Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

22. Karel V. a. Een machtig en in menig opzicht voortreffelijk vorst. (1ste Gedeelte.)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

22. Karel V. a. Een machtig en in menig opzicht voortreffelijk vorst. (1ste Gedeelte.)

II. Uit de geschiedenis van de regeering der hertogen, graven en bisschoppen. (922—1581.)

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Het stond te denken, dat het 6-jarig kleinzoontje, waarvoor Keizer Maximiliaan in 1506 het regentschap over de Nederlanden aanvaardde, eens over nog meer landen het bewind zou voeren dan zijn vader Filips de Schoone. Daarom werd aan de opvoeding van den jeugdigen Karei veel zorg besteed. De knaap maakte goede vorderingen en werd op 15-jarigen leeftijd bekwaam geacht om zelf de teugels der regeering in handen te nemen: in 1515 werd hij in die gewesten, waarover ook zijn vader geregeerd had, als hertog, graaf en heer gehuldigd. Te Gent geboren zijnde, was hij Nederlander. Hij kende het volk, dat hem als gebieder ontving, en hij had het lief. Dit, gevoegd bij de minzaamheid, die hem eigen was, deed hem spoedig de genegenheid zijner onderdanen winnen.
Van het jaar af, waarin Karei aan het bewind kwam, werd zijn gebied herhaaldelijk vergroot. In 1515 kocht hij van George van Saksen, den zoon en opvolger van Albreeht, diens rechten op Friesland voor eene som van f 3 0 0 000. De Friezen wilden van Karei echter niets weten, en het duurde tot 1524, vóór hij zich heer van Friesland kon noemen.
Na dit gewest trachtte Karei ook de overige Nederlanden, die niet tot zijn gebied behoorden, daarmee te vereenigeu. Overal echter, waar hij zijne heerschappij zocht te vestigen, stuitte hij op Karei van Egmond, den hertog van Gelderland Dezerustelooze bestrijder en erfvijand van zijn stamhuis vergenoegde er zich niet meê, dat hij zich in het bezit van zijn hertogdom handhaafde, maar onderwierp ook Overijsel en Drente, liet zich door Groningen als heer, te Utrecht als beschermheer der stad erkennen, verkreeg vasten voet in Friesland en benauwde zelfs Holland. Te land vond hij grooten steun in den alom gevreesden M a a r t e n van R o s s e m , eenen veldheer, die tot lijfspreuk had: „Branden en blaken is het sieraad van den oorlog"; ter zee vond hij eenen helper in L a n g e P i e r, eenen reusachtigen Fries, die eiken vreemdeling, die hem in handen viel, de voeten spoelde, d. w z. in zee smeet.
Van stap tot stap moest Karei van Egmond voor zijnentegenpartijder terugwijken In 1528 stond de bisschop van Utrecht de wereldlijke macht over zijn bisdom aan Karei van Oostenrijk af. In hetzelfde jaar werd Karei ook door Overijsel als lieer erkend. In 1536 moest Gelderlands hertog van Drente afzien en schaarde ook Groningen zich aan de zijde van zijnen vijand. In 1538 stierf hij. Gelderland was toen het eenige Nederlandsche gewest, dat nog aan de heerschappij van Karei van Oostenrijk ontbrak. En ook dit gewest volgde. In 1543 werd het door liet zwaard aan Willem van Gulik, Kleef en Berg, die Karei van Egmond was opgevolgd, ontrukt.
Zoo vereenigde dan Karei in 1543 al de Nederlandsche gewesten, 17 in getal, onder zijnen schepter. Het waren 4 hertogdommen, 7 graafschappen, 5 heerlijkheden en één markgraafschap.
Maar vóór dit doel bereikt was, was de landsheer reeds tot nog hooger aanzien gestegen. In 1516 was zijn grootvader Ferdinand van Arragon gestorven en Karei dientengevolge koning van geheel Spanje geworden, waartoe destijds ook een groot deel van Italië behoorde. Te gelijk verkreeg Karei deheerschappij over de uitgestrekte bezittingen, die Spanje in Amerika had, zooals West-Indië, Mexico en Peru.
In 1519 was hem nog grooter eer te beurt gevallen. In dit jaar was hij namelijk in de plaats van zijnen grootvader Maximiliaan, die gestorven was, tot keizer van Duitschland gekozen. Als keizer heette hij K a r e i V.
Over welk eene macht beschikte onze Karei in 1543! Zonder twijfel was hij de machtigste vorst ter wereld, want niet alleen was zijn gebied groot, maar ook, welke landen behoorden daartoe! Spanje was destijds een bloeiend land; doch rijker nog waren de Nederlanden, die, hoeveel zij ook door oorlogen geleden hadden, den Keizer meer waard waren dan de gezamenlijke overzeesche bezittingen van Spanje Hier waren, meer dan in Amerika, de goudmijnen, waaruit de middelen getrokken werden. die de Keizer voor 's lands bestier en verdediging noodig had.
Hoevelen echter 's Keizers macht en aanzien begeerlijk mocht schijnen, hij zelf ondervond maar al te zeer, dat eene vorstenkroon soms loodzwaar op het hoofd kan drukken. Welk een moeitevol leven had hij ! Want Karei van Egmond was niet zijn eenige bestrijder. Zijn aartsvijand was Frans I, de trouwelooze koning van Frankrijk, die hem de keizerskroon misgunde en van 1521 tot 1544 vier oorlogen tegen hem voerde. Ook in Duitschland voerde hij krijg, eenen strijd, dien hij wel is waar zich had kunnen en moeten besparen, doch hij was daar blind voor. Verder had hij nog de Turken te weerstaan, die in 1534 Tunis (aan Afrika's noordkust) veroverden, van waar zij de Christenheid bedreigden. Karei verzamelde eene vloot van 500 schepen en verdreef hen van daar, bij welke gelegenheid hij 22000 Christen-slaven bevrijdde.
Dat al dit oorlog voeren veel van zijne krachten vorderde, zal iedereen begrijpen, die weet, dat de Keizer zijn eigen persoon in den krijg niet verschoonde en dikwijls vijftien uren achtereen te paard zat.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 10 november 1895

Amsterdamsch Zondagsblad | 8 Pagina's

22. Karel V. a. Een machtig en in menig opzicht voortreffelijk vorst. (1ste Gedeelte.)

Bekijk de hele uitgave van zondag 10 november 1895

Amsterdamsch Zondagsblad | 8 Pagina's