De wederlegging van de banbul, in 1570 door Pius V uitgevaardigd tegen Elisabeth, Koningin van Engeland.

In het voorgaande Nummer namen wij op wat Bor ons mededeelt aangaande het banvonnis, door Paus Pius V uitgesproken over Engelands Koningin. Op aanzoek van Engelsche bisschoppen zond Hendrik Bullinger, predikant te Ziirich in Zwitserland, tegen de pauselijke bul eene welgeharnaste wederlegging in het licht. „Uit de geschiedenis toon ik daarin aan", schrijft hij daarover aan iemand, „wat al onheil de pausen van Gregorius VII af tot op onzen tijd over de Christenheid hebben gebracht door het afzetten van koningen en vorsten, door het bannen, door het ontbinden van de onderdanen van den eed van trouw. Dat is waarlijk een sehrikspiegel, waarin alle verstandigen kunnen zien, hoe zeer men zich voor de pausen en hunne afschuwelijke en goddelooze kunstgrepen heeft te hoeden." 1) Van zijne wederlegging vinden wij bij Bor, zakelijk, het volgende opgeteekend.

Bullinger houdt staande, dat de groote en hooge macht van den Roomschen paus met de woorden des Heeren, tot Petrus gesproken: „Petrus, hebt gij Mij lief, — weid Mijne schapen", niet kan bewezen worden; dat de Roomschen met deze woorden van Christus: „Ik heb voor u gebeden, Petrus", evenmin als met deze: „Zie hier twee zwaarden", niet kunnen bewijzen, dat hun die macht gegeven zij, die zij zich beroemen te hebben.
De woorden van Christus: „Gij zijt Petrus, en op deze petra zal Ik Mijne Gemeente bouwen", legt hij uit en bewijst, dat in die woorden in het geheel niet gehandeld wordt over de macht van den paus, en dat ook de Kerk van Christus niet op Petrus, noch op den paus gebouwd is; dat ook de sleutelen, die aan Petrus overgegeven worden, eene andere en heiliger zaak zijn dan 's pausen macht. Hij legt ook uit, wat in het Evangelie binden en ontbinden heet, en op welke manier de Apostelen gebonden en ontbonden hebben, •waarna hij verklaart, wat de wapens, het schild en de drievoudige kroon van den paus beteekenen. Hij legt ook ,Ier. 1 : 10 uit: „Zie, Ik stel u te dezen dage over de volken en over de koninkrijken, otn uit te rukken en af te breken en te verderven en te verstoren; ook om te bouwen en te planten".
Met dit woord — zegt hij — kan de tirannie van den paus van Rome, die hij tegen koningen en koninkrijken gebruikt, niet gerechtvaardigd worden. De paus gebruikt zijne macht tegen het uitdrukkelijk gebod en voorbeeld des Heeren. De Apostelen hebben nooit eenige wereldlijke macht in de Kerk van Christus, maar alleen eenen kerkedienst gebruikt. Ook de eerste Roomsche pausen, toenmaals bisschoppen genaamd, hebben zich geene wereldlijke macht aangematigd. De „literae decretales" 2) zijn valsch. De Roomsche bisschoppen tot op Gregorius I hebben zich op die groote macht, volgens welke zij over koningen en koninkrijken zouden gesteld zijn, niet beroemd, maar de laatste pausen hebben zich den vervloekten titel van oppermachtige gebieders tegen alle recht en billijkheid toegeschreven. Het oordeel en vonnis van Paus Pius V, tegen de Koningin van Engeland en haar koninkrijk uitgesproken, is nul en krachteloos. Niet ten onrechte of tegen de natuur wordt de Koningin het opperhoofd van het koninkrijk genoemd. Ook is het niet tegen de natuur, als zij goddelooze bisschoppen uit hun ambt ontzet. De Koningin heeft niet voorgenomen der menschen waan en verdichtselen in haar rijk te volgen, maar het reine Goddelijke "Woord, dat te voren door Koning Eduard VI is aangenomen geweest. Kettersche boeken wil zij in haar koninkrijk niet voorschrijven of invoeren. Met alle recht en billijkheid heeft zij echter de mis afgeschaft, desgelijks ook het onderscheid der spijzen. — Verder verhaalt Bullinger, wat het woord „katholiek" wil zeggen, en welke menschen eigenlijk katholiek zijn. De Koningin heeft naar recht gedaan met haren onderdanen te gebieden, dat zij de Roomsche Kerk niet meer zouden erkennen en aan hare geboden niet meer zouden gehoorzamen, alsook dat zij den paus en de gehoorzaamheid aan hem zouden afzweren. H e t is de s c h u l d i g e p l i c h t van k o n i n g e n en o v e r h e d e n ,, h u n n e o n d e r d a n e n met h u n n e macht te d w i n g en e n n i e m a n d te v e r g u n n e n , om z e l f te k i e z e n wat h em g o e d of het b e s t e d u n k t te z i j n ; en b i l l i j k is h e t , dat de k o n i n g e n en o v e r h e d e n s t r a f f e n , ja z e l f s t e r dood b r e n g e n d e g e n e n , die de w a r e R e l i g i e v e r s m a d e n en de h e i l i g e g e b o d e n weders t a a n . 1) De Koningin is geene ketterin, en derhalve wordt zij met den ban niet geslagen, noch van de eenigheid des lichaams van Christus afgesneden. De paus heeft ook geen» macht, om de koningen af te zetten. Die macht heeft alleen God. Daarom vermag de paus niet de Koningin van den troon vervallen te verklaren, en evenmin de onderdanen te ontheffen van den eed, dien zij aan de Koningin hebben gezworen, want beloofde trouw heeft men niet alleen jegens de vromen, maar ook jegens de boozen te houden. — Eindelijk verhaalt hij wat jammer en ellende de Roomsche pausen in de koninkrijken en onder de volkeren in de gansche Christenheid sinds 400 jaren hebben aangericht, door de koningen af te zetten, de koninkrijken te veranderen en de onderdanen van hunnen behoorlijken plicht en gehoorzaamheid te ontslaan.

Bullinger droeg zijne wederlegging op aan degenen, die zehem gevraagd hadden : aan Grindal, aartsbisschop van Canterbury, en de bisschoppen Cox en Jewel. Aanspraak op lof meende hij niet te hebben: ieder van hen had de zaak wel beter kunnen behandelen; hij had hun verzoek echter niet kunnen weigeren. „Want", zegt hij, „ik ben u veel dank verschuldigd, daar gij, in weerwil van den grooten afstand, die ons van elkander scheidt, (u aan de overzijde van de zee in Engeland, en mij hier aan den voet der Alpen in Zwitserland), evenwel door vele brieven onze voorlang gesloten vriendschap en broederliefde zoo vlijtig onderhoudt en bewaart, jade banden steeds nauwer toehaalt". Te gelijk verzoekt hij hun, zijne hartelijke groeten te willen overbrengen aan de dierbare broederen, de bisschoppen Hom, Sandys, Parkhursb en Pilkington, zoo mede aan Aylmer, Sampson, Humphrey, Lever, Foxe en alle overigen, die eens met hem als ballingen in Zwitserland en Duitschland vertoefden. — Bullinger werd door hen voor zijne krachtige wederlegging van de bul ten zeerste bedankt. Zijn geschrift werd terstond aan Koningin Elisabetb voorgelegd en met hare bewilliging te Londen gedrukt.

1) Carl Pestalozzi, „ H e i n r i c h B u l l i n g e r , L e b e n u n d ausg e w ä h l t e S c h r i f t e n " , p. 447 en 448.
2) Eene in het midden der 9de eeuw ontstane verzameling van besluiten, •welke behalve de stukken, die door Isidoras van Sevilla (omstreeks 630) zijn bijeengebracht, ook 59 onechte bevat, die juist aan de oudste pausen worden toegeschreven (Pseudo-Isidorische decretalen). De ondergeschoven brieven leeren het verheven zijn van hetfpriesterdom boven het wereldlijk gezag.

1) Wat hier gespatiëerd is, doet Bor door eene andere letter bijzonder uitkomen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen