IN GESPREK MET... Jaap en Coby van der Ham

Hoe zou je de situatie in Turkana willen beschrijven of typeren? Wat is dit voor een land hier?

Bij Turkana moetje denken aan een nog geheei oorspronkelijk zendingsgebied, dat pas de laatste twintig jaar met de zending in aanraking gekomen is. In dit hete halfwoestijngebied moeten de mensen in leven zien te blijven. 'tZijn voornamelijk veehouders, nomaden die met hun geiten, schapen en kamelen voorttrekken van plaats tot plaats waar water en ete te vinden is. Hier in Lokichar is een eerste zendingspost van de Hervonvde Kerk van Oost-Afrika ontstaan in Turkana.

Door het trekken van de mensen ontbreken de dorpjes. Ze zitten overal en nergens. Wordt het dan niet bijzonder moeilijk om gemeenten te stichten?

In de praktijk betekent het dat de helft trekt en de andere he zich ergens gevestigd heeft. Hier in Lokichar trekken vee mannen met het vee weg en hun gezinnen blijven hierachter. Hier is immers een bepaalde zekerheid: medische hulp, school, waterbronnen. In 1980/1981 is Turkana getroffen door een grote droogte, die veel slachtoffers heeft geëist. Door de grote nood zijn veel mensen naarde zendingsposten gekomen. Dat waren de enige plaatsen waar ze hulp konden krijgen.

Wat houdt het nu in om in zo'n situatie zendingsarbeider te ^ijn? Je kunt jc werk op vecI manieren aanpakken. In Nederland hebben jullie daar over na zitten denken tijdens je opleiding en toen kwam de praktijk.

Ja, de praktijk was wei anders dan we verwachtten. We kwamen hierin een bestaande situatie. Het werk was in 197 begonnen met het stichten van scholen en het medische werk. Vanaf de eerste dag heeft tevens de Woordverkond ging plaatsgevonden. De Turkana staan nogal open voor nieuwe dingen, ook voor de Evangelieprediking, hoewel ze eigenlijk niet zo godsdienstig zijn ingesteld.

Zijn ze zo welwillend omdat ze denken eten of voordeel te krijgen en de rest dan maar op de koop nemen?

Omgetwijfeld zullen sommigen zo denken. Toch zijn er voo beelden van mensen die er geen voordeel van hebben ondervonden en die toch echt een veranderd leven zijn gaan leiden Aan de overkant van de weg hier woont een vrouwtje die er trouw is in kerkbezoek en alle activiteiten bijwoont. Ze is o iemand waar veel mensen naar toe gaan en die vaak door haar geholpen worden. Dat is vooreen Turkana helemaal nie vanzelfsprekend. Door het harde bestaan zijn ze meestal er op zichzelf gericht. Wij hebben echt het idee dat het E vangeli haar geraakt en veranderd heeft. Hierover spreken is moeil want ze spreekt alleen maar Turkana en wij Swahili.

Bij het overlijden van een l< ind van een ouderling moest ik he dit zelf gaan meedelen. De manier waarop deze vader toen sprak was indrukwekkend. Gods hand was in zijn gezin geweest, maar toch wilde hij geen kwaad woord van God horen De manier waarop hij sprak en het feit dat hij doorging met de Heere te dienen was echt een getuigenis voor de bevolking. Toen de veerovers kwamen en de mensen wilden vluchten, wekte hij de mensen op om te blijven. „Hier is de kerk, hier mogen we de mensen het Evangelie brengen. We blijven hier. God zal voor ons zorgen." Hij vluchtte niet.

Al die soorten werk, zoals verkondiging, mediscii werk, onderwijs, zullen nogal wat loswoelen in de Turkana-samenleving. Hoe reageert de bevolking op al dat nieuwe? Wat spreekt het sterkst aan?

Lokichar is van oudsher al een soort centrum omdat hier waterbronnen zijn. De mensen, die hier wonen, zijn voor mee dan de helft ontworteld, die nergens meer iets te zoeken hadden en toen hierheen zijn gekomen. Hier wordt letterlijk aan armen het Evangelie verkondigd. Soms kunnen we ze iets aanreiken om weer een bestaansmogelijkheid te vinden. Ze ervaren dat er iets gebeurt. Ze proeven iets van de motiva tie en zodoende gaat er een wervende invloed van uit. In de praktijk ervaren ze het werk in al zijn onderdelen toch als ee geheel. We mogen zien hoe op verschillende manieren de weg naar Christus gevonden wordt.

Dat is moedgevend, want soms doe je van alles en ben je erg druk. h/laar dan kan het gevoelje bekruipen datje te weinig t hebt om er op uit te gaan, om met de mensen over Christus te spreken. Laatst stond een vrouwtje bij het hek die om iets vroeg. Ik kon ze helpen. Haar reactie was: „Je kunt wel zien dat je een kind van God bent, want je helpt ons altijd." Zo kreeg ik antwoord op mijn vragen. Ook van onze daden biük een getuigenis uit te gaan.

- Krijg je nu ook kansen om gewoon met de mensen over de Heere Jezus te praten?

n Dat gebeurt gelukkig ook vaak. hAeestai niet bij de vooraf georganiseerde dingen, maar bij gesprekken in kleine groepjes. Vooral als er iets aan de hand is, honger, ziekte, e.d. Dan merk je ook iets van hun vertrouwen op God.

ijd Wat is er eigenlijk gaande in Turkana? Is het nog steeds een „vergeten gebied"?

t Turkana zit in een ongelooflijke stroomversnelling. In 1960 was het gebied nog afgesloten voor alle buitenlanders. Dit werd beschouwd als een erg onveilig gebied met ruwe, gevaarlijke mensen, waar niets te zoeken viel. Er was een speciaal toegangsbewijs nodig zodat ze konden controleren of iedereen die Tufkana inging er ook weer uitkwam. Ze kenden het ijzer, maar dat was dan ook alles. Ze leefden van wat de dieren leverden: vlees, melk, bloed. Als je nu, drieëntwintig jaar later, ziet wat er gaande is... Een weg, dwars door Turkana, die geasfalteerd wordt, waterpompen, irrigatie projecten, enz. In één generatie moet zo enorm veel worden overbrugd.

Hoe ervaart de jeugd dit?

De jeugd komt los te staan van hun eigen traditionele samenleving. Ze vervreemden van de ouderen, die in de manyatta's wonen, moeder die in huiden gekleed gaat, vader soms bijna zonder kleding. Ze gaan zich schamen voor thuis en na de schoolopleiding willen ze niet meer passen in de oude samenleving. Een groot probleem vormen de werkeloze schoolverlaters. Ze komen niet aan de slag elders en thuis passen ze niet meer. De ontwikkeling werkt ook drankmisbruik en prostitutie in de hand. Ze komen los te staan van de oude godsdienst en de traditionele waarden.

Is de ontwikkeling alleen maar een negatief proces? Het heeft ook positieve waarden. Turkana heeft zeif erg w nig mogelijkheden door het klimaat. Het kan slechts een bepaald aantal dieren voedsel bieden. Bovendien wordt he geteisterd door onveiligheid en veediefstallen. De ontwikk ling maakt aanvoer van voedsel mogelijk en geeft nieuwe mogelijkheden. Door de venvarring omdat het oude wanke en soms verdwijnt, komen ook nieuwe kansen voor de kerk De mensen zien geen lijnen meer. Wat vroeger orde en rege gaf is er niet meer. Als bijvoorbeeld de oude vorm van huweli wegvalt, dan heeft de kerk de kans om het christelijk huwe in te voeren. In het gevaar van de chaos en onveiligheid geef de Evangelieverkondiging zekerheid en houvast. Je mag va een Turkana geen erg grote uitspraken venvachten. Toch hoor je mensen zeggen dat ons leven in Gods hand is, dat God op het gebed uitkomst kan geven en dergelijke. Ook de reactie op aanvallen wordt door het Evangelie anders. Vro ger was het hard tegen hard.

Wordt het gebied veiliger, nu het meer open wordt?

Nee, de onveiligheid wordt sterker. Dat zou je niet zo direc venvachten. Het is hier niet het ergst, maar zelfs Lokichar heeft er onder te lijden. Er wordt weieens iemand gedood. februari is er een grote overval geweest op Katiiu, waarbij ru driehonderd gewapende Pokot al het vee hebben meegenomen. Dat betekent angst en vluchten van de bevolking. Toen de ontsteking van mijn auto verkeerd stond en de auto grote knallen gaf, ontstond er paniek! Dat is tekenend voor de sfeer

Een moeilijke vraag lijkt me de vraag naar de verdeling van de ei-tijd. Want dan moet je een lijstje opstellen met allerlei dingen die gedaan moeten worden. Wat zet je bovenaan en wat ontderaan?

Onze Afrikaanse broeders gaan steeds meer dingen overnemen. Veel steeds terugkerende dingen die de kerkdiensten betreffen regelen ze zelf Alles moet echter begeleid en overzien worden. We hebben hier ook ruim zestig mensen in dienst. Een groot deel van mijn tijd moet ik hieraan besteden. De financiële kant van de zaak moet ook aandacht krijgen. De Evangelieverkondiging gebeurt in de allereerste plaats door de Afrikaanse broeders waarbij ik hen probeer te helpen.

Is dat niet moeilijk? Jullie zijn naar Kenya gegaan om de Turkana het Woord van God te gaan brengen. Als je dan je werk hier ziet met al dat georganiseer en zo, heb je het daar e-dan niet moeilijk mee?

Er zijn dingen die je voor jezelf anders zou willen. Maar de vraag is: wat heeft de kerk nodig op dit moment? En niet: wat wil ik graag ? Overigens blijft er heel wat tijd over voor preke op zondag, verkondiging in de dorpen, toerustingswerk voor ouderlingen, jeugdwerk, leiding geven aan de kerkeraad. Via allerlei commissies waar we een behoorlijke invloed hebben, kunnen we meehelpen aan de opbouw van de kerk. Tenslotte behoeven wij met ons werk ook niet altijd voorop te lopen. Als de mensen maar kunnen merken waarom je zo spreekt en handelt. Achter onze liefde voor de mensen moeten zij de liefde van God leren zien.

Destijds is de beslissing genomen om zendingswerk overzee te gaan doen. Heb je er achteraf vrede mee?

Ja. Heel beslist. We voelen ons hierin Turkana fijn thuis en we zijn dankbaar dat we de mensen hier op veel manieren mogen en kunnen helpen door de verkondiging van het Evangelie en wat daar mee samenhangt. Toen we weggingen wisten we niet hoe het allemaal zou gaan. We mogen ervaren dat we hier een taak hebben. Hoeveel vrucht ons werk zal dragen weten we niet, dat mogen we rustig overlaten aan onze Meester, Die ons hierheen zond.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen