De rechtvaardiging door het geloof alleen (2)
GEESTELIJK LEVEN
door P. de Vries, Elspeet
De Reformatie is inzake de boodschap van de rechtvaardiging niet minder maar w^el meer dan een augustijns reveil
We kunnen de Reformatie onder andere waarderen als een augustijns reveil dat aansluit bij de augustijns-bernardijnse traditie uit de eeuAven vóór haar. Daarbij is de Reformatie wel in haar leer van de rechtvaardiging boven Augustinus uitgegaan. Augustinus heeft de rechtvaardiging niet als vrijspraak maar als innerlijke vernieuwing verstaan; een innerlijke vernieuwing die enkel genade is. Het onderscheid tussen rechtvaardiging en heiliging zoals de reformatorische en gereformeerde theologie die maakt, kent Augustinus niet. Wij kunnen zeggen dat Augustinus het begrip rechtvaardiging gebruikt waar in de gereformeerde theologie over heiliging wordt gesproken. De Reformatie heeft geleerd dat een mens in Christus volkomen rechtvaardig is, ook al is hij slechts ten dele heilig. Augustinus daarentegen heeft geleerd dat wij slechts ten dele rechtvaardig zijn, omdat wij in dit leven God slechts ten dele kennen en ten dele liefhebben. JVlet het voorafgaande houdt verband dat Augustinus niet zoals de reformatoren de mogelijkheid van volkomen zekerheid van het geloof heeft geleerd. Een dergelijke zekerheid achtte hij een teken van hoogmoed.
Al heeft Augustinus leerstellig geen ruimte gelaten voor volkomen geloofszekerheid, uit zijn geschriften blijkt dat hij zelf bevindelijk wel van deze zekerheid wist. Voor de reformatoren behoorde zekerheid tot het wezen van het geloof. Al is het geloof zelf nog zo onvolkomen, de gelovige mag volkomen zeker zijn, omdat zijn rechtvaardiging gebaseerd is op de volkomen gerechtigheid van Christus.
Terminologisch kon het concilie van Trente in haar leer van de rechtvaardiging aansluiten bij Augustinus. Toch hebben de reformatoren niet ten onrechte gesteld dat in de leer van de genade deze kerkvader aan hun kant stond. Hij leerde namelijk de blijvende noodzaak van de vergeving van zonden zelfs over onze beste werken. In de middeleeuwen is dit gegeven ook de theologie van Augustinus niet geheel verdwenen. Dat blijkt onder andere in een traktaat dat Anselmus, aartsbisschop van Canterbury, schreef om stervenden te troosten. Daarin spreekt Anselmus de stervende als volgt toe: 'Kom dan, zolang er nog leven in u is, plaats uw vertrouwen alleen in Zijn dood, vertrouw je aan Zijn dood geheel toe; bedek je alleen geheel daarmee; en als de Heere uw God u wil oordelen, zeg dan: 'Heere, tussen uw oordeel en mij plaats ik de dood van onze Heere Jezus Christus, op geen andere wijze kan ik U behagen.' Dit element van de augustijnse erfenis werd afgesnoerd op het concilie van Trente. De meest ingrijpende afrekening door Rome met de theologie van de kerkvader Augustinus is de bul Unigenitus, waarin het jansenisme, een augustijnse stroming in de posttridentijnse rooms-katholieke kerk, wordt veroordeeld. Ondanks de afwijzing van de erfenis van Augustinus door de kerkelijke leiding, wordt ook binnen Rome tel-kens weer geestelijk leven gevonden dat als augustijns gekenmerkt kan worden. Dat laat iets zien van de vrijmacht van God. Mede daarom is in de gereformeerde theologie nooit in absolute zin gesteld dat er geen kinderen van God onder Rome kunnen zijn. Afwijzing van de officiële leer van Rome ging gepaard met voorzichtigheid in het oordeel over de genadestaat van hen die onder Rome waren achtergebleven. (wordt vervolgd)
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 19 maart 2004
Gereformeerd Weekblad | 16 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 19 maart 2004
Gereformeerd Weekblad | 16 Pagina's