrale hoofdzaken van de dogmatiek (= geloofsleer gaat. Dat hebben cle kerkleden al zo lang gehoord, dat weten ze wel; we gaan tot de toepassing over, die dan sterk wettisch is en aan de „mondige" gemeenteleden voorschrijft hoe ze moeten denken over Mozambique en Zuid-Afrika. De boodschap van de Bijbel wordt naar de politiek toe „vertaald" en volstrekt gericht op deze wereld, op het Hier en Nu.

De moderne theologie.

De bewering dat de kerk niet meer centraal staat in de samenleving, behoeft geen toelichting. Tekenend daarover is het sterk teruglopend kerkbezoek en de plaats die de nieuwe kerken krijgen in stad en' dorp, tussen een torenflat, bankgebouw en supermarkt. Aan de ontkerkelijking hebben de welvaart, het moderne levensgevoel en levensritme bijgedragen. „Sport en natuur zijn de grootste konkurrenten geworden van de kerkdienst. De zondagse kleding is vervangen door de vrijetijdskleding, een typische uiting van een bepaalde gedraging" 2 ).

De moderne theologen willen de uitdaging van het moderne levensgevoel positief beantwoorden. De enkel op deze wereld gerichte, geseculariseerde mens stelt vragen, waarop de nieuwe theologie in wil gaan. Het evangelie moet „geloofwaardig" gemaakt worden voor de moderne mens. De Boodschap van de Bijbel wordt „aangepast" aan cle verlangens van de mens, die er zich bij neergelegd heeft dat dood dood is en dat er geen hemel en' hel is. „Men is „de aarde trouw", maar de eeuwigheidsvragen, de verborgen omgang met God, de gemeenschap met Christus wijst men als vrome en levensgevaarlijke dooddoeners, als konservatief gepraat af". : { )

God en godsdienst wordt door sommigen gezien als een droom van de mens (Marx). Anderen zeggen dat God door de resultaten van de wetenschap en techniek overbodig is geworden en nu het initiatief overdraagt aan de mens. God wordt zelfs dood

verklaard. De normen van de Bijbel hebben afgedaan.

De maatschappij - kritische theologie.

De ideale toestand is nog niet bereikt. In de zeventiger jaren maakt de maatschappij-kritische theologie opgang. Alles wordt gericht op de politieke opdracht in de wereld. De nadruk komt in de prediking te liggen op aktie, protest en politieke (linkse) meningsvorming.

Denk aan de akties tegen Angolakoffie en Outspan sinaasappels.

Het gaat in de politieke prediking om de vernieuwing van de samenleving, desnoods met geweld. Prof. Kuitert schreef: „Het Evangelie van Jezus is in de wereld waarin we nu leven slechts te kombineren met verzet tegen de gevestige machten". l )

(Een eeuw geleden poneerde Groen: „Tegen de revolutie het Evangelie.")

De theologie van de revolutie vindt veel aanhangers in de kring van de Wereldraad van kerken. Ik noem in dit verband de geldelijke steun, via het antirascisme fonds, aan „de bevrijdingsbewegingen" o.a. in Zuidelijk-Afrika. Er mogen geen wapens voor gekocht worden; wie kontroleert dat?

De prediking moet volgens de moderne theologen informatie geven over de situatie en tot akties oproepen, die de maatschappelijke veranderingen teweeg brengen. Hun devies is: Verander de omstandigheden en je zult eens zien hoe gunstig de mens zich ontwikkelt.

Deze visie op de maatschappij en de mens wordt geheel bepaald door de gedachten van Marx. „Het Evangelie wordt verbogen naar de grammatica van Marx." r> ) Dat betekent, dat het woord pas aktueel is, als er iets verandert in de maatschappelijke verhoudingen.

Uit het bovenstaande wordt duidelijk dat er veel te optimistisch over de mens wordt gedacht. De zonde heeft ons gemaakt tot slaven van de zonde en er voor gezorgd, dat daardoor bepaalde strukturen slecht en wreed zijn. Dat kan ten goede veranderd worden, als de mens zich bekeert en door genade acht leert slaan op de boodschap van de verzoening.

Politiek avondgebed.

De gedachten van de politieke prediking zijn voor de gewone man „vertaald" door de Duitse theologe Dorothee Sölle (geb. 1929).

Zij organiseert sinds 1968 in Keulen bijeenkomsten die de naam kregen van „Politiek Avondgebed". Op die avonden worden onderwerpen zoals dienstweigering, woningnood en discriminatie behandeld, in de vorm van informatie, meditaite en aktie. Een samenvatting van haar geloof vinden we in haar Credo (= geloofsbelijdenis):

— Ik geloof in God die de tegenspraak wil van wat leeft en de verandering van alle toestanden door ons werk, door onze politiek.

— Ik geloof in Jezus Christus. Elke dag heb ik angst dat hij tevergeefs is gestorven, daar hij in onze kerken verdonkeremaand is.

— Ik geloof in Jezus Christus die opstaat in ons leven, zodat wij vrij worden van vooroordelen' en aanmatiging van angst en haat en zijn revolutie voortzetten op weg naar zijn rijk. t! )

In haar boek „Politieke Theologie" heeft ze haar gedachten nog verder uitgewerkt. Zij beoogt daarin, dat het Evangelie ons leert —, daar heeft Marx onze ogen voor geopend —, de veranderbaarheid van de strukturen van de maatschappij. Daardoor wordt de mens in vrijheid gesteld. Op grond van Gods Woord moeten we besluiten dat deze vrijheid de mens leidt tot verveling, walging en verdierlijking. "')

En het beroep op de B ij b e 1 dan?

De moderne theologen beroepen zich bij al hun beweringen op de Schriftprofeten, die toch felle kritiek gaven op de sociale wantoestanden (Jesaja, Amos en Micha) én op Jezus de Messias, de Man van Nazareth, die zich verzette tegen het ouderlijk gezag (Joh. 2 : 1-11!) en tegen de gevestigde macht (Joh. 2 : 13-16).

Maar de profeten brengen de sociale kritiek altijd in samenhang met de ontrouw aan de Verbondsgod. De oproep tot het doen van recht en gerechtigheid, is altijd gevat in het kader van de oproep tot bekering (Micha 6 : 8). De Heere Jezus roept op tot het geven aan de keizer wat van de keizer is, niet tot revolutionair verzet. In Zijn prediking klinkt door de oproep tot de persoonlijke bekering, want het Ko-

ninkrijk Gods is in Hem verschenen en de grote Dag nadert met rasse schreden.

In navolging van prof. Velema wijs ik de term politieke prediking af want in die term bepaalt de politiek het wezen' van de preek.

Men kan wel spreken van een prediking die handelt over politiek en samenleving, want de Bijbel geeft wel degelijk richtlijnen voor de houding van een christen in de politiek. Maar we moeten niet vergeten dat het in de prediking niet gaat om het maken van propaganda voor een bepaald politiek programma, maar om de verklaring én de toepassing van de tekst, gericht tot de mensen die in de kerk zitten, ook als het politieke en' sociale aangelegenheden betreft. In pastorale gesprekken en op gemeenteavonden zouden deze problemen nog verder besproken kunnen worden.

De moderne theologen stellen de kerk in dienst van de wereld, om zodoende door eigen inspanning het Rijk Gods te verwerkelijken. Alles Horizontaal! Maar de Kerk (de ware christgelovigen die al hun zaligheid van Jezus Christus verwachten, N.G.B. art. 2) is wel in de wereld, maar niet van de wereld, want hun wandel is in de hemel en heeft tweeërlei dienst: e dienst van de verzoening (2 Kor. 5 : 19-20) en de dienst aan de naaste, als vrucht van het geloof.

Het geloof, als gave van God, wordt gewerkt door Woord en Geest. De predikant is dienaar van het Woord Gods, een gezondene door wie het Go de belieft tot de gemeente te spreken. „Gedenkt dat God zelf U door hem aanspreekt en bidt. Neemt dat Woord aan, hetwelk hij U volgens de Heilige Schrift zal verkondigen, niet als des mensen' woord, maar (gelijk het waarlijk is) als Gods woord".

De moderne theologen zetten het Woord van God naar hun hand, manipuleren ermee, missen de houding van Samuël: „Spreek Heere, uw knecht hoort". Maar waar de stem van de door God gezonden prediker weerklinkt, druppelt het heilig bloed van de verzoening ter aarde (Calvijn) en werkt de Geest onweerstaanbaar voor het eerst en in de dagelijkse bekering. Politiek in de preek? Ja, maar dan in die zin, zoals de „onderwijzer" in de Heid. Catechismus ons aanspoort, ons leven in te richten naar de geboden Gods. En als de tekst daartoe aanleiding geeft, zullen er vanuit de Bijbel aanwijzingen gegeven worden, met de bede in ons hart en op de lippen: „Schenk ons de hulp van Uw Geest, ook bij onze christelijke levenswandel in het oprichten van tekenen van het, door het oordeel heen, komende Koninkrijk Gods.

Literatuur:

(1) Het Getuigenis, motief en effect, Kok - Kampen, 1973.

(2) Prof. Dr. H. Jonker: En tóch preken, Callenbach - Nijkerk, 1973.

(3) Dr. G. de Ru: De Kerk naar binnen', Veenman & Zonen - Wageningen, 1971.

(4) Prof. dr. H. M. Kuitert: Anders gezegd, Kok - Kampen, 1970.

(5) Prof. dr. W. H. Velema: Politieke Prediking, Kok - Kampen, 1972.

(6) Dorothee Sölle: Politiek Avondgebed, Anthos - Baarn, 1970.

(7) Dr. G. de Ru: De verleiding der revolutie, Kok - Kampen, 1973.

Dit artikel werd u aangeboden door: Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 19 juli 1974

Daniel | 20 Pagina's

PREDIKING

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 19 juli 1974

Daniel | 20 Pagina's