Uit de geschiedenis van de regering der hertogen, graven en bisschoppen. (922-1581)

Margaretha van Parma meende, dat Koning Filips tevreden mocht zijn, nu de inquisitie weêr in volle werking was en nergens een spoor van verzet meer was te vinden. Zij ontried hem daarom ten zeerste, een leger te zenden, dat de rust zoo licht weêr kon verstoren, maar verzocht hem, zelf over te komen, zoo mogelijk zonder krijgsvolk, ten einde het vertrouwen te doen terugkeeren.
Filips had echter zijn besluit genomen. Wreken wilde hij de daad der beeldstormers, die in zijn oog eene onvergeeflijke misdaad tegen God en de Overheid was. Hij had (zooals wij uit het voorgaande stuk vernomen hebben) zijn werktuig reeds gekozen: het was F e r d i n a n d A l v a r e z de T o l e d o , hertog v a n A l v a , die in den oorlog, door Karei V tegen de Duitsclie Protestanten gevoerd, zich niet alleen had doen kennen als een hoogst bekwaam legerhoofd, maar ook als een wreed en hardvochtig mensch, die den ketters eenen doodelijken haat toedroeg. Doch deze eigenschappen maakten hem voor Filips juist den gewenschten man.
Hy merkt nu claer,
die heeft verstant,
Wat leyder maer ] )
voor 't Nederlandt
Uit Spaengien is ghecomen.
's Duyvels dienaar, des paus trawant,
Der municken vaer, der papen sant
Mach men Duckdalff2 )
wel noemen.
Yan wat tyrannen dat men leest
, Daer heeft noyt zijns ghelyck gheweest,

!) Treurige tijding. 2) Duc d' Alv', d. i. hertog van Alva.

Wel mochten de Nederlanders sidderen, toen zij hoorden, dat de bloeddorstige, onvermurwbare vervolger der Protestanten op hen afgezonden werd, te meer omdat hij kwam aan het hoofd van een leger, samengesteld uit de beste troepen, waarover de Koning had te beschikken, uit soldaten, die in den krijg gehard en deels vergrijsd waren en die óók al geen mededoogen kenden, vooral niet ten aanzien van ketters, ja evenals hun opperbevelhebber naar hun bloed dorstten en hun goed begeerden. En wat, niet minder dan de godsdiensthaat, de Spaansche soldaten tot monsters van snoodheid maakte,, was het feit, dat zij grootendeels een eerloos gespuis waren, want bij de 10 000 krijgslieden, die zich in Mei 1567 te Carthagena (aan de oostkust van Spanje) inscheepten, bevonden zich 2000 liederlijke vrouwspersonen. Arme Nederlanden!
Nog ter elfder ure smeekte Margaretha den Koning, — natuurlijk om haars zelfs wil, — do afgezonden benden met den gehaten generaal terug te roepen. Het mocht echter niet baten: Filips zette door. Dat hij vast besloten was, door tetasten, ondervonden nu ook Bergen en Montigny, die, door Margaretha naar Filips gezonden, nog altijd in Spanje waren. De eerste, die ziek was, mocht niet naar zijn vaderland terugkeeren en stierf in 1567 onder vermoeden van vergiftiging, waarna Margaretha op 's Konings bevel de erfgenamen onder voorwendsel van ketterij liet in hechtenis nemen. Montigny werd te Segovia gevangengezet.
Alva voerde intusschen zijn leger, na het te Genua te hebben ontscheept, over de Alpen naar de Nederlanden. Tevergeefs gaf de Landvoogdes hem hare vrees te kennen, dat zijne komst het tot rust gebrachte volk tot opstand zou brengen, „ƒ/; heb wel een volk van ijzer getemd", gaf de Hertog haar tot bescheid, „en zou ik nu geen volk van boter kunnen temmenV
Hij scheen wel recht te hebben, de Nederlanders smadelijk botermenschen te noemen, want door vrees gedreven beijverde zich bijna iedereen, hetzij hoog of laag, hem met bewijzen van. vriendschap of eerbied te ontvangen. Zelfs de trotsche Egmond kwam hem in zijne legerplaats begroeten.
Margaretha echter gevoelde zich door Alva's zending in hare eer gekrenkt, want spoedig vernam zij, dat de Hertog niet slechts tot kapitein-generaal was aangesteld, maar ook volmacht van den Koning had, om alle misdaden van hoogverraad, die tot de laatste beroerten in betrekking stonden, onafhankelijk van de Landvoogdes te straffen. Zij verzocht daarom den: Koning haar van de landvoogdij te ontslaan.
Niet lang duurde het, of Alva toonde, wat het werk wasr hem door den Koning opgedragen. Nadat hij een veertien dagen lang Egmond de grootste vriendelijkheid had bewezen en door dit gedrag ook Hoorne naar Brussel had gelokt, liet hij beide mannen, toen zij de gasten van zijnen onechten zoon don Ferdinand waren, plotseling gevangennemen, waarna hij hen onder sterk geleide naar Gent deed brengen.x)
Deze aanslag tegen een paar edelen van den eersten rang, die tot de trouwste dienaars des Konings behoorden, en na den Beeldenstorm de ketters zelfs ijverig vervolgd hadden, vervulde de ingezetenen met zoo grooten schrik, dat opnieuw geheelc scharen hun heil in eene overhaaste vlucht zochten.
Margaretha, gebelgd dat zoo iets buiten haar om kon gebeuren, verlangde des te meer om heen te gaan. Het vurig verbeid ontslag volgde in December 1567. Het Nederlandsche volk zag haar met leedwezen vertrekken, — doch alleen omdat de hand, die hen nu drukte, nog zwaarder over hen was.

1) Hoogstraten, die reeds op de terugreis naar de Nederlanden wasr kreeg onderweg gelukkig een ongeluk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen