Ter overweging

Dr. W.H. Velema, Het spreken en het preken van de kerk. Uitg. Kok, Kampen, f. 13,90. Deze actuele en interessante „Apeldoornse Studie” (nr.23) is de uitwerking van een rectorale rede, waarin naar aanleiding van de discussie rond het bekende besluit van de generale synode van de Geref. Kerken inzake de kruisraketten het „spreken” van „de kerk” aan de orde werd gesteld. Dat „spreken” heeft, gelijk bekend, heel wat losgemaakt. ’t Was overigens geen uitzonderlijke zaak, hoogstens een publiek trekkende markering in een proces dat al lang gaande was. Reeds bij de moderamina-samenspre-kingen in het begin van de jaren ’60 kwam het toenemende clericalisme ter sprake (zie Acta 1965/6 blz. 118v.). Geen verschijnsel alleen van déze tijd; prof. Velema herinnert ergens (blz. 41) aan de corpus christianum-gedachte die - natuurlijk naar huidige, vrij snel wisselende mode ingekleed - de „geestelijkheid” de pretentie verschafte vooral in politicis een geducht woordje (liefst het laatste woord) mee te spreken. De herleving van deze middeleeuwse gedachte beleven we nu in het „spreken” van wat dan „dè kerk” wordt genoemd, maar in feite de „clerus”, de „geestelijkheid” is, nu niet inde gestalte van pausen en bisschoppen, maar van synoden, raden, deputaten etc. Scherp ontleedt de schrijver dat „spreken”, dat - evenals in de middeleeuwen - het „preken” van de kerk, de boodschap van „heil èn heiliging” overwoekert. Hij bespreekt de bijbelse gegevens en accentueert daarbij de opdracht van Matt. 28:19, de „magna charta” van de prediking (blz. 10), gaat vervolgens in op de rapporten enz. die inzake het „spreken” van de kerk in de Herv. en Geref. Kerken werden uitgebracht en aan het kerk-zijn-in-deze-tijd gestalte moeten geven, belicht de achtergronden van de drang tot en behoefte aan dat „spreken”, vergelijkt de bijbelse gegevens met de actuele situatie en trekt enkele conclusies. Intrigerend is de onderstelling waarmee de schrijver z’n boeiend betoog besluit: „Het zou kunnen zijn (…) dat de roep om het spreken van de kerk een reactie is op onvruchtbaar, tijdloos, en niet terzake preken”(46). Als in een kerstnachtdienst de prediking uitloopt op: je moet aandacht voor daklozen hebben, dan is dat fijn voor de daklozen - als ze zo’n dienst bezoeken -, maar als prediking voor de gemeente nietszeggend, want daarvoor heb je niet direct de kerk nodig, al is ’t mooi meegenomen wanneer het de dakloze een dak boven z’n hoofd oplevert (doorgaans kunnen andere instanties met of zonder „preek” effectiever ervoor zorgen). Wanneer de prediking zó of anders nietszeggend is geworden, dan is de remedie inderdaad niet de vervanging van het preken door het spreken van de kerk op clericale wijze, maar de bediening der verzoening die aan de kerk is toevertrouwd, waarin het kruis niet in vanzelf-sprekendheids- of berekeningsgeloof is teloorgegaan, het kruis van de verticale en de horizontale lijn, die niet samenvallen (waarbij de verticale verdwijnt - vgl. 30) noch van elkaar losgemaakt mogen worden, want dan is er geen plaats meer voor de Middelaar op het snijpunt van die lijnen, die met God en mensen verzoent. Met de onttakeling van de preek, van de kerk, van het christendom worden alle idealen en normen van menselijke en morele aard onzeker, twijfelachtig. Daarom is een geschrift als prof. Ve-lema ons biedt, juist in deze tijd zo waard bestudeerd en ter harte genomen te worden.

Dr. A. Th. van Deursen, De ondergang van de Armada. Prijs f. 6,90.

P.A. te Velde, Popmuziek. In gesprek met jongeren. Prijs f. 8,60.

Dr. F.G.M. Broeyer, Thomas Cranmer (1489-1556). Kerkleider en geloofsgetuige.

Uitgaven van de Willem de Zwijgerstichting (Postbus 10049, 7301 GA) Apeldoorn.

Deze stichting bedoelt de verdieping en versterking van de reformatorische beginselen in ons volksleven alsmede de verlevendiging van het historisch besef en de verdediging van het protestants-nationaal karakter van ons volk. Voor een minimum-contributie van f. 12,50 kunt u begunstiger worden van deze stichting, waarvoor u minstens twee brochures per jaar ontvangt, waarin de verwezenlijking van de doelstelling wordt beoogd. De eerste brochure gaat over „de onoverwinnelijke vloot” van 1588, die Engeland en de Nederlanden moest veroveren voor „Rome” en Spanje (32 blz.). De tweede brochure verschaft informatie over het verschijnsel popmuziek die velen in de puberale levensfase biologeert, en wil helpen het gesprek erover te voeren (48 blz.). De laatste brochure gaat over de grondlegger en vormgever van de Anglicaanse kerk, de aangrijpende levensgang van Thomas Cranmer, die 500 jaar geleden geboren (2 juli 1489) in 1556 op de brandstapel stierf (40 blz.). Of het nog mogelijk is van het „protestantsnationaal karakter van ons volk” te spreken? Hoe utopisch de doelstelling van de Willem de Zwijgerstichting in dit opzicht ook moge klinken, de nagestreefde verdieping, versterking en verlevendiging worden door deze geschriften zeker gediend.

Ant.P. de Graaf, De heren worden bedankt. Met het vergeten leger in Indië, 1949-1950.

Uitg. Wever, Franeker.

Een sergeant-gewondenverzorger vertelt in dit boek (176 blz.) over dat „vergeten leger” onder een wel zeer veelzeggende titel. Over wat er zich zo’n veertig jaar geleden in Indonesië afspeelde, is de laatste tijd veel gepubliceerd, soms erg controversieel. Dit boek onthult een aspect dat ook aandacht verdient naast zovele andere: ze zijn nog onder ons die leven met hun toen opgedane ervaringen. Hun herinneringen zwijgen niet over dat deel van hun jonge jaren die ze op bevel van de ͵heren’ i wat toen Nederlands-I ndië heette, moesten doorbrengen. Bijna 5000 van hen keerden niet terug (4751). En die nog leven, leven met hun herinneringen aan die tijd en met het gevoel nu vergeten te zijn. De Graaf doorbrak het verzwijgen en hij neemt inderdaad geen blad voor de mond.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen