De 'kleyne luyden' - pagina 24

18

luyden een altoos beginnen met God, en door wat Zijne eer vorderde, heel hun optreden in het leven laten beheerschen. Elders een ja ook vaak, doch alleen voorzooveel 't ging, met de religie rekenen hier daarentegen een op alle punten van de religie uitgaan. Zoo was het in wat men las, zoo ;

was

het in het publieke optreden, zoo was het in zijn ijveren voor de zake van het vaderland. De detail-politiek lieten ze aan de mannen van Staat over doch viel ook in het politieke leven met de heilige problemen te rekenen, dan traden juist deze kleyne luyden voorop, dan hingen ze niet aan anderer opinie, maar hadden aanstonds hun eigen beslissende keuze gedaan, en ging van hen, en niet van de machthebbers, de machtige impuls uit, die 't lot van land en luyden besliste. Toen de Edelen, en de Geestelijkheid, en de mannen van de Hoogeschool aarzelden, zijn 't in de 16e eeuw juist die kleyne luyden geweest, die den strijd aandorsten en doorzetten, en vandaar de juichtoon dien Willem van Oranje ten slotte over zijn kleyne luyden hooren liet. Nu is dit niet aldoor zoo gebleven. Ook in die meer geloovige kringen kwam allengs inzinking. Toen 't tegen Rome en Alva ging, gevoelde men heel het land door, dat het leven zelf op 't spel stond en dat de spanning op het uiterste liep, en juist ;

die

uiterste

spanning heeft toen dat

er toe gebracht

om

„kleyne luyden-volk"

zich zelf te overtreffen.

Doch, helaas, toen God als uitkomst van die zeldzame spanning een triumf aan het volk van Nederland tegenover Spanje had geschonken, keerde maar al te spoedig heel het nationale leven straks tot het gewone tempo terug en al bleef het leven ook toen nog lang moreel en religieus hoog staan, het verloor toch allengs zijn rijken, zijn alles doordringenden impuls. De Fransche Revolutie hield haar intocht, en geestelijk vooral zonk toen ons land in. Voor een deel heulde men onbedachtelijk mee met wat van der vaderen ernst geheel afdoolde. den vrijheidsboom danste een deel der oude Calvinisten mee. En de overigen trokken zich in de eenzaamheid, of in het leven der „gezelschappen" terug. Zelfs zóó terug, dat ze als Nachtschool zich verdonkerden. Maar natuurlijk, dit kon geen stand houden. Dat was een tijd van verbrokkeling en zelfverdonkering, ;

Om

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen