De Beginselen der Staatkundig Gereformeerde Partij

Voor Studie en Leidraad

VI. De geschiedenis der S.G.P.

Eindelijk was het dan in Maart 1926 aan Mr. de Geer gelukt een kabinet samen te stellen. Dit was pas geschied, nadat eerst duidelijk g bleken was, dat een terugkeer van het zittende kabinet dr, Colijn absoluut onmogelijk was en er ook aan de samenstelling van een coalitie-ministerie onder een ander persoon dan dr. Colijn niet te denken viel. Tevoren hadden de oud-minister dr. de Visser en de heren Mr. Kan en Mr, Limburg tevergeefs beproefd een ministerie te formeren.

Het was wel wat heel wonderlijks dat Mr. de Geer bij zijn eerste regeringsverklaring het gezantschap bij het Vaticaan nogmaals ter sprake bracht. Die zaak was toch geheel en al afgedaan. De Kamer had op 11 November 1925 op overtuigende wijze te kennen gegeven, dat zij het gezantschap afgeschaft wilde hebben. Nochtans — een zekere pressie van R.K. zijde zal daaraan wel niet vreemd geweest zijn — bracht Mr. de Geer het weer op het tapijt. Hij deed zulks op deze merkwaardige v«jze. Hij verklaarde namelijk in zijn begrotingsrede:

Het votum van 11 November werd mede door uitgesproken politieke overwegingen beheerscht. De terugroeping van den gezant op den enkelen grond van dit votum zou derhalve niet passen in de sfeer, waarin dit kabinet wenscht te leven en te handelen. Die terugroeping kan, naar de meemng van het kabinet, slechts dan op zijn weg liggen, wanneer in de nieuwe situatie, die door zijn optreden is geschapen, de Kamer blijk gegeven zal hebben, niet geneigd te zijn gelden voor het gezantschap toe te staan.

Die verklaring was koren op de molen der R.K. De R.K. Kamerleden grepen dan ook de gelegenheid met beide handen aan om de afschaffing van het gezantschap ongedaan te maken. Door hun invloed kwam de R.K. heer mr. van Rijckevorsel, voorzitter van de Commissie van Rapporteurs möt het voorstel om heel de aangelegenheid niet alleen nog eens in openbare beraadslaging te nemen, maar ook opnieuw nog eens in de afdelingen te behandelen. Hij voerde daarvoor als reden aan, dat de minister van Buitenlandse Zaken, alhoewel Ijij moest toegeven, dat de zaak al herhaaldelijk in de Kamer besproken en van alle kanten bezien was, in het tegenwoordige stadium tot de uiterste grens der mededeelzaamheid kon gaan. Bovendien — zo beweerde hij — kreeg de Kamer alsdan gelegenheid om zich nogmaals in alle kalmte en zonder politieke bijoverwegingen over deze zaak uit te spreken.

Dit was feitelijk totaal overbodig. De aangelegenheid was tot in de uiterste kleinigheden behandeld. De Minister van Buitenlandse Zaken kon geen enkel nieuw argument — zoals uit het verdere verloop zou blijken —• voor de Kamer te berde brengen.

Uit deze gedragswijze der R.K. moet het een ieder wel in het oog springen, hoe zeer er hun alles aan gelegen was om het gezantschap bij de paus te behouden. Alles wat zij maar kon, heeft de R.K. Kamerfractie destijds in het werk gesteld om daartoe te geraken. Al haar pogingen zijn echter op niets uitgelopen, 't Bij monde van de heer Van Rijckevorsel ingediende voorstel werd door de Kamer met 43 tegen 38 stemmen verworpen, terwijl bij de behandeling van Hoofdstuk III, dat van Buitenlandse Zaken, de R.K. en de A.R. andermaal de nederlaag leden. Hierbij werd met 48 stemmen voor en 41 tegen het amendement van Ds. Kersten en Ds. Zandt, waarbij de afschaffing van het gezantschap bij het Vaticaan beoogd werd, bekrachtigd. Opdat hier geen misverstand moge rijzen, vermelden wij opzettelijk, dat bij al die stemmingen zowel Ds. Kersten als Ds. Zandt aanwezig waren en meegestemd hebben.

Hebben wij bij de aangelegenheid van het gezantschap bij de pauselijke stoel al enigermate lang stil gestaan, dan was 't, omdat zij voor ons land zo uitermate belangrijk is geweest en ook omdat de S.G.P, daarbij zulk 'n belangrijke rol heeft gespeeld.

Een ieder zal lichtelijk kunnen bevroeden, dat wij in het vervolg ons zullen moeten bekorten en het niet doenlijk is om op elke handeling of rede van Ds. Kersten of Ds. Zandt hoe belangrijk zij overigens ook geweest mogen zijn, breedvoerig in te gaan. Wij achten zulks voorshands ook niet nodig. Wij kunnen toch volstaan met de mededeling, dat Ds. Kersten en Ds. Zandt, naar de mate hunner krachten, die God hun geschonken heeft, in de jaren van 1925 tot 1929 vrijmoedig en onverschrokken voor de aloude waarheid, die naar de godzaligheid is, zijn opgekomen. Verblijdend is het daarbij, dat zulks in den lande ook niet onopgemerkt is gebleven. Al was de laster en de verdachtmaking, die toen ter tijde over de hoofden van genoemde predikanten is gegaan, waarlijk n'et gering, er waren er toch ook in den lande, die hun optreden waardeerden.

Daarvan getuigde de steeds toenemende groei der partij; daarvan zouden ook de Tweede Kamerverkieziingen in 1929, welker uitslag aan de S.G.P. drie zetels in de Tweede Kamer bracht, blijk geven. Gewis, ondanks geduchte tegenwerking, niet geringe lasteringen, onware voorstellingen van zaken, een uitgieting van hoon en smaad, ging het door des Heeren wondere goedheid de S.G.P. goed in den lande, zodat wij der waarheid slechts getuigenis geven, indien wij vermelden, dat de jaren 1925-1929 voor de S.G.P. voorspoedige jaren geweest zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen