Interpellatie over de prijzen der land- en tuinbouwproducten

Rede Sr. van Dis

Op 24 en 25 September werd er in de Tw^eede Kamer een interpellatie gehouden over de prijzen der landen tuinbouwproducten. Het was te voorzien, dat deze interpellatie nog al enige tijd in beslag zou nemen en dat verscheidene sprekers daarbij het woord zouden voeren. De toestand in de land-en iuinBouw is toch allesbehalve rooskleurig, vooral die van de kleine boeren en tuinders. De prijzen van de land-en tuinbouwproducten zijn n, l. in vele gevallen aan de lage kant, zelfs soms zo, dat de kostprijzen daarmede niet gedekt kunnen worden, zodat er met verlies moet gewerkt worden. Dit moei de ondergang worden voor elk bedrijf, En dit zou wel zeer te betreuren zijn van zulk een nijvere stand als die, welke de land-en tuinbouw uitmaken, waarin men er van weet wat arbeiden is en waarin men van 's morgens vroeg tot 's avonds laat de handen uit de mouw weet te steken,

Al willen wij hierbij volstrekt niet over het hoofd ziien, dat sommigen dezer producten, waaronder de groenten, vele malen veel te hoog waren voor de bevolking. In een groot gezin met schaarse inkomsten heeft men menij? maal de groenten niet kunnen betalen. Daarom is het mede zo ergerlijk, waarop de heer van Dis gewezen heeft, dat er weder zo veel kostelijke groenten zijn vernietigd geworden. Dit is niet alleen ergerlijk, maar ook bepaald zondig, Daarvoor toch heeft de Heere ze niet, laten groeien, opdat de Regering ze zou laten vernietigen,

Ware daartoe een geschikte gelegenheid geweest, de afgevaardigde der S.G.P. zou zeker meerdere vrijheidsbeweging zowel ten aanzien van de land-en tuinbouw bepleit hebben. De crisismaatr-egelen zijn toch nog altijd zeer hinderlijk voor een goede uitoefening van deze bedrijven, doch daar liep het bij dit debat niet over, Dit zullen de afgevaardigden der S.G.P, zeker ter sprake brengen, wanneer daartoe een betere gelegenheid is, bijv, bij de behandeling der landbouwbegroting, gelijk zij steeds krachtig de afschaffing der crisismaatregelen hebben bepleit, Wij menen het hierbij te kunnen laten en bieden onze lezers de rede, welke Ir, van Dis uitsprak, bij dezen aan,

Hij sprak dan als volgt:

Mijnheer de Voorzitter! De thans in behandeling zijnde interpellatie geeft mij aanleiding tot het maken van enkele korte opmerkingen. Ik wil daarbij beginnen met voorop te stellen, dat het een groot volksbelang is, wanneer de verschillende landbouwproducten zo goedkoop mogelijk voor ons volk verkrijgbaar zijn. Zij vormen toch met elkaar een zeer belangrijk deel van de volksvoeding, zodat het steeds hoger opvoeren der prijzen, vooral voor de mensen met

... . , - kleine inkomens

tot onhoudbare toestanden zou leiden,

Wij hebben dat enkele maanden geleden o.a. ondervonden met de hoge prijzen, die voor sommige groenten, zoals bloemkool, moesten worden betaald. Voor gezinnen met lage inkomens waren die prijzen niet te betalen, met het gevolg, dat deze gezinnen' het zonder of met heel weinig groente moesten doen. Te erger as dit, omdat te zelfder tijd massa's roenten werden vernietigd. Die vernietiging heeft bij zeer velen van ns volk te recht grote verontwaar­ diging gewekt. Men vroeg zich af, waarom de Regering, die er overigens op uit is om heel het maatschappelijk en economisch leven te regelen en zich overal in te mengen, het

vernietigen

van kostbaar votksvoedsel, gelijk toch de groenten zijn, toeliet. Waarom, zo kon men de mensen horen zeggen, neemt de Regering geen maatregelen om de groenten, die nu vernietigd worden, tegen een redelijke 'prijs onder het volk te doen distribueren? Tegen het vernietigen van kostbaar voedsel hebben wij ons immer verzet, ook toen dit vóór de oorlog reeds geschiedde. Onzerzijds , is er toen voor gewaarschuwd, dat er wel eens een andere tijd zou kunnen aanbreken, een tijd, waarin men snakken zou naar de kostbare producten, welke toen vernietigd werden. Die tijd is gekomen, een tijd, waarin men niet over de prijzen hoorde klagen, maar waéirin men soms uren te voet of op een

lïets zouder banden

er op uittrok om groente bij de tuinder te gaan halen. Ieder dacht toen, dat er na de oorteg van vernietiging van kostbare voedingsmiddelen geen sprake meer zou zijn. Deze verwachtingen zijn echter de bodem ingcslageri. Ondanks de grote behoefte, welke er aan voedsel bestaat, werd bij vernieuwing tot vernietiging overgegaan. Wanneer dezerzijds daartegen opgekomen wordt, is het echter niet onze bedoeling om daarmede te zeggen, dat de tuinders dan maar met verlies moeten gaan werken. Zulk een standpunt hebben wij nimmer ingenomen en wensen wij ook thans bij deze interpellatie, waarbij het voornamelijk gaat over de

prijzen

der land-en tuinbouwproducten, niet in te nemen. Wij zijn integeii' deel, overeenkomstig de regel van Gods Woord, van oordeel, dat de arbeider zijn loon waard is. Het beleid der Regering moet er alzo op gericht zijn, dat de boeren, en, tuinders een redelijke prijs vooiK hun producten ontvangen, zonder dat dit voor de bevolking en vooral voor de minder draagkrachtigen funeste gevolgen heeft. Sedert geruime tijd en ook op dit ogenblik klagen de boeren en tuinder? er echter over, dat zij zulk een redelijke prijs niet ontvangen. Die klachten zijn alleszins

gerechtvaardigd

hetgeen o.m. duidelijk blijkt uit het schrijven, hetwelk de Stichting voor de Landbouw onlangs bij de Kamer heeft ingezonden. Daarin wordt toch vermeld, dat de prijzen der gewassen in het algemeen en voor het zandbedrijf in het bijzonder, te laag zijn; En wat voor de granen geldt, geldt ook voor de eieren. Ook de prijs daarvan was veel te laag, terwijl van de mellkprijs pregies hetzelfde gezegd moet worden.

Wanneer de Stichting voor de Land' bouw dergelijke klachten naar voren brengt, behoeft men zeker aan de juiistheid er van niet te twijfelen. Naar het oordeel van vele boeren is genoemde stichting met haar klachten zelfs veel te laat gekomen. Zij zijn van oordeel, dat de Stichting

veel te lané

met de Regering onderhandeld heeft en dat zij reeds veel eerder de noodklok had moeten luiden, Hoe ge' spannen de toestand thans is, kom' duidelijk uit in het schrijven van de-2e Stichting, wanneer daarin wordt opgemerkt, dat, zoals het er nu voor staat, of de Regering haar koers dient te veranderen of anders de landbouw deze zelf zal veranderen, door zijn medewerking te weigeren aan alles, wat hem dupeert. Zelfs tt'ordt er op gewezen, dat vele boeren het de Stichting euvel duiden, dat zij geen staking gelast.

Diezelfde klankeii. Mijnheer de Voorzitter, vernam ik ook deze week nog van iemand, die veel tin boerenkringen verkeert. Deze zei mij, dat er boeren zijn, 'die gedreigd hebben met de melk niet af te leveren, doch in de sloot te zullen deponeren, indien de Regering in zake de prijzen der landbouwproducten^ in dit geval de nielk, geen verandering ten goede aanbrengt.

Mijnheer de Voorzitter! Ik wens nadrukkelijk te verklaren, dat wij zulke praktijken, alsook staking op welke wijze dan ook,

onvoorwaardelijk afkeuren,

evenals wij de bakkersstaking hebben afgekeurd. Staking is een revolutionnair middel, dat nimmer onze goedkeuring gehad heeft en ook nimmer hebben kan. Wel in zeer bijzondere mate geldt dit van een staking in de landbouw. Daar zou niet alleen de bevolking in haar geheel zwaar door getroffen worden, doch in het bijzonder — vooral waimeer het melk betreft — de kleine kinderen, de zwakken en de zieken, die zowel thuis als in de ziekenhuizen worden verpleegd. De Minister tone dan echter .ook een

open oor

te hebben voor de klachten, welke op zo velerlei wijzen, gelijk nu wederom bij deze interpellatie geschied is, te zijner kennis worden gebracht. De lasten, welke op 't landbouwbedrijf drukken, zijn to; ch zo hoog geklommen, dat er niet alleen van een behoorlijke verdienste geen sprake meer kan zijn, doch dat zelfs in zeer vele gevallen m'et verlies wordt gewerkt. Het is dan ook alleszins begrijpelijk — al keuren wij dit niet goed — dat tal van boeren tot praktijken overgaan, welke de Regering juist wil bestrijden, door n.l, hun producten aan anderen dan de Overheid tegen hogere prijzen te verkopen. De

zwarte handel

wordt alzo door de gevolgde prijspolitiek der Regering ten sterkste bevorderd. Reeds verleden jaar is op dit euvel door mij gewezen naar aanleiding van het geval der bolerompakkers, dat .zijn grossiers in boter, voor wie zulk een kleine meirge werd gelaten, dat zij, wilden zij in het onderhoud van hun gezin kunnen blijven voorzien, tot praktijken de toevlucht namen, waarvoor zij voorheen nimmer te vinden waren geweest.

Ook deze mensen hebben hun klachten naar voren gebracht, doch zonder resultaat. En toen hun zaak door mij verleden jaar onder de aandacht van de Minister vani Economische Zaken werd gebracht, gaf deze ten antwoord, dat de Minister van Landbouw geen termen aanwezig achtte, om iin de winstmarge der boterompakkers verbetering aan te brengen. Ten aanzien van de boeren en tuinders volgt de Minister

dezelfde tactiek.

Ofschoon toch de Stichting voor de Landbouw erkend heeft, dat bij de berekening van de melkprijs een fout 'S gemaakt en zij van deze door haar gemaakte fout de Mimister in kennis heeft gesteld, heeft de Minister daarin geen aanleiding gevonden de gemaakte fout te herstellen.

Ook uit het antwoord, dat de Minister heeft gegeven op de vragen van de geachte interepellant, is mij niet gebleken, dat de Minister bereid is alsnog deze fout te herstellen.

W, el heeft de Minister te kennen gegeven, dat de melkprijs voor de boeren met ingang van 28 September met 3 cent zal worden verhoogd, maar om ook over de afgelopen zomer de melkprijs te verbogen, zodat aan de verhoging

terugwerkende kracht

zal worden verleend, daarvan heeft de Minister, indien ik hem goed beluisterd heb, niets gezegd. En dat toch zou alleszins billijk zijn, omdat gebleken is, dat de te laag vastgestelde melkprijs op een foutieve berekening berust.

Wat nu de prijzen der overige agrarische producten betreft, is het een feit, dat deze, behalve die van de boter, lager zijn dan de prijzen, welke op de wereldmarkt gelden. Nu zullen de boeren er zeker zelf niet voor zijn, de prijzen , oiigelimiteerd op te voeren. Niet alleen omdat dit voor de bevolking een

onhoudbare toestand

zou scheppen, doch ook omdat dit opdrijven van lonen en prijzen, gelijk in sommige landen van Europa te zien is, zou leiden tot een ook voor de boeren zeer ongunstige situatie, nl. tot inflatie, met alle heilloze gevolgen, daaraan verbonden.

De klachten, welke uit landbouwkringen naar voren worden gebracht richten zich dan ook voornamelijk op de methode, welke bij de prijsberekening wordt gevolgd. Men komt er in die kringen tegen op, dat voor de arbeid van de boer, speciaal de veehouder,

slechts 75 pCt,

en soms minder van het loon van de arbeider mag worden berekend. Dit wordt als een grote onbillijkheid aangemerkt, omdat het onjuist is, dat de veehoudende boeren minder zouden presteren dan de arbeiders. De werkelijkheid is, dat de meeste veehouders zo niet meer dan toch zeker evenveel handenarbeid op hun bedrijf verrichten als hun arbeiders. Vooral in deze tijd met zijn schaarste aan landbouwkrachten en hoge lonen werken verreweg de meeste boeren zelf bard mee. De ontevredenheid, welke over dit percentage (75) bij de boeren bestaat, is dan ook §IIeszins te begrijpen.

Een andere grief, welke bij de boeren bestaat, ligt hierin, 'dat bij de berekening der gemiddelde onkosten door het Landbou.w Economisch Instiituut voor het ondernemersloon

slechts 20 pet.

wordt gesteld. Dit percentage moge voor industriële en andere bedrijven behoorlijk geacht worden, voor de landbouwbedrijven is het beslist te laag, omdat de risico's in het landbouwbedrijf veel groter zijn dan in andere bedrijven, waar men, om slechts iets te noemen, niet afhankelijk is van de weersgesteldheid. De strenge winter, die achter ons ligt en de droge zomer van dit jaar hebben het bewijs geleverd, welk een nadelige gevolgen de weersgesteldheid voor het landbouwbedrijf hebben kan. Het is dus zeer goed te begrijpen, dat een ondernemersloon van 20 pCt, voor de landbouw veel te laag is en dat tegen zulk een berekening

ernstige klachten

gerezen zijn. De Minister heeft nu in zijn antwoord te kennen gegeven, dat hij eerst de nadere gegevens wil afwachten vóórdat door hem een beslissing kan worden genomen. Ik betwijfel echter of dit antwoord de landbouwende bevolking de nodige bevrediging zal schenken en of de spanningen onder de bevolking er door zullen worden weggenomen. Ik xou dan ook de Minister willen vragen of het niet beter „ware, wat

practischer

te werk te gaan. Het is toch een feit, dat personen uit de practijk enige maanden geleden reeds, zonder dat zij over gegevens van landbouwboekhoudbureaux beschikten, konden zeggen, dat de melkprijs te laag was. Geldt dit voor de overige producten niet .evenzo? In elk geval staat vast, dat de methode der kostprijsberekening, waarvan de Minister zich bedient, pas in gebruik is; dat men met gemiddelde cijfers moet werken, terwijl de onderscheidene aard der bedrijven er ons toe maant, zeer voorzichtig te werk te gaan bij het vaststellen der prijzen.

Ten slotte. Mijnheer de Voorzitter, wil ik eveneens ten aanzien van de

tuinbouw

bij de Minister bepleiten een regeling in bet leven te roepen, waarbij de tuinders een behoorlijke prijs wordt toegekend, daar ook de tuinders in uiterst moeilijke omstandigheden verkeren en toch ook niet van verlies kunnen leven. Bovendien zou ik er bij de Minister op willen aandringen om, wanneer de tuinders wettelijke of morele aanspraak op schadevergoeding kunnen laten gelden, deze hun ook te verstrekken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen