De kabinetsformatie

Wat te voorzien was en ook vrij algemeen aangenomen werd. is gebeurd, de informatiepogingen van professor Lieftinck zijn op een mislukking uitgelopen. Professor Lieftinck heeft zich Woensdag 22 Augustus naar de Koningin begeven, om in een eindrapport aan Hare Majesteit van deze mislukking in kennis te stellen.

Wel heeft hij alle zeilen bijgezet om zijn poging te doen slagen. Eerst heeft hij de vijf fractieleiders van de betrokken partijen van zijn plannen op de hoogte gesteld met verzoek om hem te berichten of zij daarmede accoord gingen. Hun antwoorden waren voor hem niet bevredigend. Daarna heeft hij naar zijn eigen verklaring verspieders uitgezonden om te onderzoeken of er geen mogelijkheid bestond of er r.k., a.r. en c.h. personen te vinden waren, die bereid zouden zijn om op zijn program als ministers in het kabinet zitting te nemen. Daarvoor heeft hij zich in verbinding gesteld en een bespreking gehad met de r.k. oud-minister, de tegenwoordige burgemeester van Eindhoven, mr. Kolfschoten, die na een onderhoud met professor Romme, hem een teleurstellend bescheid gaf en met de r.k. demissionaire minister van Wederopbouw, ir. Witte, die bij de bespreking hem direct reeds teleurgesteld heeft.

Wat op zichzelf niet de minste bevreemding behoeft te wekken, want de verstandhouding tussen de kamerleden van de K.V.P. en die van de P.v.d.A. was de laatste tijd, voor de kamerverkiezingen, al allesbehalve vriendschappelijk, is in de dagen van de verkiezingen nog verslechterd en thans in een bedekte, maar soms zelfs in een openlijke vijandschap omgeslagen. Dit heeft professor Lieftinck bij zijn werk als informateur wel ondervonden, maar had hij van tevoren ook wel kunnen weten. Zonder hierover nu verder uit te spreken, heeft het ons van stonde aan ook wel enige mate verwonderd, dat professor Lieftinck zich geleend heeft voor wat men noemt een onbegonnen werk.

Voorts heeft hij nog voorstellen gedaan aan professor Zijlstra en ir. Staf om als minister in het door hem begeerde ka­ binet op te treden, waarbij dan de huidige burgemeester van Rotterdam, mr. van Walsum, als president in het ministerie zou fungeren. Ten aanzien van de eerstgenoemde kreeg professor Lieftinck een hem niet geheel bevredigend antwoord, ten opzichte van de laatstgenoemde zal dit wel anders gewees^ zijn.

Veel is over de verrichtingen van deze informateur geschreven, hele kolommen zijn er in de dagbladen mee gevuld geweest, doch wij zullen het bij deze korte weergave laten.

Hef verdere verloop

Nadat dan professor Lieftincks pogingen mislukt waren, heeft professor Romme iwee uitnodigingen van de Koningin achtereenvolgens voor een parlementair en daarna voor een extra-parlementair kabinet samen te stellen, niet aanvaard. Professor Romme heeft om de volgende redenen deze voorslagen niet aanvaardt: Volgens de openbare vaststelling van professor Lieftinck is de brede basis, als grondslag van een parlementair kabinet voorshands onbruikbaar geworden. Professor Romme acht zich — waartoe steUig ook de beweringen van r.k. zijde gedaan, waarvan wij in het artikel „Ontstemd" gewach gemaakt hebben, het hunne toe hebben bijgedragen — poHtiek niet de aangewezen figuur, de vorming en eventueel de leiding van een ander kabinet op ziöh te nemen.

Mede om de spanningen niet onnodig te vergroten, lijkt het (volgens hem) veel eer in de lijn van een juiste ontwikkeling te hggen, een kabinetsformateur te benoemen uit protestants-christeHjke kring, dan dit te doen uit die van één der grootste protestantse partijen, die bij het onbruik worden van de brede basis voor de vorming van een parlementair kabinet het meest betrokken zijn geweest.

Het lag voor de hand en was ook geheel naar de bij deze aangelegenheid gebruikelijke regel, dat de Koningin, nadat de opdracht van profesor Lieftinck mislukt was, na eerst een onderhoud met dr.

Rutgers, de vice-president van de Raad van State gehad te hebben, de vermelde opdracht aan professor Romme heeft gegeven.

Nadat deze de opdracht van de hand had gewezen heeft 'Hare Majesteit een bespreking met professor Zijlstra gevoerd en niet aan deze, maar aan professor de Gaay Fortman, eveneens professor aan de vrije universiteit te Amsterdam en eveneens tot de linkervleugel van de A.R. Partij behorend, verzocht een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheid tot samenstelling van een kabinet, welk verzoek deze aanvaard heeft.

Er zijn er die van gevoelen zijn, dat professor Romme de vorming van een kabinet bestaande uit ministers, die tot de K.V.P., A.R.P. en C.H.U. behoren, begeert en dat er een coalitie-kabinet, zoals er jarenlang geweest is, gevormd zal worden, doch zekerheid bestaat er ten dien aanzien allerminst. Professor Romme moet nog al erg ontstemd zijn over de houding, welke mr. Staf met ledsn van de C.H.U. Kamerfractie, waarmede de heer Tilanus en andere leden van die fractie het gans niet eens waren, aangenomen hebben, daar deze vier leden van oordeel waren, dat men niet bij voorbaat de poging van professor Lieftinck mocht torpederen, terwijl er ook al in de a.r. kamerfractie een rechter-en linkervleugel bestaat.

Vrij algemeen neemt men aan, dat professor de Gaay Fortman, waar hij tot de linkervleugel van de A.R.P. behoort zal proberen nog een verzoening tussen de K.V.P. en de P.v.d.A. tot stand te brengen. Hem is een heel ruime opdracht verleend. Deze biedt hem de gelegen­ heid om zijn krachten er aan te beproeven, dat er een coalitie-kabinet naar het oude model van jaren her tot stand komt, als ook dat er een kabinet op brede of minder brede grondslag, waarin de K.V.P., de P.v.d.A. wat de ministers betreft het leeuwenaandeel zullen hebben en ook ministers van A.R. en C.H. huize, mogelijk ook nog van V.V.D. beginselen zitting zullen hebben. Ook is hem de volle vrijheid verleend om een parlementair of extra-parlementair-kabinet tot stand te zien brengen.

Wij zullen ons in deze mogehjkheden niet verder verdiepen. Uit de toelichting, welke professor de Gaay Fortman door zijn woordvoerder gaf, kan als voorlopige conclusie getrokken worden, dat hij voorshands een poging gaat wagen de K.V.P. en de P.v.d.A. alsnog te verzoenen. Ook is medegedeeld, dat hij een breed grondig onderzoek wenst in te stellen naar de huidige politieke verhoudingen, waarmede hij reeds begonnen is door een onderhoud met professor Lieftinck te voeren.

Wij zullen derhalve, wil „De Banier" Donderdag 30 Augustus op tijd verschijnen, in dit nummer wel geen nadere mededelingen over de verrichtingen van professor de Gaay Fortman kunnen geven. Daarvoor bestaat nog te minder kans voor, nu de Koningin en Prins Bemhard Vrijdag 24 Augustus naar Korfoe vertrokken zijn, waar zij enkele dagen de gasten zullen zijn van Koning Paul en Koningin Frederica van Griekenland en pas in het begin van de daarop volgende week, met hun dochters Prinses Beatrix en Prinses Irene, voornemens zijn naar ons land terug te keren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen