Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Herman Ravensperger, een Godgeleerde uit de eerste helft der 17den eeuw. Uit oorspronkelijke en andere bescheiden.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Herman Ravensperger, een Godgeleerde uit de eerste helft der 17den eeuw. Uit oorspronkelijke en andere bescheiden.

Hoofdstuk 3: Burgsteinfurt

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Hoezeer men zich ook te zijner tijd aan het Dillenburgsche hof moeite gegeven had, om Ravensperger voor het Nassausche vaderland te behouden, zoo was het toch op den duur niet mogelijk, dat hij er voor goed bleef. Gods gedachten waren andere gedachten dan die der menschen. In het graafschap Bentheim had de edele Graaf Arnold II, zooals Cuno in het Gedenkboek der Duitsche vorsten en vorstinnen van gereformeerde Belijdenis verhaalt, eene zuiver gereformeerde kerkregeling gegrondvest en evenzoo in het jaar 1589 eene soort van gereformeerde hoogeschool onder den naam van Akademisch Gymnasium te Schüttorf gesticht, die hij in 1591 naar Burgsteinfurt verplaatste. De namen van mannen als Johannes van Munster te Yortlage onder zijne wereldlijke raadsheeren, zoowel als van Hermann Strick onder de predikanten, mannen wier gansche denken in de richting der praedestinatieleer was, en die hij bij zijne kerkelijke verordeningen ganschelijk volgde, en dan zijne nauwe betrekkingen met de Keurpaltz en de Ileidelbergsche godgeleerden, leggen meer dan voldoende getuigenis af van het zuiver Calvinistisch karakter der Gereformeerde Kerk van dit land. Na het ontslapen van dien vorst voerden zijne zonen Arnold Jobst, die later het Bentheimsche gebied ontving, — Adolf, wien het Graafschap Tecklenburg, — Willem Hendrik , wien het Steinfurtsche , — Coenraad Gumbert, wien het Limburgsche, — en Erederik Lodewijk, wien de Alpen ten deel viel, gedurende eenige jaren gemeenschappelijk de regeering over de vaderlijke landeD, tot op de landsverdeeling in 1610. Hun gemeenschappelijk bestuur over dezoo even genoemde school hielden zij intusschen aan.
Arnold Jobst voerde in den geest zijns vaders, als een getrouwe schutsheer der Kerke Gods, het bewind in het Graafschap Bentheim. Hij had in 1586 de Herbornsche Hoogeschool met zijnen broeder Adolf bezocht, daarna de Heidelbergsche, en was met de godgeleerden derzelve in verbinding gebleven. Inzonderheid hadden beiden eene nadere betrekking met onzen Ravensperger aangeknoopt, wiens raad zij dikwijls inwonnen, ja, dien zij op 24 Februari 1612 tot professor in de godgeleerdheid in Burgsteinfurt en eveneens tot hunnen hofprediker aanstelden, die te Bentheim prediken moest. De hoogleeraar Coenraad Yorstius had namelijk te Burgsteinfurt sociniaansche en arminiaansche ketterijen geleerd en was deswege uit zijne bediening ontslagen geworden. Omtrent de verwarringen, welke hij in die inrichting en in die landstreek te weeg bracht, schrijft de bekende rechtsgeleerde Johannes Althusius uit Emden, den 21ATL,N October 1 6 1 1 , aan Professor Johannes Piscator te Herborn : „ Vorstius wordt door alle aanhangers van Arminius, in 't bijzonder door Johannes Uitenbogaart en Petrus Bertius verdedigd. De godvruchtigen betreuren evenwel niet smart en verzuchtingen deze verdeeldheden". De afwijkingen van dezen man van de gezonde leer moest Ravensperger bestrijden. In den jare 1878 is te Burgsteinfurt eene „Geschiedenis van het Gereformeerde Grafelijk Bentheimsche Gymnasium Illustre Arnoldinum te Burgsteinfurt" door Heuermann in het licht verschenen, die echter alle theologische inzicht in den aard der strijdvragen van die dagen mist. Van uit een kerkelijk liberaal standpunt wordt op eene oppervlakkige wijze Ravensperger's stelling en houding aan deze school beoordeeld ; ja, in plaats van hem recht te doen wedervaren, wordt zijn karakter zoowel als dat zijner aanhangers onder de studenten zoo mogelijk verdacht gemaakt. Aanleiding daartoe vindt. Heuermann in de beide partijen, die onder hen sedert Ravensperger's optreden aldaar ontstaan waren, van welke de eene beslist tegen, de andere voor de dwaalleeringen van Vorstiusoptrad. Maar Heuermann kent de eigenlijke gesteldheid van zaken niet, gelijk uit zijne voorstelling wel blijkt, die eenzijdig partij voor de Socinianen kiest. Het staat met deze zaak veeleer zóó, als dezelve op grond van vertrouwbare oorkonden in het Tijdschrift der Bergsche Geschiedkundige Vereeniging, XI. Deel,,blz.124 en verv. in het licht gesteld is.

Niet de zoogenaamde orthodoxen onder de studenten, de volgelingen van Ravensperger, hebben den strijd aangebonden, die toenmaals de jeugdige inrichting te Burgsteinfurt op hare grondvesten deed schudden en haar bestaan bedreigde, maar de sociniaansch-gezinden. In den zomer van 1613 namelijk, hadden laatstgenoemden in het geheim sociniaansche boeken onder de rechtgeloovige studenten verspreid, om hen in verwarring en tot afval van de waarheid te brengen. Tegen deze listige aanslagen verscheen eindelijk in het jaar 1614 uit den kring der orthodoxe studenten een geschrift, om daartegen te waarschuwen, hetwelk de sociniaansgezinden als een schimpschrift beschouwden, en waardoor zij zich ten zeerste gekrenkt achtten. Zij brachten bij den Senaat der school hun bezwaar in den vorm eener aanklacht tegen de orthodoxe studenten in. Ongelukkig was Ravensperger juist op reis, en de overige leden van den. Senaat bestonden grootendeels uit oude vrienden van Vorstius,,

zooals Heuerman zelf getuigt, die nu zich geroepen gevoelden, om met alle gestrengheid tegen de studenten op te treden, die aan de zuivere gereformeerde kerkleer vasthielden. Als gemeene misdadigers lieten zij dezen voor zich brengen en hen op hoogst onbetamelijke wjjze behandelen als verstoorders van den landvrede, tegen wie zij in het openbaar eene bekendmaking aan de deuren der groote kerk lieten aanplakken. Zulks was dan toch deu rochtzinnigen studenten, midden in een gereformeerd land, aan eene gereformeerde school, op welke de leer, die zij toegedaan waren, alleen recht had te bestaan, •en waar nu de aanhangers van groote dwaalleeringen, verwerpers der Heiligen Drieëenheid en van andere bijbelsche leerstukken, in bescherming genomen werden, te sterk ! Een groot aantal liunner trachtte zich aan de hun toegedachte kerkerstraf door de vlucht te onttrekken. Huune aanvoerders, Johannes Nethenus, gewoonlijk Wilhelmi genoemd, van Gladbach in het Guliksphe, •en de beide Siegeners, Hermann en Johannes Sartorius, die in •die beweging, welke de Socinianen tegen de orthodoxen op "touw gezet hadden, het sterkst in opspraak gekomen waren, werden door den Senaat, nadat Wilhelmi uit zijnen schuilhoek een zeer onbeschroomd van vrijmoedigheid getuigend schrijven gezonden had, en zij op deszelfs herhaalde dagvaarding verschenen waren, met hardheid bestraft, Wilhelmi zelfs verbannen. Deze jonge lieden werden naderhand voortreffelijke dienaren Gods. Gelijk men begrijpen kan, was Kaveusperger na zijne terugkomst over deze handelwijze van den Senaat ten zeerste verontwaardigd, die van zijne afwezigheid zulk een gebruik gemaakt had. Hij legde onomwonden de verklaring af, dat hij van een geheel tegenovergesteld gevoelen was dan dat zijner ambtgenooten, en dat zijn standpunt ten opzichte van deze vraagstukken ten eenenmale verschillend was. In elk geval werd Ravensperger's stelling door dit voorgevallene zeer los gemaakt, en het had ten gevolge, dat hij nog in hetzelfde jaar volgaarne zijn afscheid nam uit eenen kring, die zoo weinig de waarheid en de rechtvaardigheid toonde te kennen en op prijs te stellen. Vóór wij evenwel daarover nader spreken, willen wij zijne verdienste op het gebied der Bentheimsche Kerk in oogenschouw nemen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 15 maart 1891

Amsterdamsch Zondagsblad | 8 Pagina's

Herman Ravensperger, een Godgeleerde uit de eerste helft der 17den eeuw. Uit oorspronkelijke en andere bescheiden.

Bekijk de hele uitgave van zondag 15 maart 1891

Amsterdamsch Zondagsblad | 8 Pagina's