De uitslag der Gemeenteraadsverkiezingen

Algemeen overzicht

Bij de laatstgehouden Statenverkiezingen was de V.V.D. de grote verliezer. Behaalde deze partij bij de Statenverkiezingen van 1958 11, 4% van het totale aantal uitgebrachte stemmen, bij de Statenverkiezingen 1962 daalde dit percentage tot 10, 03. Dit was alzo een achteruitgang van 1, 37%. Vergeleken met de Kamerverkiezing van 1959 bedroeg die achteruitgang zelfs 2, 17%, dus van de orde van grootte, welke door de S.G.P. bij voornoemde verkiezingen werd behaald.

De grote vraag was nu hoe het deze partij bij de gemeenteraadsverMezingen zou vergaan. Er waren er, die van oordeel waren, dat de V.V.D. bij de raadsverkieKingen zich wel weer van het geleden verlies zou herstellen, omdat het bij deze verkiezingen immers niet om landspolitiek, maar om gemeentelijke politiek gaat, en het kontakt tussen raadsleden en de burgerij over het algemeen veel Intensiever is dan tussen Kamerleden en de over het gehele land verspreide kiezers. Anderen echter waren een geheel andere mening toegedaan. Zij waren van gevoelen, dat het vertrouwen in de leiding van de

V.V.D. zo zeer geschokt was, onder meer door de kwesties van het artsenechtpaar Meuienbelt en de heer Van der Putten, alsook door het optreden van Mr. van RIel In de Eerste Kamer tegenover minister Visser, dat dit zich ook bij de gemeenteraadsverkiezingen zou doen gelden.

De laatsten nu blijken inderdaad juist gezien te hebben. De V.V.D. toch heeft opnieuw een belangrijk verlies geleden. In tal van plaatsen verloor deze liberale partij een of meer raadszetels, zoals bijvoorbeeld, om ons bij enkele grote en grotere gemeenten te bepalen, in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag, waar zij in elk der gemeenten 4 zetels verloor; in Hilversum en Haarlem bedroeg de achteruitgang in elk dezer gemeenten 3 zetels; in Utrecht, Arnhem en Apeldoorn zag de V.V.D. het aantal harer raadsleden in elk dezer gemeenten met 2 zetels terug gaan, terwijl zij in tal van gemeenten een verlies van 1 zetel kreeg te inkasseren, zoals b.v. in Amersfoort, Breda, Bussum, Delft, Dordrecht, Ede, Eindhoven, Middelburg enz. Bezien wij de uitslag van een aantal gemeenten tezamen en wel van 59 gemeenten met meer dan 20.000 inwoners en met een gezamenlijk aantal inwoners van ruim 5 miljoen, dus ongeveer de helft van de totale bevolking, dan zien we dat de V.V.D. in die gemeenten een zetelverlies boekte van 70, wat voorwaar geen gering aantal is en neerkomt op het verlies van 161.784 stemmen vergeleken bij de raadsverkiezingen van 1958. In procenten uitgedrukt wil dit zeggen een teruggang van 17, 7% in 1958 tot 11, 7% in 1962, dus van 6%. Dat deze sterke neergang van invloed zal zijn op de aanstaande wethoudersverkiezing laat zich denken. Voor Den Haag bijvoorbeeld zal het gevolg wel zijn, dat de V.V.D. in plaats van twee slechts één wethouder in het college van B. en W. zal krijgen, terwijl in Rotterdam de enige V.V.D.-wethouder wel zal verdwijnen, doch deze verkiezingen worden volgens de wet pas gehouden in september, als de nieuw gekozen raden geïnstalleerd zijn.

De uitslag van deze gemeenteraadsverkiezing vormt voor de V.V.D. dus wel een zeer belangrijk verschil met die van 1958, toen deze partij een sterke vooruitgang kon boeken, terwijl de Partij van de Arbeid toen sterk achteruit ging.

Dit verlies is door de P.Vvd.A. thans weer ruim ingehaald. In tal van plaatsen herwon deze partij de in 1958 verloren zetels, zodat zij in Rotterdam thans zelfs de meerderheid van de raad uitmaakt. Zij steeg hier toch van 20 tot 23 zetels, zodat ze in het nieuwe college van B. en W., waarin zij thans met 3 wethouders zitting heeft, straks wel met 4 wethouders zal terug keren. Niet alleen in de raad, maar ook in het college van B. en W. zal zij dan, ook zonder de burgemeester, over de meerderheid beschikken. In Amsterdam, Den Haag en Utrecht om ons bij deze grootste steden van ons land te bepalen, ging de P.v.d.A. in elk dezer gemeenten met 2 zetels vooruit. Tal van andere gemeenten, zoals Almelo, Amersfoort, Delft, Eindhoven enz. geven hetzelfde beeld te Zien, terwijl In gemeenten als Apeldoorn, Arnhem, Dordrecht enz. de P.v.d.A. met één zetel vooruit ging. Bezien wij de uitslag voor de P.v.d.A. over de 59 bovengenoemde gemeenten, dan blijkt, dat deze partij van 33, 9% in 1958 steeg tot 37, 5% in 1962, alzo een toename van 3, 6%, wat neerkomt op een winst van 73 raadszetels over deze 59 gemeenten. Bezien wij de cijfers van de overige partijen, dan moet geconstateerd worden, dat de P.v.d.A. bij deze verkiezingen de grootste winst behaalde. Van de andere winnende partijen moet thans de Pacifistisch Socialistische Partij worden genoemd. Deze partij maakte bij de Statenverkiezingen reeds een heel sterke vooruitgang, thans ging zij vergeleken met de laatstgehouden Statenverkiezingen weer vooruit, zij het niet zo sterk als met de Kamerverkiezing 1959 op de Statenverkiezing 1962. Maakte haar stemmental In laatstgenoemde periode een sprong van 1, 7%, sedert maart 1962 bedroeg de toename van haar percentage 0, 7 doordat het steeg van 4, 7 tot 5, 4%. Die sterke vooruitgang heeft de P.S.P. ongetwijfeld te danken aan de atoombom, aan het deelnemen van Nederland aan de N.A.V.O. en dan voorts, wat zij met de P.v.d.A. gemeen heeft, aan haar standpunt inzake Nieuw-'Guinea, dat zij zonder meer aan Indonesië wil zien overgedragen, waarbij zij zich om de Papoea's niet bekommert, en al evenmin om de hun gedane belofte van zelfbeschikking. Het Is de partij, die in haar beginselprogram eenzijdige ontwapening geschreven heeft wat er dus op neerkomt, dat zij niet slechts de Papoea's aan Indonesië wil uitleveren, maar ons gehele volk en de andere volkeren van Europa aan communistisch Rusland, want dit is de niet te ontkomen konsekwentie van éénzijdige ontwapening. Het is dus niet zo'n onschuldige partij als wel eens gedacht wordt, omdat zij beweert zich van de communisten te distanciëren. Zij is integendeel een uitermate gevaarlijke partij, die de communisten in geen geringe mate in de kaart speelt. Over de 59 boven bedoelde gemeenten behaalde zij een winst van 38 raadszetels. Van de zijde der partij van de „Vrije Bxirgers", die in Den Haag zelfs 6944 stemmen, en daarmede een raadszetel verwierf, werd vóór de verkiezingen in Haagse bladen beweerd, dat de communisten uit Moskou de opdracht hadden gekregen op de Pacifistisch Socialistische Partij (P.S.P.) te stemmen. Die bewering was al zeer ongelooflijk, en bleek dan ook een volslagen verzinsel, daar de Communistische Partij Nederland (C.P.N.) vergeleken met de Statenverkiezingen 1962 in de desbetreffende 59 gemeenten op hetzelfde percentage, n.l. 4, 8% bleven, en in Den Haag zelfs van 2, 8 op 2, 9% kwamen. Zij behielden dan ook in Den Haag hun zetel. Men kan dan ook wel aannemen, dat de P.S.P. haar stemmen voornamelijk heeft gekregen van de V.V.D. en door een versohuiving-j van kiezers, die voorheen op de P.v.d.A. stemden, terwijl de P.v.d.A. haar winst verkregen heeft van afvallige kiezers van de V.V.D. Dit geldt ongetwijfeld ook voor de partij van de „Vrije Burgers", die haar ontstaan dankt aan het optreden van de oud-liberale heer Pabius, die reeds bij de Kamerverkiezing van 1959 als burger op de lijst der Boerenpartij voorkwam en bij de laatste Statenverkiezing nauw met de Boerenpartij samen werkte. In Den Haag gaf deze „Vrije Burgers"-partij in haar verkiezingsprogram te kennen, dat zij onder meer opkwam voor de bouw van een schouwburg, waaruit wel blijkt, dat deze partij van beginselen uitgaat, die lijnrecht tegen Gods Woord ingaan. Bezien over de 59 gemeenten, waarvan hierboven sprake was, ging de partij der „Vrije Btirgers" echter met 0, 5% achteruit, vergeleken met de Statenverkiezingen van 1962. Zij kwam van 9, 9 op 0, 4% of in stemmen uitgedrukt van 25.038 , op 12.952 stemmen, de Boerenpartij van 4.064 op 2.658 stemmen.

Bepalen wij ons thans tot de A.R. en C.H. partijen (de S.G.P. wordt hierna afzonderlijk behandeld) dan zien wij, dat deze beide evenals trouwens de S.G.P. tamelijk konstant bleven, al geeft de A.R.P. voor bovenbedoelde 59 gemeenten met meer dan 20.000 inwoners een teruggang te zien van 118.224 stemmen in 1958 tot 117.327 in 1962 of in percentages uitgedrukt van 4, 2% op 4, 1%. Vergeleken ech­ ter met de Statenverkiezingen van 1962 bleef de A.R.P. gelijk, namelijk 4, 1%. Ten opzichte echter van de raadsverlüezingen van 1958 verloor de A.R.P. 2 zetels, zij kwam van 94 op 92 raadszetels. Deze achteruitgang spreekt nog sterker als wij deze cijfers vergelijken voor 97 gemeenten'met meer dan 20.000 inwoners. Dan is het verlies aan raadszetels voor de A.R.P. zelfs 13. De C.H.U. is er beter aan toe. Deze verkreeg in 1958 in de bedoelde 59 gemeenten 117.891 stemmen, dus ruim 300 stemmen minder dan de A.R.; thans echter verkreeg zij 124.223 stemmen, waardoor zij van 4, 2 tot 4, 3% steeg. Het aantal raadszetels nam dan ook toe van 104 in 1958 tot 107 in 1962, ateo een toename van 3 zetels. Voor 97 gemeenten met meer dan 20.000 inwoners bedroeg de toename in raadszetels voor de C.H.U. echter slechts 1 zetel. Inzake de K.V.P. kan worden vermeld, dat deze partij ook vrijwel konstant bleef. Bij de raadsverkiezingen van 1958 behaalde zij in de bedoelde 59 gemeenten 536.743 stemmen of 19, 1%, in 1962 bij de raadsverkiezingen 546.436 stemmen, wat ook op 19, 1% neerkomt. In hetzelfde aantal gemeenten verwierf de K.V.P. 17 zetels meer, in de 97 gemeenten met meer dan 20.000 inwoners bleek dit aantal slechts 12 meer te zijn. Van 673 zetels in 1958 kwam zij op 685 zetels in 1962. Men ziet hieruit, dat op deze onvolledige gegevens nog geen staat valt te maken. Een juiste indruk zal men pas krijgen, zodra de uitslagen van het gehele land in aanmerking worden genomen, wat ons bij het schrijven van dit overzicht nog niet mogelijk was. Wel is bekend, dat in enkele grote steden, zoals Rotterdam, Den Haag en Utrecht ook de K.V.P. in elk dezer gemeenten een zetel verloor, waardoor zij in Rotterdam van 7 op 6, üi Den Haag van 10 op 9 en in Utrecht van 14 op 13 zetels kwam. In Amsterdam echter behield zij haar 8 zetels. Daarentegen moest zij in Arnhem een harer zetels prijs geven, waardoor zij aldaar van 13 op 12 zetels terug viel. In verschillende andere gemeenten echter kreeg de K.V.P. er een zetel bij, zodat zij over het algemeen genomen een konstant beeld vertoont.

Hieronder volgt thans een lijstje, waaruit de percentages te aien zijn, welke de onderscheidene partijen verkregen berekend voor 59 gemeenten met meer dan 20.000 inwoners, alsmede de aantallen zetels.

Voor 97 gemeenten met meer dan 20.000 inwoners geeft het hieronder volgende lijstje een overzicht over het aantal raadszetels, dat in 1958 en in 1962 werd verkregen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen