RONDOM ELDORET

D. NATJTA

(slot)

De meeste bedrijven zijn dan ook gemengd, en naast enige honderden koeien worden meestal nog een paar honderd hectare voor de verbouw van granen onderhouden.

Sinds "Uhuru", ofwel onafhankelijkheids-dag, bestaan de White Highlands niet meer als zodanig. Grondbezit is hier nu ook open voor de Afrikanen. Velen hebben met behulp van grote leningen en een groot aantal partners een groot, voormalig Europees of Zuidafrikaans landbouwbedrijf gekocht, dat vrij kwam voor verkoop doordat de blanke eigenaar meestal maar weinig toekomst meer zag in een zelfstandig geworden Kenya.

Op deze bedrijven werken Afrikanen als arbeiders. Bij overname van zo'n bedrijf door andere Afrikanen, minder kapitaalkrachtig dan de vorige eigenaar, bleken deze arbeiders te veel salaris te krijgen voor de nogal krappe beurs van de nieuwe eigenaar. Daarom werd in vele gevallen een groot gedeelte van hen ontslagen en dus werkloos. Het werk

werd in zo'n geval dan, voor zover er gewerkt werd, door de vaak vele medeeigenaren en hun vrouwen gedaan.

Echter door hun gebrek aan ervaring en kennis, alsmede door een vaak minder goede eensgezindheid onder de mede-eigenaren en een gebrek aan efficiëntie in het gaandehouden van het bedrijf dientengevolge, daalde en daalt de gemiddelde productie van dergelijke bedrijven in de meeste gevallen in vergelijking met de gemiddelde productie van de vorige jaren, onder Europees beheer. In sommige gevallen zelfs tot slechts 40% van het vorige bedrag. Het aantal gezinnen echter, dat vroeger tijdens de hogere opbrengst slechts één gezin was, is nu vermeerderd tot vaak 20 gezinnen of meer, die allemaal van deze geringe opbrengst moeten leven. Het logische gevolg is dan ook, dat de productie bijdrage van deze bedrijven voor 's lands economie slechts een fractie is van wat het placht te zijn. Verder derft 's lands schatkist een enorm bedrag aan inkomstenbelasting, zodat we mogen concluderen, dat het geheel een ietwat trieste aanblik biedt.

De laatste 5 jaar

Vervolgens is ongeveer ter zelfder tijd een regerings orgaan met enorme financiële steun van 't buitenland, begonnen Europese en Zuidafrikaanse bedrijven in groepen bij elkaar, op te kopen. Het gebied dat deze bedrijven omvatte (meestal enige duizenden hectaren) grensde in dergelijke gevallen aan de z.g. reserves van de verschillende stammen. Het doel was deze bedrijven bijeen te voegen en de zo verkregen grondoppervlakte opnieuw in te delen en wel in stukken van ongeveer 6 tot 16 ha. en soms zelfs in stukken van 40 ha. Een soort herverkaveling dus.

Deze stukken land werden nu uitgegeven aan mensen die werden geselecteerd op grond van het feit dat ze geen grond bezaten en werkloos waren. Naar landbouwkundige kennis van de toekomstige grondeigenaar werd bij deze selectie niet gekeken. Ook werden in vele gevallen de voormalige arbeiders van de grote opgekochte bedrijven op deze manier aan grond geholpen. Behalve de gebouwen als huis, loodsen, melkstal, schuren enz. bleef van de structuur van de vroegere bedrijven niets over.

Deze uitgifte van grond gaat echter gepaard met het tekenen van een contract waarin de nieuwbakken grondeigenaar met de regering een lening aangaat die in 30 jaar moet worden afbetaald. De afbetaling van deze reusachtige lening, evenals die van kleinere Jeningen die voor een kortere periode lo-

pen, gaat in jaarlijkse termijnen; deze laatste leningen zijn bedoeld voor het ontwikkelen van het op dit stuk land te vestigen bedrijfje. Zo voor de bouw van een huis, voor het omheinen, voor het omploegen van de grond, het aanleggen van een groentetuin en de constructie van een eenvoudige open melkstal, alsmede voor de aankoop van één of twee koeien. De grote lening is voor de aankoop van de grond, die dus eigenlijk na dertig jaar, zo de boer z'n schuld al afgelost heeft, pas eigendom wordt.

Een dergelijk gebied van door de regering aangekochte en uitgegeven grond heet hier een "Settlement Scheme", wat vrij vertaald ongeveer neerkomt op "Vestigingsgebied en - project".

Vooral toen men hiermee begon, is in vele gevallen het landbouwkundige aspect van deze zaak verdrongen door het politieke element. Het was op een zeker moment min of meer een krachtproef van de regering, opgelegd door de politieke partijen. Dit heeft het geheel geen goed gedaan, en grote en grove fouten werden gemaakt, waarvan in de meeste gevallen niet de politici, maar de nieuwbakken grondeigenaren de dupe werden. Zo bijvoorbeeld moesten de bestuursambtenaren de mensen in de reserves aanwijzen die voor de Settlement Schemes in aanmerking kwamen. Veelal kwam het er dan op neer dat zij de politiek onbetrouwbaren en de mensen die in de reserves last bezorgden in aanmerking lieten komen voor vestiging in de schemes. Het is wel duidelijk dat deze mensen door het feit dat ze nu in een Settlement Scheme zaten, niet hun minder prettige eigenschappen lieten varen. Ze zijn daarom in vele gevallen een duidelijke rem op de ontwikkeling van vele Settlement Schemes geweest, en daardoor degenen die wel goed wilden werken tot grote last.

Gelukkig is één en ander de laatste tijd wel iets veranderd, en heeft het er alle schijn van, dat de regering niet strak en star zal volhouden aan het eens begonnen schema. In vele gevallen wordt nu gestreefd om de landbouwkundige kant van deze schemes prioriteit te verlenen en de nodige veranderingen aan te brengen.

Oorspronkelijk was het de bedoeling om de schemes, waarvan er vier in de arena waarin de zending werkt, liggen, na drie jaar van ontwikkeling en ervaring, zelfstandig te laten lopen. Kort geleden is dit veranderd in 5 jaar, om dat men het tijdstip nog niet gekomen achtte.

Coöperatie ?

In de schemes is men al gauw na de eerste stadia van ontwikkeling begonnen met het opzetten van een coöperatieve beweging, die het bestuur en de administratie van het scheme na deze 5 jaar over zou moeten nemen.

Helaas is het idee coöperatie aan velen nog niet erg duidelijk, wat in een dergelijke, tamelijk primitief werkende bevolkingsgroep, begrijpelijk is. In de westerse gebieden kwam het idee van de coöperatie pas in de tweede helft van de vorige eeuw op. Het is relatief dus nog iets tamelijk jongs.

De functie van de coöperaties in de schemes is op 't ogenblik die van een handelslichaam. De boeren in de schemes worden door hun contract verplicht hun grond op een voor elk scheme afzonderlijk voorgeschreven manier in te delen, b.v. 3 ha grasland, 3 ha bouwland en 1 ha voor huis, groentetuin etc. Op de drie ha bouwland moet dan een voorgeschreven gewas verbouwd worden, dat voor verkoop bestemd is. Verder is het aantal koeien ook vastgesteld, om overgrazing en erosie te voorkomen. In de groente tuin mogen gewassen naar eigen keus en voor eigen gebruik geteeld worden. Vaak is dit mais, aardappelen en groenten.

De coöperatie koopt nu het geproduceerde handelsgewas (tarwe of mais) van haar leden op en verhandelt de melk van haar leden. De kosten van de voor de verbouw van het handels gewas benodigde kunstmest enz., die van te voren door de coöperatie werd geleverd (dus eigenlijk een korte lening), worden nu afgetrokken en het resterende be-

drag is de jaarwinst voor de boer. De boeren die geen lid zijn van de coöperatie mogen hun gewas verkopen waar ze er de hoogste prijs voor krijgen, met de beperking dat de regering uiteindelijk wel de afnemer moet zijn, omdat zij de markt van tarwe en mais in de hand houdt. Niet te min werd in de afgelopen jaren zeer veel mais naar Uganda gesmokkeld omdat daar de prijs veel hoger ligt. De regering van Kenya derft daardoor ook weer een behoorlijk bedrag aan inkomsten.

Het lidmaatschap van de coöperatie is niet verplicht, wat logisch is, doch de regering, die de coöperaties als deel van haar programma stimuleert, ziet hierin een zwak punt. Zij wil het lidmaatschap van de coöperatie voor elke boer in het scheme verplicht maken, en het laten opnemen in het contract bij de uitgifte van de grond. Het hele idee van coöperatie is dan verloren, maar dat doet er in dit geval minder toe. De hoofdzaak is hier dat de regering een greep heeft op het inkomen van de boer in het scheme om de terugbetaling van de leningen veilig te stellen. Zodra dit verplichte lidmaatschap er namelijk is, is de boer verplicht zijn product aan de coöperatie te leveren. Vervolgens kan de coöperatie, die nu een (semi) regerings instelling is, op z'n gemak eerst al de door de boer aan de regering verschuldigde bedragen van leningen, alsmede de korte jaarlijkse leningen voor kunstmest en zaaizaad enz. van de geldelijke opbrengst van het product aftrekken. Mocht er nog iets overblijven, dan is dat de winst voor de boer.

Men heeft in theorie uitgedokterd dat het op deze manier mogelijk is voor de boer om een redelijk bestaan te hebben, en de regering is zeker dat ze haar geld terug krijgt. Maar welke boer zal in staat zijn om volgens de calculaties van de regering te boeren ? De praktijk heeft tot nu toe bewezen, dat nog niet één procent van deze mensen, naast een nu nog vrijwillige afbetaling (wat er op neer komt dat slechts weinigen zich verplicht voelen om ook maar iets af te betalen) van de leningen, in staat is om volgens deze normen te boeren, en dus het hoofd boven water weet te houden.

De taak

De hoofdreden van het falen van deze mensen als boer, en daardoor in vele gevallen het falen van het gehele scheme, ligt voor een groot deel in een gebrek aan kennis en ervaring (bij de selectie werci immers niet naar landbouwkundige kennis gekeken). Daarnaast is er een gebrek aan de juiste mentaliteit voor het boeren op deze manier. Ik spreek nu uitsluitend over de settlement schemes in de area waarin de zending werkt. We hebben immers gezien dat de mensen in dit gebied de oorspronkelijk nomadische herdersvolken waren, die hun grote kudden runderen op extensieve wijze in het wijde land lieten grazen. Het bewaken van de koeien is het werk van de kinderen. Het werk om en in het huis was voor de vrouw. De mannen zaten van ouds in de schaduw van een boom, gehurkt, leunend op hun speer met elkaar te praten. Van tijd tot tijd werd er eens wat gejaagd, maar werken in een tuin of op een akker was er niet bij. Dit was de gewoonte zo in hun stammen en er was geen reden voor hen om daarvan af te wijken.

We zagen al eerder, dat slechts zeer weinigen van deze pastorale lieden na de totstandkoming van de reserves, erin geslaagd waren zich goed aan te passen aan de veranderde omstandigheden, en een goed bestaan op te bouwen als boer.

We mogen dan ook niet verwachten, dat de boeren in de settlement schemes die voor een groot deel vaak het mindere volk van de reserves vormden, nu eensklaps deze omschakeling goed zullen volbrengen. Een omschakeling van zonder land naar grondbezitter, van werkeloos naar werkend, en dan nog die dieper liggende zaak, van pastoralist naar landbouwer.

Hier ligt daarom een taak voor de zending, om deze mensen met dit probleem, dat door de regering in vele gevallen over het hoofd werd gezien, en dat in andere soortgelijke gevallen op een minder goede manier werd aange-

pakt, en daardoor faalde, te helpen. Dit kan gebeuren door hen de ontbrekende kennis bij te brengen, hoewel hier niet het grootste probleem schuilt. De regering heeft hier wel mensen voor. Hèt probleem is echter, hen deze kennis le laten aanvaarden, hen te helpen hun levenswijze te veranderen, hen te leren wat arbeid is, en wat het inhoudt. Techniek en ethiek zullen hierbij hand in hand moeten gaan. Voorwaar geen gemakkelijke taak!

D. Nauta

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen