Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Kerk en Zending

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Kerk en Zending

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Dr C. A. TUKKER

In de tijd toen Hoekendijk zijn dissertatie Kerk en volk in de Duitse zendingswetenschap 1) schreef, spitsten de vragen van de zending zich toe op de kerstening — al dan niet — van volkeren, lagen of enkelingen; en verder op volksorganisme, volkspaedagogiek en nomologie; ordinologie en oekologie. De strukturen der gemeenschappen, die men binnentrok, liet voor een totale aanpak van de maatschappij in Evangelische zin vaak of meestal geen ruimte, terwijl de zending in haar geschiedenis de erfenis van het piëtisme met zich droeg en draagt, en zich in de konfrontatie met samenlevingsverbanden steeds meer bewust werd. Hoekendijk beëindigt zijn werk met een paragraaf 2) over comprehensive approach (samenvattende benadering), een tot voor kort gevleugeld woord ter aanduiding van de totaal-aanpak van kerkelijk en vooral apostolair werk, en hij acht het uitgangspunt hiervoor te liggen in de intensieve universaliteit van het heil en de radikale toepassing van Christus' koningschap over het gehele leven, die vereisen dat men zich op de mens richt in zijn totale omgeving.

Verraadt de beweging naar de mens in zijn totale omgeving Hoekendijks afkomst en de inzet van zijn apostolaatstheologie - daarbij laat hij het niet. De gemeente in haar geheel is de evangelisatie-eenheid, die zich met haar boodschap op alle noden van haar omgeving richt en deze boodschap in praktische dienst (diakonia) vertaalt. De dienst der gemeente is pas effektief, wanneer zij zich op alle sektoren van het leven en op al deze sektoren tegelijk richt. Zo worde de gemeente tot een sociaal integratiecentrum, door een overtuigend voorbeeld te stellen van geordend leven, en haar taak is primair kwalitatief en niet kwantitatief.

Tegen deze visie kan men moeilijk aanvoeren, dat zij komprehensief is d.w.z. dat zij het totaal omvat - evenmin als men Berkhof het recht kan bestrijden om Christus een „corporate personality" te noemen 3). Maar wel achten wij het een vermagering, wanneer Hoekendijks comprehensive approach zich uitsluitend in de radikale toepassing van Christus' koningschap over het gehele leven grondt en het priesterlijke en profetische niet voor

radikale toepassing in aanmerking komen. Zoals dan ook de gemeente dit koningschap kennelijk alleen dient, wanneer zij sociaal mtegratiecentrum en overtuigend voorbeeld is. Tegen deze dubbele vervlakking dient bezwaar aangetekend te worden, niet alleen om der wille van de reputatie der gemeente, maar ook terwille van de „wereld" die terrein van zulk apostolaat moet zijn. Dit apostolaat is ons lang niet „komprehensief" genoeg. De bediening der verzoening stolt in het overtuigend voorbeeld, de bediening des Geestes blijft krachteloos in de sociale integratie, waarmee de gemeente het leven om zich heen opnieuw ordent 4). Is dit alles? En het profetisch ambt blijft achterwege, omdat de zending midden in het nationalisme moet gaan staan om ... via het profetisch woordte laten horen, dat de weg van het nationalisme tot het nieuw bezield verband i.p.v. de adat e.d. een dwaalweg is 5). Maar eerst er midden in gaan staan! Het lijkt ons een gevaarlijke dwaalweg in de zending, dat deze steriele en in wezen politieke stellingname aan de bediening des Woords onder het mom van apostolaat wordt opgedrongen. Niet alleen een dwaalweg voor buitenlanders in den vreemde, maar ook een dwaalweg voor de volkeren zelf tenminste wanneer dit behoort tot het „overtuigend exemple" van de gemeente'

Vandaag de dag ligt de problematiek van de zending ietwat genuanceerder. De wereldgodsdiensten bleken en blijken taai te zijn en in bijzondere kracht te herleven 6); de vertechniseerde en „vernieuwde" maatschappij openbaart een dualisme, doordat het primitieve patroon zich handhaaft 7); de vernieuwde ekonomie maakt niet ongedaan, dat de traditionele volkshuishouding een stug en taai bestaan leidt, en op de momenten van revolutie en .gezagovername' kan men vaak daarvan de taferelen horen en zien. En de sekularisatie op de „zendingsvelden", die de positieve bijdrage tot afbraak van adat en atavisme levert, is tegelijk een bedreigende grootheid voor het zendingswerk, doordat zij tot een vermaterialiseerd sekularisme voert, dat totaal niet geïnteresseerd is in de meest ontmythologiseerde christelijke boodschap 8). Ziehier het probleem: de jonge kerken in vijf kontinenten dragen dezelfde moeite van de onverschillige rand met zich als de oude op het zesde. Daardoor kan de verhouding tussen thuisfront en jonge kerken dank zij 't verstaan van een gemeenschappelijke situatie beter worden dan ooit. Tegelijk blijft echter het probleem dat in déze materie de hulp van het thuisfront naar het zendingsgebied steeds moeilijker wordt. En ook op sociaal-en economisch gebied zal het werken in landen en gebieden die aan sekularisatie en nationalisme toe zijn, niet gemakkelijker worden, al was het alleen al om het feit dat de blanke als leider en beslisser niet meer onverdeeld geliefd is. De antwoorden van Uppsala op vragen rond gerechtig-

heid en revolutie kunnen mede bepalend worden voor de wijze, waarop zendingsarbeiders en die hen uitzenden, betrokken worden in de politieke gisting van Afrika en Indonesië, om van Azië maar te zwijgen. Een knap en wijs theoloog die in deze wirwar waar kan maken, dat de gemeente — te weten ter plaatse! — als sociaal integratiecentrum en door een overtuigend voorbeeld deze nationalistische, allias kommunistische dwaalweg als zodanig ontmaskert.

Bovendien: wij noemden thuisfront en zendingsveld. Wat is het plus van het Westen, van Europa, van de Noordelijke landen en kerken, dat ons recht geeft, zo te spreken? Met andere woorden dé vraag is: wie of wat geeft ons recht en zelfs volmacht om zending te bedrijven? Is dat de grotere welvaart en ontwikkeling van Noord t.o.v. Zuid? Het is nog maar de vraag of wij via Westerse of, beter gezegd: Noordelijke of, nóg beter gezegd: Noordwestelijke ontwikkelingshulp - zonder - meer het Zuiden struktureel mogen ontwrichten. Deze overweging snijdt een welwillende ontwikkelingshulp die de gevolgen van deze welwillendheid niet zou overzien, als weg af. Noch het staan als zending in het nationalisme met een z.g.n. profetisch woord, dat alleen van Christus' radikaal koningschap weet, noch het leunen op de ontwikkelingshulp en de horizontalistische verwestersing van Zuidelijke c.q. Oosterse beschouwingen is een weg, laat staan: dé weg van de zending.

Is dan het Evangelie het plus; het Evangelie pur sang in een „christelijke" wereld? Van Ruler meent 9), dat de kerstening al een heel eind gevorderd is in het doordringen en daarmee terugdringen van de sekularisatie; wij denken het omgekeerde. En wat dit betreft, is er nauwelijks reden om thuisfront en zendingsveld te onderscheiden. In beide gevallen zijn er kerken, in beide gevallen is er de rand van tamelijk onverschillig af tot nihilistisch toe. In beide (!) gevallen rukken synkretisme en wereldgodsdiensten op.

Wat is de volmacht der zending, en daarmee haar toekomst? De christen gaat niet heen om in gehoorzaamheid aan Matth. 28 het Evangelie te predi-

ken, dan achter zijn Heiland. De gerechtigheid in politieke en maatschappelijke betekenis is ook in de ontwikelingslanden niet het eindresultaat van opbouwwerk, maar blijft verwant met en vrucht van de vertikaal neergedaalde en door Geest en Woord nog heden bewerkte, plaatsbekledende gerechtigheid van Jezus Christus. De apostelen moesten beginnen te Jeruzalem en.... kwamen er telkens weer terug. Men vergete de oorsprong van het Evangelie niet in het zendingswerk, noch t.o.v. Israël, noch wat betreft de oergemeente, de traditie en autoriteit der vroege Kerk, en speciaal met inzake de Schriften die van Christus getuigen en de Christus der Schriften. Hier ligt de ware eenvoud, de ware „ontmythologisering", de ware volmacht van de Kerk in de zending. Hier komt ook de echte comprehensive approach om de hoek zien, die niet verglijdt tot geloofszending noch afzakt naar ontwikkelingshulp alléén, maar vanuit de volheid van Christus' ambt met de belofte des Geestes de taal van het verbond kenbaar maakt op theologisch, medisch, sociaal en.... hoe moeilijk ook: op politiek terrein.

Het apostolaat in de zin van autoriteit der ooggetuigen 10) bestaat niet meer. En het is een misslag, wanneer Van den Heuvel dit Bijbels apostolaat tezamen met de apostoliciteit der Kerk meent te vangen in het huidige apostolaat der Kerk 11). Maar de taak der apostelen gaat in die zin door, dat het Evangelie gepredikt wordt en worde aan alle kreaturen „tot de volmaking der heiligen". En de Heere wrocht mede en bevestigde het woord door tekenen die daarop volgden 12). Deze tekenen bevestigen de volmacht der Kerk en maken de comprehensive approach zichtbaar. Zij zijn en blijven theologisch, medisch, sociaal en politiek van God.

C. A. T.


1. Z.j., verschenen in Bijdragen tot de Zendingswetenschap als deel I.

2. lb„ blz. 277-281.

3. H. Berkhof, De leer van de Heilige Geest, Nijkerk 1965, blz. 19.

4. Hoekendijk, blz. 281 boven.

5. Ib„ blz. 276.

6. Zie de evenwichtige beschrijving door I. H. Enklaar in Onze blijvende opdracht, Kampen 1968, blz. 22 e.v.

7. IB„ blz. 20.

8. IB„ blz. 26.

9. In bovengenoemd artikel en elders.

10. Lukas 1 : 1-4.

11. Uitspraak te Uppsala.

12. Markus 16 : 20.

Dit artikel werd u aangeboden door: Gereformeerde Zendingsbond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 1 augustus 1969

Alle Volken | 16 Pagina's

Kerk en Zending

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 1 augustus 1969

Alle Volken | 16 Pagina's