EEN GEHOORZAME REBEL

A.A. Spijkerboer, EEN GEHOORZAME REBEL. Marlin Niemöller op de kansel en op het podium, 198 blz., ƒ 29, 50, Kok, Kampen 1996.

Sterk geboeid door de oorspronkelijkheid van één van Hitlers meest markante tegenstanders, Martin Niemöller, de domineeszoon uit Elberfeld, heeft deze, nu emeritus-predikant, dit boek geschreven. Wij begrijpen deze geboeidheid, maar wilden wel, met de schrijver, dat Niemöller in veel opzichten, ook in zijn ontwikkelingsgang, duidelijker was geweest. Maar, wie zal oordelen die niet zelf in een geschiedenis als de zijne ingewikkeld is geweest?

De schrijver gaat erg minitieus te werk. De aanvankelijk door Hitler gegrepen, althans Hitler met verwachting omringende, jonge predikant ontwikkelt zich tot één van Hitlers scherpste bestrijders; niet zozeer politiek als wel via de wapenen van prediking en waarschuwing. Het is een wonder dat hij in Sachsenhausen en Dachau gespaard is gebleven. Na de wereldoorlog golden de pijlen van zijn kritiek de moralistische en de ten diepste zelfgenoegzame veroordeling van alles wat naar communisme riekte, en keerde Niemöller zich fel tegen het in stand houden van de tegenstelling tussen oost en west.

Ik heb aan dit boek mijn hart opgehaald. Maar miste ook een poging om de uiteenlopende kanten en perioden van Niemöllers leven en persoon in zoiets als een geheel te integreren. Wanneer ik dit zelf tracht te doen, herinner ik mij vooral die stukken uit het boek waarin Niemöller, al tijdens zijn studie, gegrepen wordt door de ordeningen-leer van het Lutheranisme, zo geheel in de lijn van de pruisische zin voor discipline. En wanneer de schrijver dan bij voortduur wijst op het verschil tussen enerzijds de prediker Niemöller, in zijn strikte beperking tot de evangelieverkondiging, en anderzijds de spreker op de podia, die zoveel meer durfde te zeggen, en die met zijn eigen interpretatie van de concreetheid van het evangelie voor het heden onbewimpeld voor de dag kwam, denk ik: daar hebben we de doorgaande lutherse lijn. De scheiding tussen het geestelijke en wereldlijke rijk is in al de stadia van dit leven fundamenteel gebleven. Zij het geheel anders dan binnen de conservatieve lutherse traditie. En vooral minder statisch.

Z.

S.M

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen