Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

GEBRUIK VAN MODERNE MEDIA IN DE CATECHESE

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

GEBRUIK VAN MODERNE MEDIA IN DE CATECHESE

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

In dit artikel volgt informatie over de ervaringen die ik heb opgedaan met moderne media in de catechese, met name met het gebruik van een beamer.

CRISIS EN BLIJVEND BELANG

Er wordt al enige tijd gesproken over een crisis in de catechese. Er zijn gemeenten waar jongeren niet trouw naar de catechisatie komen en er zijn predikanten die zuchten als het catechisatieseizoen weer aanbreekt. We moeten deze problemen niet onderschatten, maar ook niet overschatten. Er zijn nog steeds gemeenten die zich mogen verheugen in een groot aantal catechisanten. En er zijn predikanten en ouderlingen die dit werk ‘niet al zuchtende’, maar met vreugde mogen doen. Catechiseren is geen gemakkelijke taak. Catechese is een van de moeilijkste onderwijsvormen. Allerlei niveaus en leeftijdsgroepen zitten soms bij elkaar. Het is niet altijd mogelijk om goed te splitsen. Niet iedere predikant of ouderling heeft voldoende didactische gaven om dit werk met vreugde te kunnen doen. Bovendien maakt de mondigheidscultuur dat het catechiseren zeker meer inspanning kost dan vroeger.

Toch is het geven van catechisatie van blijvend belang. Het is de opdracht van de Here om de jeugd bekend te maken met Gods woorden en daden. Dat is allereerst de taak van de ouders, maar vervolgens ook van de kerk. De Here wil het gebruiken om onze kinderen te wapenen tegen dwaalleer, en om tot geloof te brengen. Catechese vraagt daarom goede voorbereiding en volledige inzet.

ACCOMMODATIE EN METHODE

Van groot belang is een goed lokaal. Niet ongezellig, niet te klein en niet te groot. En vooral goed verlicht. Aan de juiste inrichting van een catechisatielokaal mag best wat geld besteed worden. Ook dient voldoende aandacht gegeven te worden aan de opstelling van de tafels en stoelen. De catechisanten moeten elkaar, maar ook de catecheet goed kunnen zien. Dat bevordert het gesprek. Uiteraard is het ’t beste dat de groepen niet te groot te zijn (20–25).

De catechisatieles moet geen monoloog zijn, maar ook geen oeverloos gesprek. Er dient kennisoverdracht te zijn en richting gewezen te worden. Daarbij zal soms gebruik gemaakt worden een bord. Het opschrijven van bepaalde punten of het tekenen van een schema verduidelijkt de stof. Wanneer de les over het ontstaan van de bijbel aan de orde is, kun je het OT in het Hebreeuws, het NT in het Grieks en de Statenbijbel met kanttekeningen meenemen. Wellicht ook een concordantie. Toen de overheadprojector binnen het bereik kwam, ontstonden er meer mogelijkheden om de stof te verduidelijken.

Vijf jaar geleden kreeg ik in Sliedrecht de mogelijkheid om een beamer aan te schaffen. Jongeren groeien op in een beeldcultuur. We kunnen jongeren door gebruik te maken van een beamer des te beter aanspreken in hun eigen leefwereld.

Zij maken voor school soms zelf ook powerpointpresentaties. In wezen is het gebruik van een beamer mogelijk bij iedere methode. Zelf werk ik al jaren met de catechisatiemethode ‘Vast en Zeker’. Met veel genoegen. Onlangs nog is deze methode, vooral wat lay-out betreft, helemaal vernieuwd. De hoofdzaken van de geloofsleer worden behandeld in nauwe aansluiting aan de belijdenisgeschriften. Een van de deeltjes behandelt uitgebreid de tien geboden. Ook komen uiteraard de kerkgeschiedenis, de kerkdienst, kerkgang, en de visie op Israël aan de orde.

PRESENTEREN MET EEN BEAMER

De vragen en antwoorden van de lessen worden met de daarbij gevoegde plaatjes vanuit een computer door middel van een beamer geprojecteerd op een scherm. Een goede afstandsbediening met een laser pointer is nodig om iets op het scherm aan te kunnen wijzen. Het verdient voorkeur de beamer te monteren aan het plafond. Allerlei snoeren en kastjes op een tafeltje leiden te veel af.

Gebruikmaken van een beamer is geen kwestie van ‘opleuken’ van de catechisatie. Ook is het niet alleen maar afdraaien van een diaserie. Heel bewust moeten bepaalde plaatjes, figuren en animaties (bewegende, vervagende letters en beelden) gekozen worden. Het gaat om extra verduidelijking van de stof. Bovendien moet de catecheet door middel van vragen en stellingen — geprojecteerd of mondeling gesteld — zorgen voor voldoende interactie, zodat het geen eenrichtingsverkeer wordt.

DICHTERBIJ BRENGEN

Op deze wijze kan bijvoorbeeld de kerkgeschiedenis veel dichterbij komen. Je kunt iets laten zien van de christenvervolging, de catacomben, de tuin van Nero waarin christenen als fakkels branden, afbeeldingen van kerkvaders. Bij de bespreking van het ontstaan van de belijdenisgeschriften kun je beelden laten zien van Heidelberg, Guido de Brès, de synode van Dordrecht. Datzelfde geldt voor de Afscheiding, enz. Maar ook bij lessen over minder direct aansprekende onderwerpen als de drie-eenheid kan op een goede wijze de stof dichter bij de jongeren gebracht worden.

Bij de bespreking van de sacramenten kan een foto van het doopvont uit het eigen kerkgebouw vertoond worden. En van de avondmaalstafel die gereed staat, van het avondmaalsstel enz. En wat denkt u van een luchtfoto van het kerkgebouw? Een gebouwtje temidden van zoveel huizen. Wat moet God groot zijn dat Hij weet waar we wonen (Openb. 3,13)!

Als het gaat om het kerkelijke leven kun je iets van de TUA laten zien, van de zen-dingsgebieden, kerkbladen, maar ook van wat de diaconie in eigen gemeente doet (o.a. uitgifte van collectebonnen). Het komt in ieder geval allemaal veel dichter bij en het volgen van de lessen wordt er zo veel interessanter op voor de jongeren.

Je kunt gebruik maken van plaatjes van internet, uit kinderbijbels en andere boeken en bladen. Ook uit de Rembrandtbijbel. Prachtig toch om te kunnen laten zien hoe Rembrandt onder degenen die de Here Jezus kruisigden zichzelf geschilderd heeft en daarmee wilde zeggen: ‘Ik deed Hem al die jammer aan…’!

ACTUALISERING EN ‘SPEELS’ ELEMENT

Van groot belang is ook de actualisering. Regelmatig probeer ik iets in te scannen vanuit de krant, of uit een ander blad. Zaken die op dat moment aan de orde zijn wat de les betreft. Dat roept gelijk herkenning op. Je kunt in de lessen ook een ‘speels’ element inbrengen door een kleine quiz. Aan de hand van bijbelse plaatjes die betrekking hebben op het onderwerp, laat je raden wat het voorstelt, wie er op staat, of waarom je dat plaatje laat zien. Het bevordert tegelijk weer de bijbelkennis.

AANSCHAF

Het maken van de lessen kost in het begin best veel tijd, maar je beleeft er veel vreugde aan. Je gaat plaatjes en boeken ook heel anders bekijken: kan ik dit plaatje, deze illustratie gebruiken bij de lessen? Je doordenkt de stof op een heel andere manier dan voorheen.

U begrijpt dat deze lessen niet verkocht of doorgegeven kunnen worden. Voor elk niet zelfgemaakt plaatje zou je toestemming moeten vragen bij een uitgever. Dat hoeft — heb ik mij laten vertellen — voor eigen gebruik niet.

Er is inmiddels wel een dvd bij een deeltje van de catechisatiemethode ‘Reflector’, maar die heb ik zelf nog niet gezien. Mij bevalt de methode ‘Vast en Zeker’ het beste. Het geeft in vraag- en antwoordvorm de geloofsleer kort en bondig weer. Op deze wijze kun je de catechisanten goed de basiskennis meegeven.

Een goede beamer is niet zo duur meer. Let er bij eventuele aanschaf wel op of de lichtopbrengst van de lamp voldoende hoog is, zodat je het lokaal niet behoeft te verduisteren, want dat geeft weer andere problemen in het leslokaal.

WERK VAN DE HEILIGE GEEST

De reacties van catechisanten zijn heel bemoedigend. Dat was ook te horen in een uitzending van de EO over deze vorm van catechese in Sliedrecht, drie jaar geleden. Je merkt ook dat de leerstof beter blijft hangen. De catechisanten zijn ook helemaal betrokken bij de les. Zelfs in grote groepen (35–40), zoals er enkele noodgedwongen zijn op Urk (leeftijd 18+), ‘werkt’ het goed.

Laten we niet denken dat door het gebruiken van een beamer succes bij voorbaat verzekerd is. Zeker zijn er catecheten die op de gewone manier goed catechisatie kunnen geven. Daar is niets mis mee. En natuurlijk moet je, wanneer je een beamer wilt gaan gebruiken, als catecheet wel wat affiniteit hebben met de computer. Maar, ook dat is te leren.

De visuele middelen moeten wel hulpmiddelen blijven. Het blijft noodzakelijk om de lessen goed voor te bereiden, zich in te leven in de stof, en in de leefwereld van de jongeren.

En — dat is het allerbelangrijkste — we zijn en blijven ten diepste aangewezen op het werk van de Heilige Geest. De kennis die overgedragen moet worden, staat haaks op ons zondige hart. We moeten er voor ingewonnen worden. Daarvoor kan en wil de Here ook de catechese gebruiken. Ook vandaag mogen catechisanten worden ‘ingewonnen’, soms zo geleidelijk dat we het niet eens direct opmerken, Mark. 4,26–27). We mogen bij dit werk een beroep doen op het Woord van de grote Catecheet: ‘En ziet, Ik ben met u al de dagen!’ Als het goed is, blijft een catecheet ook levenslang catechisant van die Leermeester.

Ds. R. Kok (1946) is predikant van de gemeente Urk-Maranatha

Dit artikel werd u aangeboden door: Christelijk Gereformeerde Kerken

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 1 april 2005

Ambtelijk Contact | 20 Pagina's

GEBRUIK VAN MODERNE MEDIA IN DE CATECHESE

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 1 april 2005

Ambtelijk Contact | 20 Pagina's