EERST DE MENS, DAN HET EVANGELIE

MENORAH-ZAANSTAD.

Menorah-Zaanstad is een herplantingsgemeente. Een aantal jaren geleden heeft de kerkenraad besloten om opnieuw te beginnen. De reden was dat het aantal leden steeds minder werd. Daar hoorde bij dat men los van de oude plek moest komen, men moest ontworteld raken. Besloten werd om het kerkgebouw te verkopen. Een bekende middelbare school werd voortaan de plaats van samenkomst. Een nieuwe dominee werd aangetrokken. Sinds 2004 is dominee P.J. den Hertog hier predikant. Destijds lag de nadruk op revitalisering. Vandaag de dag wil men ook gemeente zijn met een missionair elan en betrokken zijn op elkaar en op de omgeving. De gemeente is groeiende: in geloof, in activiteiten, in leden en bezoekers. Meteen, toen ik een stap over de drempel zette van deze gemeente, werd mij verteld: niemand mag buiten de boot vallen. Anders gesteld: hoe organiseren wij het pastoraat zodanig dat iedereen het op adequate wijze kan ontvangen? Deze vraag werd de opdracht van mijn afstudeerproject.

Bij de voorbereiding van deze opdracht horen twee onderwerpen: 1. het missionaire karakter van de kerk van nu en 2. het specifieke karakter van deze kerk. Hieronder worden ze uitgewerkt.

EEN MISSIONAIRE KERK IN NEDERLAND IN DEZE TIJD.

De meeste mensen komen in contact met het geloof door contacten met christenen. Lees goed: christenen, dat zijn wij! Deze contacten zijn langdurig en vriendschappelijk van aard. Bekering is een proces dat wel 2,5 tot 5 jaar kan duren. Deze begint meestal bij de veiligheid van God de Vader. Dan speelt de uerbondenheid met medechristenen ook een grote rol. Moderne mensen voelen zich vaak alleen en ankerloos. Pas ná kennismaking met Jezus, komt een proces op gang dat gaat over zonde en schuld. Schuld en schaamte zegt de mens niet veel meer. De moderne mens heeft moeite met macht en daarom ook met de autoriteit van de kerk. De houding van de gemeente is daarom heel belangrijk voor toetreders.

De gemeenschap biedt de toetreder een plek waar hij bij wil horen. Christenen moeten zich onderscheiden door ethisch hoogstaand gedrag, maar tegelijkertijd hebben zij ook een open en betrokken houding naar anderen toe die buiten de deur van de kerk staan. De gemeente heeft een lage drempel en een hoge norm. Dus: niet van de wereld maar wel in de wereld. En nog meer: niet alleen in de wereld maar zelfs actief en uitnodigend in die wereld vertoeven. Dat kan alleen als de eigen identiteit staat. Die vraagt om helderheid in die situaties waarover de maatschappij andere opvattingen heeft. Paas (2008) stelt dat mensen die in de wereld leven, opgenomen kunnen worden in de christelijke gemeente om daar te groeien in kennis en in heiligheid.

De eredienst is het hart van het gemeenteleven. Paas (2008) stelt een inclusieve eredienst voor. Dit betekent dat de dienst en de prediking zich richten op zowel de gevestigde kerkleden als de belangstellenden. Dan kunnen christenen God ontmoeten en niet-christenen worden ook in de gelegenheid gesteld om God te ontmoeten. Goede preken spreken aan, zeker voor mensen die zoekende zijn. Voor en na de dienst moeten er uitgebreide mogelijkheden zijn voor ontmoetingen met elkaar (Uit: S. Paas, Werkers van het laatste uur. Boekencentrum Zoetermeer 2008.

DE CONTEXT VAN MENORAH-ZAANSTAD

De gemeente bevindt zich in een sterk verstedelijkt gebied. De agglomeratie Zaanstad is sterk gericht op Amsterdam. Veel mensen wonen in Zaanstad maar werken in Amsterdam.

De kerkdiensten worden gehouden in een bekende middelbare school. Zo’n 240 mensen kunnen de dienst bezoeken. Zij zijn lid, gastlid of bezoeker. Lidmaatschap is niet verplicht om aan allerlei dingen mee te kunnen doen. Het stafteam bestaat uit zes personen, te weten dominee Den Hertog, twee ouderlingen, een diaken en twee niet-ambtsdragers (twee vrouwen). Zij vormen een goede afspiegeling van de gemeente. De eredienst is toegankelijk voor een breed publiek. Zoals dominee Den Hertog het zo mooi zegt: preken voor de mensen die er niet zijn. Iedereen mag op passende wijze meedoen. Het gevoel van ‘ik hoor erbij’ moet ontstaan.

HET ONDERZOEK

Na deze voorbereidende activiteiten werd het tijd om in gesprek te gaan met mensen die deze kerk bezoeken. Ik was benieuwd naar de visie van mensen en naar wat er al gebeurde op het gebied van het pastoraat. Om aan informatie te komen heb ik interviews gehouden met allerlei mensen: actief, minder actief, geen lid, kort lid of lang lid, met of zonder zorgbehoefte en met diverse leeftijden. Zo kwam ik tot een goede doorsnee van de gemeente. Door de uitkomsten van deze interviews te analyseren, kon ik antwoorden geven op de vragen over het pastoraat.

DE VRAGEN EN ANTWOORDEN

De centrale vragen waren deze: op welke wijze kan Menorah-Zaanstad haar pastoraat verbeteren zodanig dat iedereen pastoraat op passende wijze ontvangt? Wat kan een pastoraal bezoeker doen?

Uit de analyse blijkt dat mensen behoefte hebben aan verbondenheid. Zij willen ergens bijhoren. Geaccepteerd worden zonder enige voorwaarde. Men wil geen veroordeling voelen. Er moet ruimte zijn voor hun verhaal. Dit geldt zeker voor de bezoekers. De mensen van Menorah-Zaanstad hebben een antwoord gevonden op deze behoefte. Zij staan open voor anderen, ze zijn oprecht geïnteresseerd in nieuwkomers, ze nemen de tijd voor de ander en willen de ander helpen. Ze zijn warm, open, eerlijk, betrouwbaar en ze laten zichzelf zien in contacten. Zulke ‘aansprekende’ kenmerken worden door alle geïnterviewden genoemd. Elke dienst heeft koffiedrinken voor én na de dienst. Dit zijn belangrijke momenten om aandacht te geven aan elkaar.

In de gemeente is een aantal groeigroepen. Het pastoraat speelt zich grotendeels hier af. De groeigroep is de plek van de eerste opvang. Daar wordt niet alleen over het geloof gepraat maar het is ook de plek om persoonlijk te worden en problemen in te brengen. In de kleine groep is vertrouwelijkheid en veiligheid. Waarden zoals elkaar bemoedigen, luisteren, zorgen delen, niet veroordelen, samen bidden en danken worden genoemd. De ander heeft een eigen verantwoordelijkheid om, bijvoorbeeld, hulp te vragen. Deelname aan een groep is vrijwillig en staat open voor iedereen.

Nieuwkomers en bezoekers voelen zich meteen thuis in Menorah-Zaanstad. Een groot goed! Vaak wordt men uitgenodigd door vrienden en bekenden. Het optreden van dominee Den Hertog is ook een reden voor mensen om te komen. Hij vertaalt de bijbel naar het hier en nu en laat zien hoe je de bijbel kunt toepassen. Vooral tijdens het koffiedrinken maken mensen graag een praatje met elkaar. Mensen worden aangemoedigd (niet: verplicht) om deel te gaan nemen aan een cursus of andere activiteit. Daarin hebben bezoekers een eigen verantwoordelijkheid. Ze maken hun eigen keuze. Langzaamaan raakt men ingeburgerd in de kerk. Er is behoefte aan een heldcre theologische visie over ethische situaties waarin de maatschappij andere denkbeeiden heeft dan de Bijbel, zoals echtscheiding en ongehuwd samenwonen. De mensen verwachten enerzijds een helder standpunt, anderzijds voldoende ruimte om zelf keuzes te maken, terwijl ze toch geaccepteerd blijven in de gemeente. Dan is het heel belangrijk om gevoelig te blijven voor de mens met wie je in gesprek bent.

Mensen ervaren vaak een spanning tussen het doen van de eigen keus en het volgen van de Bijbel. Van de pastoraal bezoeker wordt dan ook een mensgerichte houding verwacht. Hij kan zich goed inleven, neemt de ander serieus en heeft een niet dwingende houding. Het geloofsgesprek vindt alleen plaats als daar behoefte aan is.

WAT BETEKENEN DEZE UITKOMSTEN?

De gemeente van Menorah-Zaanstad staat niet op zichzelf. De vragen en antwoorden ook niet. De gemeente is voortdurend bezig met het bezinnen op hoe zij de genade en liefde van Jezus kan tonen aan de mensen die de diensten bezoeken. De moderne mens komt af op de uitstraling van de gemeente. Hij zoekt eerst de veiligheid van God de Vader. Pas later komt een proces op gang dat over zonde gaat. Heel duidelijk komt naar voren dat hij gezien en gehoord wil worden. De mens van nu wil geaccepteerd worden en er moet ruimte zijn voor zijn verhaal. Hij wil niet veroordeeld worden. Heel graag wil hij opgenomen worden in de gemeente, zoekend naar oprechte, langdurige en persoonlijke relaties met gemeenteleden.

Menorah-Zaanstad wil de liefde van Jezus tonen aan alle mensen. Jezus was radicaal als het moest, maar doorgaans was hij ruimhartig naar de mensen toe. Hij is hét voorbeeld, ook hierin. De gemeenteleden hebben het standpunt ingenomen dat iedereen welkom is. De gemeenteleden staan open uoor elkaar en uoor bezoekers: bereidwillig, open, mensgericht, oprecht, de tijd nemend, hulpvaardig, niet veroordelend, betrouwbaar, warm.

VRAGEN VOOR ONS

Een lage drempel en een hoge norm, steide Paas (2008). Het is goed om daarover na te denken. Vragen die gesteld kunnen worden, zijn: horen bezoekers bij de gemeente? Hoe gaan wij om met iemand die oprecht belijdenis wil doen, maar het nog niet laat zien in de praktijk van zijn leven? Stel: bezoekers stellen wel de gezelligheid van gemeenteleden op prijs, maar dat zij blijven huiverig voor het aangaan van een relatie met Jezus. Hoe lang krijgen zij de tijd om ‘slechts’ bezoeker te zijn? Wat is onze rol daarin?

Anne van der Valk schreef dit artikel n.a.v. haar stage in het kader van de opleiding godsdienst-pastoraal werk aan de Geref. Hogeschool te Zwolle

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen